Niepołomice to miasto położone w centrum kotliny sandomierskiej. Jego najbliższymi sąsiadami są Wieliczka, Kraków i Bochnia.

Puszcza Niepołomicka zajmuje 10758 ha powierzchni. Rosną tam drzewa liściaste oraz iglaste. Na terenie Puszczy znajduje się sześć rezerwatów przyrody, zanotowano też 181 gatunków ptaków np. orlik krzykliwy, brodziec samotny, puszczyk uralski, włochatka. Są to gatunki, które zanikają w skali europejskiej. Na terenie Puszczy występują dziki, żubry, sarny, jelenie, zające itd. Obszar ten jest własnością nadleśnictwa w Niepołomicach.

Historia

“Pierwsza informacja o puszczy pochodzi z dokumentu z 1242 r., kiedy to nazywano ją ‘Las Kłaj’. W 1393 r. występują już pod nazwą ‘Las Niepołomicki’, a w 1441 r. użyto po raz pierwszy nazwy ‘Puszcza Niepołomicka’” [http://pl.wikipedia.org/wiki/Puszcza_Niepołomicka]. Nazwa związana jest ze słowiańskim słowem “niepołomny” czyli trudny do zniszczenia, pokonania. Wynikało to prawdopodobnie z zabagnienia, cała puszcza była wówczas bardzo podmokła z zakolami starowiślisk.

Historia Puszczy Niepołomickiej wiąże się z królami polskimi, głównie z Kazimierzem III Wielkim, który rozkazał aby na terenie Puszczy wybudować okazały zamek myśliwski (1340-50), co miało wpływ na rozwój Niepołomic. Miasteczko zyskiwało stale na znaczeniu z powodu uznania zamku za najznamienitszą rezydencję króla. Kazimierz Wielki był też fundatorem kościoła parafialnego w Niepołomicach pod wezwaniem N.M.P i Dziesięciu Tysięcy Męczenników, w którym zostały odkryte fragmenty cennej polichromii z XIV w. o wpływach włoskich i bizantyjskich. Rozbudowę zamku i zbudowanie krużganków zawdzięczamy królowi Zygmuntowi Augustowi, który w późniejszych czasach docenił świetność Niepołomic. Wiele władców polski przybywało do Niepołomic na łowy do pobliskiej Puszczy lub na wypoczynek. W Niepołomicach bywali: Kazimierz III Wielki, Ludwik Węgierski, Władysław II Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, Henryk Walezy, Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Władysław IV Waza, Jan III Sobieski, August II Mocny, w młodości bywali też synowie Kazimierza Jagiellończyka Władysław II oraz królewicze Kazimierz i Fryderyk.

“Przez cały okres dziejów Polski puszcza była własnością państwa – najpierw królów Polski (XIII – XVIII w.), a po rozbiorach przeszła na własność skarbu państwa. Ze względu na niewielką odległość puszczy od Krakowa, od XIII do XVIII w. była ona jednym z najpopularniejszych obszarów, na których polowali polscy władcy” [http://pl.wikipedia.org/wiki/Puszcza_Niepołomicka].

Obecność władców i dworu w Niepołomicach nadawała bieg życia osady i jej mieszkańców. Spowodowało to, że możemy nasze miasteczko nazywać miastem królów. Puszcza przeżywała też gorsze chwile - Austriacy zaborcy wycięli stary drzewostan, w jego miejsce sadząc sosnę. W okresie II wojny światowej puszcze była źródłem drewna dla Niemców, którzy drewno wysyłali na front. “Właśnie okres II wojny światowej zaznaczył się walką na tych terenach, najpierw żołnierzy września 1939 r., a potem oddziałów partyzanckich. Wojna pozostawiła też po sobie mogiły żołnierzy polskich oraz zamordowanych Żydów z Bochni i Niepołomic. Puszcza była miejscem wielu masowych egzekucji dokonanych przez hitlerowców w czasie wojny. Miejsca te upamiętniono pomnikami i cmentarzami. W puszczy można znaleźć cmentarze wojenne, jeden z nich zlokalizowany jest ‘na Sitowcu’. Mieści on wspólną kwaterę z grobami żołnierzy i partyzantów poległych w latach 1939–1945. W Poszynie znajdują się mogiły polskich żołnierzy, którzy polegli 9 września 1939, gdy 3 batalion 156 Pułku Piechoty Armii Kraków został otoczony przez przeważające siły niemieckie” [http://pl.wikipedia.org/wiki/Puszcza_Niepołomicka].

Przyroda

Puszcza Niepołomicka od wielu lat zwana jest “Zielonymi płucami Krakowa” i to nie bez powodu. Jej tereny zajmują 10758 ha. Las składa się z dwóch zwartych kompleksów leśnych położonych w dzielnicy wysoczyzn Sandomierskich zajmujących powierzchnię 87 km2, co stanowi 80% powierzchni lasów Nadleśnictwa Niepołomice. Kompleksy północny i południowy różnią się budową geologiczną, glebami, składem gatunkowym drzewostanów. W większym kompleksie – południowym – dominuje sosna z domieszką brzozy oraz dębu i olchy czarnej. Kompleks północny to lasy liściaste i mieszane złożone z dębu, olchy, grabu, brzozy, sosna, z niewielką domieszką: lipy, jesionu, wiązu, topoli i świerka. Las ten częściowo rozwinął się na osuszonych starorzeczach.

Z informacji zawartych na stronie internetowej Nadleśnictwa Niepołomice wynika, że sosna z modrzewiem zajmują - 66,6 % powierzchni leśnej, dąb - 19,3 %, olcha - 10,6 %, pozostałe gatunki jak: modrzew, świerk, buk, jesion, grab, brzoza, topola, osika, lipa i jodła zajmują 6,3 % powierzchni leśnej. Średni wiek drzewostanu wynosi 65 lat.

W krajobrazie Puszczy dominują kompleksy leśne otoczone łąkami przyleśnymi, można też zauważyć wiele pomników przyrody. Puszcza charakteryzuje się występowaniem obszarów bagiennych i zabagnionych. W Niepołomickim borze można zobaczyć również zbiorniki wodne np. potok “Długa woda”, rzekę “Drwinka”, jeden z największych stawów w leśnictwie Gawłówek “Czarnym Stawem” (o powierzchni ok. 2 ha), starorzecza Wisły takie jak “ Wiślisko Kobyle” jak i zbiorniki służące zwierzętom za wodopoje. “Na torfowisku Błoto znajduje się najdalej na południowy zachód w Polsce wysunięte stanowisko brzozy niskiej. Do najciekawszych spośród wielu tu występujących roślin bagiennych należy zaliczyć: modrzewicę zwyczajną, żurawinę błotną, wełniankę pochwiwatą oraz częściowo chronione bagno zwyczajne. Rosną również ciekawe gatunki górskie, jak na przykład: przywrotnik prawie nagi, gęsiówka Hallera, przetacznik górski i drzewo – olsza szara.”

Drzewostany Puszczy pochłaniają zanieczyszczenia przemysłowe, stanowią osłonę przed hałasem i wibracjami, a jednocześnie łagodzą klimat, zatrzymują zimne wiatry ciągnące ze wschodu w stronę Krakowa. W Puszczy Niepołomickiej występuje również wiele roślin i porostów, ponad 800 gatunków w tym 30 gatunków roślin chronionych.

W celu ochrony przyrody powstało sześć rezerwatów przyrody na terenie Nadleśnictwa o łącznej pow. ok. 94 ha, są to: rezerwat “Długosz Królewski”, “Bigiel”, “Lipówka”, “Koło”, “Dębina”, “Wiślisko-Kobyle”, występują tu również liczne pomniki przyrody, głownie lipy, dęby i graby.

Ścieżka

Nasz trasa wiedzie wzdłuż oficjalnie wytyczonego zielonego szlaku turystycznego, zaczyna się on w Niepołomicach a kończy w Stanisławicach, jego długość wynosi 18 km.

1. Początek trasy znajduje się w Rynku Niepołomickim. Z Rynku wychodzi trasa okrążająca kościół parafialny pod wezwaniem N.M.P i Dziesięciu Tysięcy Męczenników i ul. Bocheńską dochodzi do skraju Puszczy. Następnie szeroką linią leśną szlak biegnie do asfaltowej drogi Królewskiej i dochodzi do Sitowca. W pobliżu leśniczówki Sitowiec rośnie dąb – pomnik przyrody, zwany “Dębem Batorego”. Stanowi on cenną pamiątkę związaną z legendą o królu Stefanie Batorym, który wybrał się na polowanie podczas, którego zwierz zerwał się niespodziewanie i zaatakował władcę. Uratowała go córka miejscowego leśniczego, która celnie ugodziła rannego tura. Król po tym zdarzeniu odpoczywał pod pobliskim dębem. Pod tym dębem 150lat później odpoczywać miał również król Jan III Sobieski.

2. W pobliżu “Dębu Batorego” znajduje się cmentarz żołnierzy, poległych na początku I wojny światowej w 1914 r.
Od Sitowca szlak nadal biegnie Drogą Królewską, przechodzi przez mostek nad potokiem Długa Woda (zwanym dawniej Lane Bagno) i dochodzi do dębu zwanego “Dębem Augusta” lub “Suchym Dębem”. Dąb ten rośnie w miejscu przy którym August II ,,sądy odprawiał i polując w tych lasach nocował pod tym dębem 24 września 1730 roku”. Samo drzewo zostało zniszczone podczas burzy w 1878 r.

3. Idąc dalej Drogą Królewską, szlak dochodzi do leśniczówki Przyborów; skręcając na południe drogą wykładaną balami dochodzi do spłaszczonego wzniesienia, zwanego “Kobylą Głową”. Pagór ten stanowi dużą osobliwość geologiczną Puszczy Niepołomickiej jest pozostałością (morenowy ostaniec) osadów najwcześniejszego na ziemiach polskich lodowca krakowskiego.

4. Za pagórem Kobyla Głowa, szlak zielony prowadzi duktem leśnym by na skrzyżowaniu oddziałów 189/188-216/215 skręcić w prawo i przejść przez most nad Tarczówką i dojść do południa do rezerwatu “Długosz Królewski”. Obejmujący częściowo wydmę Łysą Górę został utworzony w celu ochrony rzadkiego w Polsce subatlantyckiego gatunku paproci długosza królewskiego osmunda regalis.

Za rezerwatem Długosz Królewski szlak drogą asfaltową dochodzi do Stanisławic.

Bibliografia

• Strona Nadleśnictwa Niepołomice, http://niepolomice.krakow.lasy.gov.pl/


• Strona e-Niepołomice, http://www.niepolomice.com/


• Portal Pllska.pl, http://przyroda.polska.pl/regiony/podkarpacie_pln/puszcza_npl/index.htm


• Wolna encyklopedia. Wikipedia, http://pl.wikipedia.org/wiki/Puszcza_Niepo%C5%82omicka

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Niepołomicach
ul. Szkolna 3
32-005 Niepołomice
e-mail: gim.niepolomice@interia.pl
Opiekun grupy:
Żaneta Biernat-Tkocz 

Autorzy opisu:
Aleksandra Paszkowska
Współpracujacy nauczyciele:

Ładowanie danych ...