Miasto i gmina Wysoka położone są na północnych krańcach województwa wielkopolskiego w powiecie pilskim. Wieś Wysoka Wielka leży w południowo-zachodniej części gminy, oddalona jest od Wysokiej o około 3 km. Dojazd: jadąc drogą krajową nr 10 z Piły do Bydgoszczy, po przejechaniu 16 km od Piły dojeżdżamy do miejscowości Grabówno. Tam za cmentarzem komunalnym znajdującym się po lewej stronie drogi skręcamy w lewo w kierunku Wysokiej. Jadąc cały czas drogą przejeżdżamy przez Wysoką Małą i po około 2 km dojeżdżamy do Wysokiej Wielkiej. Mijając zabudowania przy krzyżu skręcamy w lewo i polną drogą dojeżdżamy do Centrum Rehabilitacji i Rekreacji oraz Odnowy Biologicznej w Wysokiej Wielkiej, zwanego potocznie “Zielonym Wzgórzem”. Przy skrzyżowaniu znajduje się tablica informacyjna ułatwiająca dojazd do opisywanej posiadłości. Na terenie tym o obszarze 3,97 ha znajduje się m.in. siłownia zawierająca liczny sprzęt potrzebny do regeneracji sił lub poprawy kondycji, boisko do gry w piłkę siatkową, plażową i nożną, kort tenisowy, strzelnica oraz ogródek gimnastyczny z torem przeszkód. Obecnie właścicielem “Zielonego Wzgórza” jest pani Anna Iwanowicz. Ośrodek prowadzi działalność z zakresu fizykoterapii i odnowy biologicznej. Oferuje szeroki zakres usług, m.in.: leczenie promieniowaniem elektrolecznictwo, światłolecznictwo, masaże, odnowa biologiczna, terapia dysfunkcji narządu ruchu, leczenie wad postawy ciała.

Historia

“Zielone Wzgórze” jest położone we wsi Wysoka Wielka, leżącej niedaleko miasta Wysoka. Usytuowane jest 1-2 km od drogi pomiędzy Wysoką a Wysoka Małą. W źródłach podaje się, iż przed 1922 r. właścicielem całej Wysokiej Wielkiej (działka nr 17) był niemiecki obszarnik Schmidt. W 1922 r. lub 1923 r. ziemie te kupił Wacław Popiel – magnat, do którego należały również majątki w Kostrzynku, Brzostowie i Mościskach. Następnie Wacław Popiel przepisał działkę Pawłowi Popielowi, a ten 6.04.1938 r. przekazał ten teren Walentemu Kleczka. Ciekawostką jest, iż Walenty Kleczka w momencie otrzymania tych ziem miał zaledwie 3 lata. Przekaz ustny głosi, iż działkę nr 17 Paweł Popiel przegrał w karty z Alojzym Kleczka (ojcem Walentego Kleczka). Szczęśliwy wygrany wskazał swego syna – nieletniego wówczas Walentego jako nabywcę z obawy przed żądaniem satysfakcji ze strony Wacława Popiela.

Podczas II wojny światowej niedaleko parku, dokładnie w Górach Wysockich, rozegrały się tragiczne wydarzenia, które zapisały się w historii miasta Wysoka. Nocą aresztowano, wyprowadzono i zamordowano 19 obywateli miasta Wysoka. Oskarżono ich o wrogość wobec narodu niemieckiego. Na miejscu kaźni w 1946 roku postawiono krzyż, a w latach 60-tych (22 lipca 1967 r.) odsłonięto pomnik ku czci pomordowanych obywateli Wysokiej, który doskonale widoczny jest w odległości około 340 metrów na południowy-wschód od punktu widokowego znajdującego się na “Zielonym Wzgórzu”. Po roku 1938 nastąpiły liczne podziały działki w wyniku czego teren ten przestała istnieć pod nazwą działka nr 17. W późniejszym czasie Walenty Kleczka przekazał pewną część terenu swym rodzicom - Annie i Alojzemu Kleczka, którzy do 1989 roku byli właścicielami tego terenu. Prowadzili na nim gospodarstwo rolne. Posiadłość miała wtedy około 12 hektarów.

Od 1989 roku do 27.04.1993 roku w swoje posiadanie “Zielone Wzgórze” przejęli Andrzej i Jadwiga Kleczka. W 1993 roku przekazali oni swe gospodarstwo o obszarze 3,97 ha Annie Michalskiej i Januszowi Iwanwiczowi. W 1997 roku gospodarstwo zostało przekwalifikowane na teren rekreacyjno-rehabilitacyjny. Po śmierci Janusza Iwanowicza w 2006 r. centrum prowadzi jego żona Anna Iwanowicz (z domu Michalska). Obecnie ośrodek prowadzi działalność z zakresu fizykoterapii i odnowy biologicznej. Centrum “Zielone Wzgórze” pełni także funkcję rekreacyjną. Tutaj często organizowane są różnego rodzaju imprezy i uroczystości. Bardzo często przychodzą uczniowie z miejscowej Szkoły Podstawowej i Gimnazjum, aby mile spędzić czas. Ośrodek ma dużo możliwości związanych z czynnym wypoczynkiem i rekreacją. Teren ten bardzo często prywatnie odwiedzają zarówno dzieci, młodzież, jak i dorośli. “Zielone Wzgórze” cieszy się dobrą sławą w tutejszych okolicach, dlatego wszyscy chętnie tam uczęszczają, aby wypocząć na łonie przyrody i zarazem czynnie spędzić czas.

Przyroda

Na terenie ośrodka często spotyka się wiewiórki, które lubią towarzystwo człowieka. W stawach występuje wiele gatunków żab m.in. zielonej (wodnej), jeziorowej, trawnej, nie zaobserwowano ropuch. Są tam również ryby: karasie, liny, amury, szczupaki oraz kiełbiki. Nieopodal ośrodka żerują myszołowy i jastrzębie, również bociany. W samym parku natomiast żyją wróble, sierpówki, grzywacze, dzięcioły duże, pierwiosnki, kosy, kwiczoły, sikorki modre i bogatki, sroki, kawki, gawrony, szpaki, gile, grubodzioby.

Na “Zielonym Wzgórzu” można zauważyć wielkie mrowiska, które zamieszkują ogromne mrówki osiągające nawet do 3 cm długości. Zaobserwowano kopce kreta, które na szczęście nie wyrządzają szkód w hodowli roślin. Późnym wieczorem polują nietoperze, zazwyczaj gacki. Rośliny zielne naturalne nie są raczej mocnym atutem ośrodka, rosną tam pospolite gatunki roślin m.in. mniszki. Gospodarze hodują kwiaty w ogrodach i na rabatach kwiatowych usytuowanych przy pierwszym stawie, nieopodal wejścia na teren posiadłości. Wchodząc do ośrodka na pierwszy rzut oka można zauważyć sady owocowe, w których występują czereśnie, śliwy, wiśnie oraz jabłonie. Czereśnie w sadzie są wygięte, mają ok. 4– 6 m wysokości. Gospodarze mają problemy ze szpakami, które chociaż rzadko “atakują” sad, to jednak wyrządzają wielkie szkody. Bardziej skryte są truskawki, je również można spotkać blisko wejścia.

W parku tym rosną pospolite i powszechne gatunki drzew: topole czarne, dęby szypułkowe, świerki, sosny, brzozy, modrzewie. Są tam również alejki świerkowo-modrzewiowe. W lesie, którego część należy do ośrodka rosną w większości drzewa iglaste takie jak świerki i sosny, rzadziej liściaste: dęby, buki, wiązy. Las ten ma do zaoferowania bardzo rzadko spotykane i objęte w Polsce ochroną konwalie majowe.

Ścieżka

Ścieżkę zaprojektowano w oparciu o walory przyrodnicze i krajobrazowe. Poszczególne jej przystanki wyznaczono wykorzystując istniejące już alejki oraz wytyczając w pewnych miejscach nowe. 

1. Spacer rozpoczynamy od wejścia na teren parku drogą główną. Przy wejściu znajduje się kamień informujący o przekroczeniu granicy ośrodka rekreacyjno-rehabilitacyjnego “Zielone Wzgórze”. Idąc w kierunku zabudowań, po prawej i lewej stronie obserwujemy rosnące drzewa, tworzące piękną aleję zachęcającą do zwiedzania. Po prawej stronie znajduje się między innymi wierzba biała (Salix alba), młode świerki oraz buki i okazałe topole czarne (Populus nigra). Ciekawostka – topola czarna ma bardzo lekkie drewno, które używane jest do produkcji zapałek, sklejek, wełny drzewnej i masy celulozowej. Osiąga wiek około 100 lat, rośnie bardzo szybko. Jest to drzewo dorastające do około 30 metrów, o grubym pniu i rozszerzonej ku górze koronie. Na topoli czarnej często żeruje bawełnica tworząc charakterystyczne, dość duże wyrośla na ogonkach liściowych. Po lewej stronie drogi rosną młode świerki i sosny oraz brzoza brodawkowata (Betula pendula). Warto wiedzieć, że brzoza brodawkowata zaliczana jest do roślin leczniczych – z jej liści i pąków sporządza się leki moczopędne i przeciwzapalne. Sok brzozowy, wypływający na wiosnę z otworów wywierconych w pniu, ma działanie wzmacniające oraz rozjaśniające piegi. Należy pamiętać, by po zebraniu soku otwór w pniu mocno zakorkować. Kierując się wyznaczoną drogą mijamy po prawej stronie sad. Rosną w nim około 70-letnie jabłonie o rzadko już spotykanych odmianach (szara reneta, złota reneta, antonówki), a także wiśnie, czereśnie.

2. Po przejściu około 50 metrów dochodzimy do okazałego dębu szypułkowego (Quercus robur). Drzewo dorodne, zrzuca na zimę liście. Okazy wolno stojące osiągają nawet do 40 metrów wysokości, charakteryzują się szeroką i wysoka koroną. Drewno dębowe ma wielostronne zastosowanie. Wykorzystuje się je na fornity, wykładziny schodów, klepkę podłogową. Dawniej robiono z niego beczki oraz, ze względu na jego wyjątkową trwałość pod wodą, pale do budowy mostów i kadłuby statków. Nieopodal spotykamy dziko rosnące stokrotki pospolite (Bellis perennis). Ta niewielka bylina ma również walory lecznicze. Zawiera liczne związki wykorzystywane do produkcji leków. Kwiaty wytrzymują nawet kilkunastostopniowy mróz, na wieczór i w czasie deszczu koszyczki kwiatostanów zamykają się i zwisają. W pogodne dni obracają się w stronę, z której dochodzą promienie słoneczne, przekrzywiając główki ze wschodu na zachód. 

3. Idąc dalej prosto dochodzimy do pierwszego na tym terenie małego, naturalnego stawu. Dookoła niego rosną olchy czarne, daglezja zielona oraz jodła pospolita. Przy brzegu zauważyć można kosaciec żółty (Iris pseudacorus) oraz knieć błotną (Caltha palustris) potocznie zwaną kaczeńcem. Należy pamiętać, że kosaciec żółty oraz knieć błotna należą do roślin trujących dawniej używanych w medycynie ludowej. Iris pseudacorus to jedyny gatunek kosaćca nie będący pod ochroną. Nasiona mogą pływać na powierzchni wody dzięki przestworom powietrznym znajdującym się pod łupiną nasienną. W pobliżu stawu znajdują się zaprojektowane przez gospodarzy rabaty kwiatowe, na których spotkać możemy mydlnicę lekarską (Saponaria officinalis) – roślinę leczniczą o działaniu przeczyszczającym i napotnym. Warto wiedzieć, że dawniej stosowana była ona do prania ze względu na zawarte w korzeniu saponiny, które pienią się w wodzie; rojnik górski (Sempervivum montanum) – bylina uprawiana w ogródkach skalnych, przystosowana do długotrwałej suszy, chroniona, o okazałych ciemnoróżowych z żółtym środkiem kwiatach; smagliczkę pagórkową (Alyssum montanum) czy ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium), a także typowe rośliny ozdobne - cegiełki, goździki, turki, irysy i lawendę.

4. Mijając dąb, skręcamy w lewo i idziemy przez sad jabłoni. Po przejściu około 40 metrów dochodzimy do drugiego, dużego, także naturalnego stawu. Ten zbiornik wodny jest zarybiony. Spotkać można w nim karasie, liny, amury i szczupaki. Z dwóch stron stawu rosną świerki oraz sosny.

5. Obchodząc staw, kierując się w kierunku północno-zachodnim dochodzimy do alejki spacerowej sosnowo-modrzewiowej. Zarówno sosna pospolita (Pinus sylvestris), jak i modrzew europejski (Larix decidua) to drzewa iglaste osiągające wysokość do 40 metrów. Korona sosny jest parasolowata, luźna, często nieregularna. Pień bardzo długi, ponieważ dolne gałązki usychają i odpadają, przeważnie skrzywiony i wygięty. Kora na starych gałęziach czerwonawożółta, łuszcząca się płatami, na młodych żółtawozielona. Drzewo to ma duże znaczenie gospodarcze. Z żywicy wytwarza się terpentynę i kalafonię, z gałązek olejki lotne dla przemysłu kosmetycznego, zaś pączki stosowane są do produkcji leków wykrztuśnych. Modrzew to jedyne drzewo iglaste zrzucające igły na zimę. Jego igły są miękkie, niekłujące, wiosną jasnozielone, jesienią przebarwiają się na kolor złotożółty, potem opadają. Na krótkopędach zebrane w charakterystyczne, gęste pęczki, na długopędach osadzone pojedynczo. Odpowiada mu otwarta przestrzeń, dużo światła, wilgotne powietrze oraz średnio żyzne podłoże. 

6. Idąc wzdłuż alejki początkowo sosnowo-modrzewiowej, później modrzewiowej pod niewielką górkę, na szczycie wzniesienia skręcamy w prawo. Idziemy prosto, po lewej stronie mijamy boisko do piłki siatkowej, kort tenisowy, a po prawej ogródek jordanowski. Po przejściu około 120 metrów dochodzimy do punktu widokowego. Roztacza się z niego wspaniały widok na dolinę Noteci, która jest częścią Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Z miejsca tego widać także stojący w Górach Wysockich pomnik ku czci pomordowanych przez hitlerowców obywateli Wysokiej. 

7. Schodząc około 90 metrów od punktu widokowego, kierując się na zachód dochodzimy do kompleksu zabudowań. Po drodze mijamy dziko rosnące poziomki. Występują tutaj tak licznie, że odnosimy wrażenie jakbyśmy chodzili po poziomkowym dywanie. Poniżej znajdują się usytuowane w prostokącie budynki: gospodarczy, mieszkalny i rehabilitacyjno-rekreacyjny. Nieco dalej, przy drodze dojazdowej znajduje się domek dla gości “Zielonego Wzgórza”. Wokół zabudowań posadzono liczne cyprysiki, żywotniki, rośliny dekoracyjne, m.in. hortensje (Hydrangea), wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris), wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum). Warto wiedzieć, że kwiaty wiciokrzewu są silnie pachnące (zwłaszcza nocą), lepkie. Owoce ciemnoczerwone, kuliste i mięsiste. Mimo pięknego wyglądu jest to roślina trująca, będąca pod całkowitą ochroną. Niedaleko rośnie okazały kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum). Drzewo to może osiągać wiek do 200 lat. Piękne kwiaty kasztanowca odwiedzają przede wszystkim trzmiele i pszczoły. Barwna plamka na płatkach ma istotne znaczenie w zapylaniu, gdyż tylko kwiaty z żółtą plamką są oblatywane przez owady, które znajdują tam nektar. Nasiona, niejadalne i lekko trujące, mają zastosowanie w produkcji leków zapobiegającym krwawieniom, w przemyśle kosmetycznym oraz w produkcji środków piorących i kleju. Stanowią również wartościową karmę dla zwierzyny leśnej ze względu na dużą zawartość skrobi. 

8. Po tak długiej przechadzce przyda się wypoczynek. Dlatego też ostatnim przystankiem na naszej ścieżce jest znajdujący się za domkiem dla gości teren, na którym dla starszych gospodarze postawili tor przeszkód, dla młodszych plac zabaw z huśtawkami oraz zjeżdżalnią, a dla wszystkich korzystających z walorów tego zakątka miejsce na ognisko z ustawionymi ławeczkami. Nieopodal domku dla gości rosną olsze czarne. 

Bibliografia

• Szwedler Inga, Sobkowiak Mirosław, Spotkania z przyrodą. Rośliny, Warszawa 1998


• Kremer Bruno P., Przewodnik. Drzewa i krzewy, Warszawa 1995


• Rostański Krzysztof, Rostański Krzysztof Marek, Drzewa i krzewy, Krzeszowice 1999


• Mowszowicz Jakub, Przewodnik do oznaczania drzew i krzewów krajowych i aklimatyzowanych, Warszawa 1979


• Zarząd Miasta i Gminy Wysoka, Gmina Wysoka Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, 2000


• Drzewa i krzewy ozdobne, http://www.pinus.net.pl


• Strona Gimnazjum w Wysokiej, www.gimwysoka.strona.pl

Uwagi

Infrastruktura: Na terenie Centrum Rehabilitacji Rekreacji i Odnowy Biologicznej w Wysokiej Wielkiej znajdują się ławki oraz wiele miejsc sprzyjających czynnemu wypoczynkowi. Instytucja udostępnia siłownię zawierającą liczny sprzęt potrzebny do regeneracji sił lub poprawy kondycji. Jest tutaj również boisko do gry w piłkę siatkową, plażową i nożną, kort tenisowy, strzelnica oraz ogródek gimnastyczny z torem przeszkód.

Na terenie ośrodka znajduje się parking udostępniony wszystkim odwiedzającym. W utrzymaniu czystości pomagają zlokalizowane w różnych częściach terenu kosze na śmieci. W budynku rekreacyjno-rehabilitacyjnym znajdują się utrzymane w bardzo dobrym stanie toalety. Na obszarze ok. 4 ha znajdują się 3 naturalne stawki wodne. Ośrodek położony jest na skraju lasu. Obszar placówki jest ogrodzony. Dysponuje ona dużym terenem rekreacyjnym. Znajduje się tam również miejsce na ognisko oraz miejsce do biesiadowania przy grillu, a dla najmłodszych plac zabaw – ogródek jordanowski.

Mocne strony: silnie rozwinięta infrastruktura, malownicze usytuowanie, spokój, cisza, liczna flora i fauna, świetne warunki rekreacyjne, rehabilitacyjne i wypoczynkowe.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich w Wysokiej
ul. Szkolna 4
89 – 3 Wysoka
e-mail: gimnazjumwysoka@op.pl
Opiekun grupy:
mgr Izabela Czechowska – Zerzut  mgr Danuta Kostrzewska

Autorzy opisu:
Chętni uczniowie o zainteresowaniach przyrodniczych z kl. I d: Anna Michalska, Alicja Stefaniak, Karolina Rzeźnik, Filip Placzek, Filip Zbonik, Kacper Kowalski, Ernest Iwanowicz.

Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- p. Annie Iwanowicz za pomoc w zebraniu niezbędnych informacji oraz oprowadzenie po swoim terenie
- p. Iwonie Firlej- Wachowskiej (inspektor ds. planowania przestrzennego) oraz p. Jackowi Piszczkowi (inspektor ds. promocji gminy) za pomoc w skompletowaniu materiałów źródłowych związanych z historią tego terenu
- p. Jadwidze Depta (pracownik UMiG Wysoka) za współpracę i udostępnienie posiadanych materiałów źródłowych
- Urzędowi Miasta i Gminy w Wysokiej za udostępnienie danych zawartych w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka
 

Ładowanie danych ...