Dolina Brzoskwinki leży w odległości 15 km na zachód od centrum Krakowa. Rozcina południową część Garbu Tenczyńskiego i wchodzi w skład Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych. Wzdłuż Doliny płynie potok o szerokości 100-250m, obrzeżony łagodnymi zboczami. Zbocza te usłane są wapieniami, zwanymi dawniej Białymi Perłami Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Dolina Brzoskwinki administracyjnie podzielona jest pomiędzy dwie wioski. Wschodnie zbocze należy do wsi Brzoskwinia gmina Zabierzów i jest w rękach prywatnych; zachodnie do wsi Chrosna, gmina Liszki i należy do mienia wiejskiego. Dolina liczy niewiele ponad kilometr. Niektórzy nieprawidłowo zwą ją Doliną Popówki, od leżącego nad nią Wzgórza Popówka, o wysokości 339 m n.p.m. Dzięki miłośnikowi tej Doliny panu Stefanowi Rzewuskiemu wytyczono pętelkę Dydaktyczno-Widokową “Chrośnianeczka”. Odsłonięte zostały skały wapienne zarośnięte wcześniej lasem.

Historia

Na obszarze wsi Brzoskwinia, na stokach wzgórza Popówka archeolodzy odkryli późnopaleolityczną i neolityczną pracownię krzemieniarską. Miejscowość ta należy do jednej z najstarszych osad w okolicach Krakowa. Pierwsze ślady osadnictwa na tym terenie datuje się na XII w. W połowie XV w. daje dziesięcinę kościołowi w Morawicy dziedzic Jakub Płaza. W dokumentach z tego okresu Brzoskwinia nazywana jest Woskyna, Wroskina, prawdopodobnie od dziedzica wsi Andrzeja Rupa, zwanego Wrzoskiński lub Brzoskiński. Pod koniec XIX w. obszar dworski należał do Artura hrabiego Potockiego i wchodził w skład tzw. majoratu krzeszowickiego. Chrosna Pierwsze ślady osadnictwa w Chrosnej datowane są na XIII/XIV w. W źródłach kościelnych zachowały się informacje, że już w XV w. miejscowość ta należała do parafii morawickiej. Jej właścicielami do lat 40. XVI w. byli Morawiccy herbu Topór, a po tym okresie Chrosna została przejęta przez Tęczyńskich. Później kolejno była przejmowana przez Opalińskich, Lubomirskich, Potockich, a w 1945 r. dobra te zostały przejęte przez skarb państwa. Na terenie wsi znajduje się historyczny Cmentarz Cholerny.

Historia Dolinki

Około 60 milionów lat temu rozpoczęły się silne ruchy górotwórcze. W ich wyniku utworzyły się dzisiejsze Karpaty, a na ich przedpolu pękała i kruszyła się masa wapieni jurajskich. W tym okresie powstał zapewne rów Krzeszowicki oraz Garb Tęczyński. Nazwa Dolinki pochodzi od potoku, który przez nią przepływa, ale też jest inna nazwa – Chrośnieńskie Skały, od miejscowości Chrosna. Do lat 50. XX wieku dolinka była licznie odwiedzana przez grotołazów, wspinaczy, harcerzy i zwykłych turystów. Zbocza nie były pokryte zaroślami i odkryte jurajskie wapienie można było bez przeszkód podziwiać. Do Doliny Brzoskwinki przyjeżdżali m.in. słynni krakowscy artyści gobeliniarze – Helena i Stefan Gałkowscy. Malowali i fotografowali oni skałki, a ich ulubionym miejscem był rejon skały “Mysiura”. Na wniosek pana Stefana Rzewuskiego skałki te nazwano “Skałami Artystów”. Przez lata jednak zarosły one krzewami, a nawet specjalnie sadzonymi przez prywatnego właściciela części dolinki, drzewami. Pozbawione przepływu powietrza, dostępu światła słonecznego stały się zielone i mokre – groziła im erozja. Z inicjatywy miłośnika Dolinki Brzoskwinki pana Stefana Rzewuskiego i założonego przez niego Stowarzyszenia “Horyzont” Chrośnieńskie Skały zostały częściowo odsłonięte. Aby mogły cieszyć oczy turystów pan Rzewuski wpadł na pomysł utworzenia pieszej pętelki Dydaktyczno-Widokowej o nazwie “Chrośnianeczka”.

Przyroda

Na szczytach masywów skalnych Doliny Brzoskwinki rozwinęły się zarośla kserotermiczne. Rośnie tu szereg gatunków krzewiastych, takich jak: leszczyna, trzmielina brodawkowata, głóg dwuszyjkowy, berberys pospolity, kruszyna, szakłak pospolity i dzika róża. Pomiędzy masywami skalnymi a potokiem Brzoskwinka występuje zbiorowisko lasu grądowego. Na początku doliny występuje sztucznie nasadzany modrzew europejski. W pozostałej części przyjmuje postać wielogatunkowego lasu, w którym występują: grab, lipa drobnolistna, sosna, brzoza brodawkowata, jawor, klon pospolity, dąb czerwony, dąb bezszypułkowy, olsza czarna i grochodrzew. W dnie Doliny Brzoskwinki rosną fragmenty lasów łęgowych w formie wąskich pasów lasu i zarośli. W składzie gatunkowym występują: olsza czarna, jesion pospolity, wierzba krucha i wierzba biała. Wśród gatunków krzewiastych: bez czarny, wierzba wiciowa i wiklina. W warstwie runa spotykamy jaskra ostrego i kosmatego, podagrycznika, skrzyp błotny, bodziszka żałobnego, niezapominajkę błotną i gwiazdnicę gajową. Natomiast na zboczach odsłoniętych skał spotkać można ciemiężyka białokwiatowego, rojnika pospolitego, wilczomlecza sosnkę, bodziszka czerwonego, omana szorstkiego, rozchodnika ostrego, gęsiówkę piaskową i dzwonka brzoskwiniolistnego.

Ścieżka

Ścieżka jest częścią ścieżki “Chrośnianeczka”, ale tylko wzdłuż potoku Brzoskwinka i wyznacza szlak z miejscowości Chrosna do Brzoskwini. Poszczególne jej etapy dotyczyć będą interesujących miejsc (ciekawe skałki, miejsca widokowe, ciekawa roślinność).

1. Trasę wycieczki rozpoczynamy od strony wsi Chrosna, gdzie znajduje się parking, a otwiera ją napis "Dolina Brzoskwinki" i tablica informacyjna.

2. Początkowo idziemy wzdłuż potoku Brzoskwinka, rosną tu wierzby wiciowe oraz leszczyna. Następnie skręcamy w lewo, rosną tu sztucznie nasadzane modrzewie europejskie. Przechodzimy obok skały Lisie Jamy i dochodzimy do skały Obchodnia. Tutaj się zatrzymujemy. Skała ta posiada tajemnicze przejście z naciekami oraz małe postacie stalaktytów i stalagmitów. Jest tu tabliczka informująca o przejściu. Można tu spotkać nietoperza – gacka. Ze skałą wiąże się legenda o rycerzu, który za niecne czyny został zamieniony w kamień. Wzdłuż naszej trasy pięknie kwitną dzwonki brzoskwiniolistne (Campanula persicifolia). Jest to gatunek rośliny wieloletniej, z rodziny dzwonkowatych. Dorasta od 30-90 cm. Kwiaty ma duże, półkoliste, niebieskie, kłącze płożące. W Polsce jest rośliną rzadką,

3. Następnie idąc u podnóża Zrębu przechodzimy obok Skały Artystów (nazwanej tak na cześć słynnych gobeliniarzy Gałkowskich) i dochodzimy do najpiękniejszej i największej skały zwanej Mysiura. Ze względu na bezpieczeństwo nie próbujemy jednak zdobyć jej szczytu. Podziwiamy ciekawe kształty skały i robimy krótki postój. Tutaj znajdują się ławeczki, gdzie można odpocząć. Przypatrujemy się roślinom naskalnym. Między innymi rośnie tutaj rozchodnik ostry (Sedum acre), który tworzy niską, gęstą darń ze złotożółtymi kwiatami, żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare) roślina dwuletnia, ma kwiaty zebrane w kwiatostany typu skrętka, najpierw są purpurowe później niebieskie, oraz rojnik pospolity (Sempervivum soboliferum). Z tego miejsca oglądamy jeszcze piękny widok na skałki po przeciwnej stronie – na Dziką i Cygańską.

4. Kolejnym przystankiem jest Brzuszna Skała. Przy tej niewysokiej skale podziwiamy różnej szerokości szczeliny. Jedna z nich tworzy wąski i możliwy do sforsowania korytarz, którym można dostać się na jej szczyt. Niestety końcowy odcinek trzeba pokonać pełzając na brzuchu - stąd też pochodzi jej nazwa. Można też zaobserwować, że poodsuwane od siebie części skałek pasują do siebie i w przeszłości stanowiły całość podlegającą współdziałającym ze sobą, żywym procesom geologicznym-grawitacyjnym i krasowym, które nadały formom skalnym obecne kształty. Wokół rosną klony, modrzewie, dęby, brzozy, akacje. W runie mnóstwo poziomek, konwalii, fiołków, przylaszczek, glistnika jaskółcze ziele.

5. Z Brzusznej schodzimy w dół, w pobliże rzeczki Brzoskwinki. Idziemy drogą, po prawej mamy drzewa i krzewy lasu łęgowego – olsza czarna (Alnus glutinosa), jesion pospolity (Fraxinus excelsior) wierzba wiciowa (Salix viminalis), bez czarny (Sambucus nigra). W runie – niezapominajki, jaskry, skrzyp błotny, żywokost. Żywokost lekarski (Symphytum officinale) należy do rodziny ogórecznikowatych. Największe działanie ma alantoina zawarta w korzeniu. Ulistnienie skrętoległe, liście lancetowate. Po lewej stronie znajduje się las grądowy – rosną tu graby (Carpinus betulus), sosny (Pinus silvestris), dąb bezszypułkowy (Quercus sessilis), dąb czerwony (Quercus rubra), lipa drobnolistna (Tilia cordata), klon pospolity (Acer platanoides). Klon pospolity to drzewo rodzime, dorasta do 30 m wysokości. Kwiaty jednopłciowe, zielonkawożółte, zebrane w podbaldachy.

6. Następnie dochodzimy do Łącyska, miejsca biwakowego, gdzie znajdują się ławeczki i stoliki. Robimy odpoczynek i podziwiamy skałę Węzia. Jak sama nazwa wskazuje znajduje się tu łąka nad samą rzeczką. Rosną tu niezapominajki, jaskry, kaczeńce.

7. Następnie zbliżamy się do tablicy informacyjnej i idziemy w stronę wsi Brzoskwinia. Niedaleko szkoły wstępujemy jeszcze do miejsca, gdzie znajduje się ciekawa forma krasowa, a mianowicie – wywierzysko. Stąd właśnie wypływa źródełko dające początek rzeczce Brzoskwinka.

Bibliografia

• Informator Doliny Brzoskwinki, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK.


• Informator Gminy Zabierzów, Zabierzów 2001


• Nawara Zbigniew, Flora Polski, Rośliny łąkowe, Warszawa 2006


• Rotański Krzysztof, Rotański Krzysztof Marek, Atlas i klucz – Drzewa i krzewy, Krzeszowice 1999


• Rostafiński Józef, Seidl Olga, Przewodnik do oznaczania roślin, Warszawa 1979


• Sutton David, Przewodnik po przyrodzie, Drzewa Polski i Europy, Larousse 2003


• http://www.dol-brzoskwinki.ovh.org.


• http://www.atlas-roslin.pl


• http://www.drzewa.org.pl


• płyty DVD z nagranymi przez pana Stefana Rzewuskiego filmami Dolinki, zdjęcia, prywatne informacje.

Uwagi

Mocne strony: piękne widoki, cisza, spokój, świeże powietrze, możliwość wspinaczki po skałkach, ławki i stoliki, możliwość zorganizowania ogniska (jest wyznaczone miejsce), parking dla osób przybyłych z daleka, doskonałe miejsce do wypoczynku i rekreacji. Możliwość zorganizowania wycieczki dla grup szkolnych. (dla naszej szkoły przewodnikiem był pan Stefan Rzewuski).

Słabe strony: wiele pięknych skałek do podziwiania nie zostało jeszcze odsłoniętych, można by było wyznaczyć więcej ścieżek turystycznych i dydaktycznych, oraz rowerowych. Trudność stanowi podział Doliny pomiędzy dwie gminy oraz niechęć do współpracy właściciela prywatnego części dolinki.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła im. Marii Konopnickiej w Brzoskwini
Brzoskwinia 129
32-084 Morawica
e-mail: spbrzoskwinia@interia.pl
Opiekun grupy:
Aldona Danielak 
 

Autorzy opisu:
Uczniowie kl. V i VI, członkowie koła przyrodniczego, działającego przy Szkole Podstawowej w Brzoskwini oraz dyrektor i nauczyciel języka polskiego mgr Bogusława Mysiorska – Wolny, nauczyciel matematyki i informatyki – mgr Krzysztof Pazdyk.
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- za udostępnienie danych i pomoc panu Stefanowi Rzewuskiemu, opiekunowi i patronowi Doliny Brzoskwinki,
- za pomoc, doradztwo i wsparcie pani Dyrektor Mysiorskiej – Wolny,
- za doradztwo merytoryczne – pani mgr Jadwidze Miłek.
- za udzielenie wywiadu pani Krystynie Knapik.
 

Ładowanie danych ...