Ogród Botaniczny w Poznaniu to placówka naukowa i edukacyjna Uniwersytetu Adama Mickiewicza, pełniąca jednocześnie funkcję publicznego ogrodu.
Historia
Zalążkiem dzisiejszego ogrodu był Szkolny Ogród Botaniczny, który powstał w latach 1922-1925 z inicjatywy profesora Uniwersytetu Poznańskiego Rudolfa Boettnera. Boettner został również pierwszym dyrektorem placówki (od 1923 ogrodem kierował prof. Adam Wodziczko). Zajmujący ok. 6 ha ogród powstał w wyniku umowy między poznańskim magistratem a Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego[1], które pozostawały właścicielami ogrodu aż do wybuchu II wojny światowej. Już wówczas pełnił on zarówno funkcję ogrodu publicznego, jak i placówki oświatowej. Odbywały się tam lekcje botaniki i inne zajęcia praktyczne. W najstarszej części znajdują się dzisiejsze działy biologii i systematyki roślin oraz masowej uprawy na potrzeby szkolne.
Uniwersytet brał udział w zarządzaniu i korzystaniu z jego zbiorów od 1928 r., gdy Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego rozpoczęło współfinansowanie placówki. W latach 1930-1936 ogród powiększono o ok. 8 ha. Na tym obszarze znalazł się dział geografii roślin oraz dział roślin dekoracyjnych. Powstała również dzisiejsza główna brama od ul. Dąbrowskiego, projektu Stefana Cybichowskiego oraz dział gospodarczy.
W latach 1939 – 1945 ogrodem zarządzali niemieccy profesorowie E.Spohr i H.Walter. Zostały wstrzymane prace nad rozbudową, a nawet projektowano jego likwidację[2]. Po wojnie, do roku 1949, ogrodem opiekowała się Państwowa Szkoła Ogrodnictwa. Ponieważ władze miasta nie brały udziału w utrzymaniu placówki, szkoła zrzekła się ogrodu. W związku z tym 12 grudnia 1949 r. instytucja została przejęta przez Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Poznańskiego, otrzymując nową nazwę – Ogród Botaniczny Uniwersytetu Poznańskiego, a od 24 grudnia 1955 – Ogród Botaniczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ogród stał się wówczas uniwersyteckim zakładem naukowo-dydaktycznym z własnym budżetem i kadrą naukowo-techniczną.
8 stycznia 1975 ogród został wpisany do rejestru zabytków. Od roku 1981 jest pozawydziałową jednostką organizacyjną UAM. W latach siedemdziesiątych władze miasta przekazały ogrodowi leżące na północy tereny aż po ul. Św. Wawrzyńca oraz obszary przylegające od południowego wschodu. Na nowo przejętej ziemi powstały kolekcje flory Ameryki Północnej i Dalekiego Wschodu oraz drzew i krzewów ozdobnych, roślin rzadkich i ginących, a także nowoczesny dział zmienności roślin, który jest nadal w budowie. Ta część ogrodu została otwarta dla publiczności w 1985 r. Powstało wówczas również wejście od ul. Botanicznej i parking.
W 1992[3] Ogród przejął kolejne 5 ha, przyznane mu jeszcze w 1968, leżące między ul. Dąbrowskiego i św. Wawrzyńca. Dla publiczności otwarto je 7 września 2000 r. Obecnie w ogrodzie odbywają się zajęcia dla studentów wydziałów: biologii oraz nauk geograficznych i geologicznych UAM, a także Uniwersytetu Przyrodniczego i Politechniki. Dla zwiedzających ogród otwarty jest w dniach 1 maja – 30 października od godz. 9 do 21 (lub do zmroku, jeśli zapada wcześniej), w dniach wolnych od pracy odwiedza go nawet do kilkunastu tysięcy osób[4] .
Działy
- dział roślin ozdobnych
- dział geografii roślin – na 10 ha zgromadzono ok. 1700 taksonów drzew i krzewów z całego świata. Najliczniej jednak reprezentowane są Ameryka Północna i Daleki Wschód.
- ekologiczne grupy roślin:
- alpinarium – ma 6000 m² zgromadzono ok. 1600 taksonów roślin z różnych pasm górskich stref od umiarkowanej po subarktyczną oraz ze strefy subantarktycznej. Okazy prezentowane są w układzie geograficznym oraz ekologicznym. Najbogatsza jest kolekcja roślin Karpat, a w szczególności Tatr. Zawiera ona ok. 350 taksonów ze stanowisk naturalnych, w tym wiele endemitów. Jest to jedne z najbogatszych alpinariów w Europie.
- wydma
- rośliny leśne
- rośliny łąkowe
- rośliny wodne
- dział systematyki roślin – na 2 ha zgromadzono ok. 2000 taksonów roślin drzewiastych i zielnych, zarówno krajowych jak i obcego pochodzenia, zaprezentowanych w układzie systematycznym Englera. Bogato reprezentowane są kolekcje skalnicowatych, różowatych, bobowatych, jasnotowatych i astrowatych. Zaś dużą wartość dydaktyczną posiadają kwatery ze zbiorami bukowaych i brzozowatych.
- dział roślin rzadkich i zagrożonych – na 0,25 ha znajdują się dwie kwatery: północna, z warunkami odpowiadającymi mezofilom rosnących w siedliskach umiarkowanie wilgotnych oraz wilgotnych zawierającymi 87 populacji reprezentujących 75 gatunków. Kwatera południowa stwarza dogodne środowisko do uprawy kserofitów reprezentowanych przez 82 populacje z 55 gatunków. Zbiór ten umożliwia zachowanie w warunkach ex situ, rozmnażanie i reintrodukcję wybranych roślin.
- Szklarnie – kilka niewielkich obiektów o łącznej powierzchni 800 m², w których znajdują się kolekcje roślin występujących z obszarze międzyzwrotnikowym. Między 2 500 reprezentowanych taksonów przeważają przedstawiciele flory Ameryki Łacińskiej. Wśród rodzin najliczniej reprezentowane są kaktusowate, gruboszowate, ananasowate, storczykowate, ukośnicowate i obrazkowate. Równie bogate są kolekcje paprociowych, obejmująca zarówno gatunki naziemne jak i epifity, oraz sukulentów, zawierająca 1150 gatunków, odmian i form z 228 rodzajów, z 34 rodzin. Wśród ciekawostek tej kolekcji należy wymienić endemity z Wysp Kanaryjskich, Madagaskaru oraz mrozoodporne gatunki kaktusów
- dział wymiany roślin – od 1925 wydaje on Index Seminum (obecnie co dwa lata) który jest spisem nasion zaproponowanych przez Ogród do wymiany z innymi placówkami. Obecnie taka wymiana prowadzona jest z ok. 400 ogrodami botanicznymi i arboretami z 58 państw ze wszystkich kontynentów.
Głaz narzutowy
Na terenie ogrodu znajduje się wiele eratyków, ale największym z nich (130 ton) jest pochodzący z Jarosławska, a ulokowany w ogrodzie 5 października 1994.
Głaz przybył na teren Pomorza Zachodniego 14 tysięcy lat temu, podczas ostatniego zlodowacenia z terenu Skandynawii. Przygotowania do transportu trwały trzy miesiące, a droga głazu do Poznania - pięć dni[5].
Przypisy
1. Umowa między magistratem i Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego została podpisana 22.07.1921 roku. Kronika Miasta Poznania, Jeżyce, 2000 2 (str. 187)
2. Kronika Miasta Poznania, Jeżyce, 2000 2 (str. 188)
3. Kronika Miasta Poznania, Jeżyce, 2000 2 (str. 192)
4. Kronika Miasta Poznania, Jeżyce, 2000 2 (str. 195)
5. tablica informacyjna przy głazie
Bibliografia i źródła
Ładowanie danych ...