Park położony jest we wsi Janowice w przysiółku Dolna Wieś – wspominanym w źródłach historycznych już w XIII wieku. Znajduje się on na pagórku o łagodnie opadających stokach od strony południowej i północnej. Od strony wschodniej łączy się z ciągiem wzgórz janowickich, natomiast od zachodu stromą skarpą opada w kierunku Doliny Zakliczyńskiej. Jeszcze kilka wieków temu nieopodal skarpy przepływał Dunajec. Park położony jest na wysokości ok. 210-235 m. n.p.m. W parku malowniczo położony wśród starodrzewia widnieje XIX-wieczny neogotycki dworek ziemiański. Zbudowany pierwotnie na planie prostokąta, na osi północ – południe był wielokrotnie przebudowywany. Z uwagi na ukształtowanie terenu Janowic jest on dominującym akcentem w krajobrazie miejscowości. Obecnie jest to budowla kilkukondygnacyjna z 5 kondygnacyjną zbudowaną na rzucie kwadratu wieżą zwieńczoną krenelażem. Jej neogotycki charakter podkreślają ostrołukowe okna. Ze strony północnej wejście do wieży ozdabia kamienny portal. Fasadę pałacu wieńczy ozdobny filarowy portyk, zdobią go sterczyny, kwiatony i herb szlachecki “Nałęcz”. Do wnętrza pałacu prowadzą dwubiegowe schody. Głównego wejścia strzegą dwa kamienne lwy. Ściany pałacu umacniają przypory. Od strony zachodniej fantazyjne schody wiodą z tarasu do ogrodu. W narożach budowli widzimy dwa półokrągłe ryzality podobnie jak wieża zwieńczone krenelażem. Podmurówka schodów i tarasu jest kamienna, pod tarasem sklepienie beczkowe. Główną część budowli z wieżą łączy arkadowa przewiązka. Dwuspadowy dach zdobią sterczyny, kominy, wieżyczki w narożach budynku. Najstarszą częścią pałacu są zachowane XVIII-wieczne sklepione półłucznie piwnic. Od strony północno-wschodniej zachował się budynek gospodarczy – spichlerz oraz ruiny przydworskiej kaplicy zbudowanej w 1863 r. Tu też rozlokowano parkingi dla samochodów. Zarząd nad parkiem sprawuje obecnie p. Mieczysław Bień. Właścicielem całej posiadłości jest Politechnika Krakowska, która wykorzystywała pałac do niedawna jako Dom Pracy Twórczej. W budynku po byłej stajni dla koni umiejscowiono garaże. Cała posiadłość jest ogrodzona metalową siatką. Powierzchnia parku wynosi 11 ha. W parku zachował się historyczny układ alejek i ścieżek o czym świadczą mapki z XIX wieku. Przy alejkach zamontowano lampy oświetleniowe.

Historia

Ślady osadnictwa na terenie Janowic są datowane na okres neolitu, z tego czasu pochodzą znajdowane tu kamienne siekierki i toporki bojowe. Osadnictwo stałe szacowane jest na VIII-IX w n.e. Tereny te wchodziły niegdyś w skład państwa Wiślan, a okresowo też państwa wielkomorawskiego i czeskiego. W 990 r. ziemie Wiślan przyłączył do swojego państwa Mieszko I i osadził na tronie krakowskim swego syna Bolesława zwanego Chrobrym czyli odważnym. Bolesław wzorując się na systemie czeskim polecił swemu rycerstwu utworzenie na wzgórzach w pobliżu Dunajca systemu obronnego strzegącego szlaków wiodących na wschód i południe, przepraw przez Dunajec. W systemie tym wznoszona drewniano-ziemne stróże i gródki. Jeden z Takich gródków – posadek wzniesiono w miejscu dzisiejszego parku. Dowódcy gródka otrzymywali na własność ziemię, której bronili. Gródek janowicki przejęli w posiadanie rycerze z rodu Strzemieńczyków. Jednym z nich był Chwalibóg herbu strzemię. Przez kilka wieków rycerze z tego rodu byli właścicielami osady janowickiej. W osadzie janowickiej obowiązywało prawo książęce, według niego właściciel rycerz obowiązany był bronić terenu i ludności przypisanej do ziemi. Mieszkańcy dawali daninę książęcą, prowadzili hodowlę, zapewniali podwody, budowali i naprawiali groble, uczestniczyli w budowie wałów obronnych. Z czasem Janowice stają się posiadłością szlachecką, rozwój osadnictwa w połowie XIV wieku czyni Janowice wsią samorządową. Wieś zyskała prawa lokacyjne najpierw polskie, a z czasem niemieckie wzorowane na średzkim. Jan Długosz zanotował, że Król Kazimierz Wielki nadał wsi prawo lokacyjne niemieckie w 1347 roku i udzielił kmieciom osadzonym na karczunkach 20 lat wolnizny. Wieś rozrastała się wzdłuż potoku Lubinianka. W 1558 r. część Janowic kupuje Stanisław Stadnicki. Jego potomek Piotr Stadnicki ożenił się z Elżbietą córką Jordana właściciela sąsiedniego Zakliczyna. Piotr został kasztelanem wojnickim. Jego ród pomnażał dobra ziemskie w okolicy Janowic, Zakliczyna i Wojnicza. W pierwszej połowie XIX wieku rozbudowano dwór nadając mu formę neogotyckiego pałacyku – neogotyk był ulubionym stylem właściciela Janowic Jana Stadnickiego. Wtedy też założono park w stylu angielskim. Szacowany na blisko 250 lat wiek najstarszych lip i dębów świadczy o tym, że zachowano rosnące już wcześniej ponad stuletnie drzewa. Zachował się do dzisiaj historyczny układ alejek parkowych w tym aleja lipowa z najstarszą w parku lipą drobnolistną. W czasach Rabacji Galicyjskiej w 1848 pałac zdemolowali rebelianci Jakuba Szeli. Pobitym miał zostać wówczas hrabia Felicjan Stadnicki. W 1865 r. staraniem miedzy innymi hrabiny Karoliny Stadnickiej założono w Janowicach szkołę ludową. Jak wynika z kroniki szkolnej w drugiej połowie XIX wieku właścicielami Janowic byli Krzeczonowicze i Młyńscy oraz Dobrzyńscy. Na początku XX wieku dwór nabywa Aleksander Kobylański i sprawuje pieczę nad parkiem i pałacem aż do wybuchu drugiej wojny światowej. W latach 1914-1915 Janowice wraz z okolicznymi miejscowościami były terenem krwawych walk na froncie austryiacko – rosyjskim. W grudniu przez wieś nieopodal dworku przemaszerowała I Brygada Legionów Józefa Piłsudskiego spiesząc na pozycje pod Łowczówkiem, gdzie stoczyła z Rosjanami w wigilię Bożego Narodzenia 1914 r. krwawą bitwę i gdzie teraz znajduje się cmentarz legionistów. Jednym z legionistów był wychowywany w janowickim dworze Błażej Wójcicki. W okresie międzywojennym istniała we dworze wytwórnia mebli z wikliny, wtedy też założono sad jabłoniowy i szkółkę drzewek, które nabywali do swoich sadów okoliczni gospodarze. W czasie II wojny światowej zarząd nad majątkiem sprawowali Niemcy. Po wojnie, w latach 1945-1946 majątek dworski został rozparcelowany a pałac przeszedł na własność państwa. Tuż po wojnie działała w nim szkoła i kółko rolnicze. Z czasem pałac popadał w ruinę. W 1967 r. zamek wraz z parkiem nabyła Politechnika Krakowska. Przystąpiono do renowacji obiektu. Projekt renowacji opracował zespół pod kierunkiem profesora Alfreda Majewskiego. W 1976 r. Janowice zdobyły III nagrodę w konkursie “na najlepszą adaptację obiektu zabytkowego”. W ciągu ostatnich dwudziestu kilku lat obiekt funkcjonował jako Dom Pracy Twórczej. Miały tu miejsce sympozja, spotkania, wykłady, kursy, kameralne koncerty muzyki poważnej, jubileusze, konferencje prasowe, bale karnawałowe i sylwestrowe, odwiedziło pałac wielu dyplomatów i artystów. Goszczący tu studenci pochodzili z różnych krajów (Kamerun, Angola, Kongo, Peru, Liban Izrael, Kanada, Wietnam). Obecnie pałac funkcjonuje też jako ekskluzywny hotel. Wydawane są tu przyjęcia weselne i okolicznościowe, można korzystać z noclegów i wyżywienia.

Przyroda

O znaczącej przyrodniczej wartości parku świadczy dużą ilość drzew spełniających parametry drzewa pomnikowego. Jedna z lip drobnolistnych oraz jeden dąb bezszypułkowy na wysokości 120 cm posiadają obwód pierśnicowy po 530 cm. Ich wiek można szacować na około 250 lat. Ponadto w parku znajduje się jeszcze kilka okazów drzew (lipy i dęby) posiadających obwód przekraczający 400 cm i kilkanaście (graby, klony, lipy, dęby, grochodrzewy) o obwodzie ponad 300 cm na wysokości piersi. Drzewa w parku występują we wszystkich rodzajach rozmieszczeń regularnie – aleja lipowa, zadrzewienie wysp, nieregularnie – zagajnik i skupiskowo rozrzucone grupami po parkowych łąkach. Rozległość parku i jego położenie umożliwiły ukształtowanie się na tym terenie biocenoz o zróżnicowanym charakterze. Otulinę parku stanowi ogród w którym znajdują się systematycznie koszone trawniki, rabaty, krzewy ozdobne, gazony z kwiatami. Sama wieża stanowi podporę dla winobluszcza, który ją porasta aż do wysokości ok.10 m. W pobliżu murów pałacu znajdziemy jałowce pospolite, jaśminowce, cisy pospolite, krzewy dzikiej róży oraz różne odmiany róż ogrodowych, krzewy bzu lilaka, cyprysy, cyprysiki i żywotniki - dwa największe okazy o średnicy pnia 160 cm. liczą sobie pewnie ok. 100 lat i mają wysokość blisko 30 m. robinię akacjową, sumaka octowca i kilka okazów jarzęba zwyczajnego. W pobliżu zabudowań gospodarczych rośnie kasztanowiec zwyczajny i kilka wierzb płaczących. Nieco dalej od pałacu w kierunkach południowym i zachodnim znajdziemy drzewa jabłoniowe o parasolowatych koronach i wysokich pniach, obwód najgrubszego wynosi ponad 200 cm Podporę znalazł sobie na nim bluszcz pospolity. Większość terenu stanowią łąki we wszystkich kierunkach poprzecinane alejkami. To tutaj rosną robinie akacjowe w różnym wieku, lipy drobno i szerokolistne, klony zwyczajne, polne, graby pospolite, brzozy brodawkowate a w podszycie oprócz młodych drzew spotkamy leszczynę, derenia świdwę, bez czarny, dziką różę, głogi dwuszyjkowe, najbardziej odległy od pałacu teren to skarpa porośniętą grądowym zagajnikiem z zachowanym leśnym układem pięter roślinności, nieregularnym rozmieszczeniem gatunków, silną konkurencją międzygatunkową o dostęp do światła. Bioton na styku łąki i zagajnika tworzy trudno dostępny gąszcz. W zagajniku żyją charakterystyczne dla grądu gatunki zielne i byliny kokoryczka wonna, kopytnik zwyczajny, bluszcz pospolity, zawilec gajowy, konwalijka dwulistna, żywokost lekarski, lepnica zwisła. Na skraju zagajnika i skarpy rosną 4 dorodne dęby szypułkowe o obwodach ok. 400 cm. W dziupli jednego z nich założyły gniazdo szerszenie. Rosnące tu drzewa i krzewy to oprócz dębów, graby pospolite, wierzba iwa, klon jawor, leszczyny, bzy czarne, czeremchy zwyczajne, głogi, derenie. Na obrzeżach parku przy ogrodzeniu od strony północno - zachodniej widzimy okazy 3 dorodnych dębów, najgrubszy posiada pień o obwodzie 530 cm Okazy te oraz inne tu rosnące dęby i klony posiadają ślady pielęgnacji człowieka, a także szczeliny, prześwity, blizny i otwory - ślady zmagań z naturą. Bujny w tym miejscu podszyt stanowi ostoję dla wielu bezkręgowców. W najniżej położonej części parku znajduje się “Suchy staw” jest to teren po dawnym stawie z dwoma wyspami. Wprawdzie obecnie nie ma tu wody stojącej ale teren jest podmokły i zacieniony, występujące tu gatunki są charakterystyczne dla zbiorowisk olsowych. Żyją tu różne gatunki wierzb, rośliny o łodygach płożących i wijących się jak powój, chmiel zwyczajny, tojeść rozesłana, wyżpin jagodowy, nawłoć kanadyjska, jeżyna pospolita, sit rozpierzchły, pokrzywa zwyczajna, wiązówka błotna, bluszczyk kurdybanek, żywokost lekarski. Dotychczas żadne z drzew nie zostało uznane za pomnik przyrody i na żadnym nie spotkamy oznaczeń pomnika przyrody. Wydaje się koniecznym uznać za takie co najmniej dwa drzewa o średnicy pni powyżej 500 cm występujące na terenie parku. Są to lipa drobnolistna i dąb szypułkowy. Pokrój niektórych drzew jest ciekawy konary mają oryginalny kształt i układ zwłaszcza w przypadku dębów i grochodrzewów. Szkoła podjęła już starania o zakwalifikowanie dwóch najcenniejszych okazów starodrzewu za pomniki przyrody.

Ścieżka

Z jednej strony jest to ścieżka historyczna, ze szczególnym uwypukleniem historii sztuki. Eklektyczny pałacyk zawiera w sobie wiele elementów nawiązujących do różnorodnych stylów w sztuce. Z drugiej strony ścieżka posiada niewątpliwe walory przyrodnicze. Na obszarze 11 ha żyje wiele drzew różnych gatunków o pomnikowych rozmiarach. Charakter miejsc zmienia się koncentrycznie w stosunku do odległości od pałacu. Niewątpliwie najciekawsze pod względem przyrodniczym są miejsca najbardziej odległe. Posiadają największą bioróżnorodność i mają dziki leśny charakter. Długość ścieżki trzeba szacować na 1,5 – 2 km.

1. Baszta Naszą wycieczkę rozpoczynamy od podejścia do kwadratowej baszty z blankami i ostrołukowymi oknami. Wejście do baszty od strony północnej jest obramowane kamiennym portalem przeniesionym prawdopodobnie z zamku w pobliskim Melsztynie. Na portalu widoczny napis A.D. 1696 (w roku pańskim 1696). Podania głoszą jakoby w baszcie mieli być więzieni krnąbrni chłopi pańszczyźniani i jeńcy wojenni. Basztę do wysokości ok. 10 m porasta winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata). W stanie naturalnym występuje w Japonii, centralnych Chinach i Korei. Ma on wąsy zredukowane, krótkie, na końcu wielokrotnie rozgałęzione i zakończone silnymi, spłaszczonymi przylgami. Dzięki nim może się wspinać nawet po gładkich ścianach, na wysokość 10-12 m. Na prawo od baszty widzimy lilaki zwyczajne (Syringa vulgaris), krzewy róż ogrodowych oraz pień z pięknymi okazami porostów krzaczkowatych – chrobotków strzępiastych (Cladonia fimbriata). Obecność krzaczkowatych porostów świadczy o małym zanieczyszczeniu powietrza związkami azotu i siarki.

2. Portyk Przechodząc w prawo podchodzimy pod filarowy portyk pałacu. Górą wieńczą go sterczyny i kwiatony oraz herb szlachecki “Nałęcz”. Do wnętrza pałacu prowadzą dwubiegowe schody. Dwa kamienne lwy strzegą wejścia od strony dziedzińca. Na lewo widzimy arkadową przewiązkę prowadzącą do wieży. Przewiązka jest silnie przeszklona, znajduje się w niej oranżeria. Obchodzimy pałac idąc w kierunku narożnika północno wschodniego, zdobi go okrągła wieżyczka. Mijając narożnik przechodzimy wzdłuż północnej ściany pałacu, ściany wzmocnione są przyporami. Od tej strony mamy wejście do najstarszej części pałacu XVIII-wiecznych półłucznie sklepionych piwnic. Służyły pewnie niegdyś do przechowywania wina i do dzisiaj utrzymują w miarę stałą temperaturę zimą i latem. Z prawej strony mamy pomnikowego dęba szypułkowego (Quercus robur) o rozłożystej koronie, wysokiego na ok. 30 m i obwodzie pnia blisko 400 cm. Nieco dalej dwa żywotniki olbrzymie (Thuja plicata), których wysokość wynosi ok. 30 m a obwód pierśnicowy 160 cm. Pierwsze żywotniki olbrzymie sprowadzono do Polski z Ameryki Północnej dopiero w połowie XIX wieku. Janowicke żywotniki olbrzymie z pewnością liczą sobie ok. 100 lat.

3. Ogród Kiedy dotrzemy do ściany zachodniej pałacu możemy zobaczyć fantazyjne schodzące z dużego tarasu schody, dwa wysokie półokrągłe ryzality w narożach budynku, duże okna i oszklone drzwi prowadzące na taras, okrągłe kształty i faliste linie podkreślają barokowy charakter tej strony pałacu, Podmurówka tarasu wykonana jest z piaskowca. Dodatkowym dekoracyjnym, ale i konstrukcyjnym elementem jest sklepienie beczkowe pod tarasem. Widoczne ciosy i zwornik pozwalają przedstawić rozkład sił w takim sklepieniu. Na wprost od strony zachodniej widać kilka okazów jarzęba pospolitego (Sorbus aucuparia). Owoce jarzębiny można wykorzystać do wyrobu syropów, galaretek, konfitur. W głębi pień z kopcem mrówek rudnic (Formica rufa), klon jawor (Acer pseudoplatanus) i dwa sumaki octowce (Rhus typhina). Na końcach pędów, u egzemplarzy żeńskich, stożkowate, purpurowoczerwone owocostany. Jeszcze dalej brzoza brodawkowata (Betula pendula), a w środku łąki dwie topole białe (Populus alba). Tuż przy pałacu od strony południowo zachodniej widać grupę robinii akacjowych (Robinia pseudoacacia) o oryginalnie powyginanych konarach. W pobliżu zamku znajdziemy też jałowce pospolite (Juniperus communis), cisy pospolite (Taxus baccata), cyprysowce (Cupressocyparis leylandii) i cyprysiki (Chamaecyparis nootkatensis), żywotniki zachodnie (Thuja occidentalis), jaśminowce (Philadelphus), krzewy dzikich róż (Rosa canina). Owoce dzikiej róży i głogu zawierają dużo witaminy C, można z nich wyrabiać przetwory.

4. Aleja lipowa Niewątpliwie aleja ta jest miejscem szczególnie urokliwym. Rozciąga się na odległość około 200 m po obu stronach asfaltowej dróżki rosną tutaj lipy drobnolistne (Tilia cordata) i szerokolistne (Tilia platyphyllos). W pierwszej części alei są to stosunkowo młode ok. 40 letnie drzewa, natomiast w jej drugiej części mamy okazy najstarszych drzew w parku. Niedaleko alei lipowej wysadzono niedawno ozdobne krzewy śliwy czerwonolistnej (Prunus Cerasifera) o pięknych bordowych liściach.

5. Pomnikowa lipa Przechodząc alejką wkrótce zobaczymy wśród innych lipę drobnolistną (Tilia cordata), o obwodzie pierśnicowym 530 cm liczy ok. 250 lat. Niestety wymaga pielęgnacji, jej korzenie rozpychają asfalt alejki, w środku pnia ma wielką szczelinę, w której nawet człowiek mógłby się zmieścić, ma wiele narośli, blizn i otworów mniejszych i większych. Jej korona jest przerzedzona i zdeformowana zabiegami pielęgnacyjnymi. Z pewnością jest to drzewo kwalifikujące się do tego, aby było pomnikiem przyrody. Ponadto znajduje się tu też dąb szypułkowy o obwodzie 430 cm. Aleją dochodzimy do miejsca, gdzie w cieniu drzew możemy usiąść na ławeczce bądź starych pniach. Wymiary najgrubszych pniaków to 100/120 cm średnicy (pnie nie są idealnie okrągłe). W niektórych swoje siedlisko znalazły chrobotki.

6. Zagajnik Przechodząc dalej docieramy do stromej skarpy opadającej w kierunku Doliny Zakliczyńskiej. Mamy stąd panoramę na Dunajec i tereny za Dunajcem. Skarpę porasta grądowy zagajnik. Rosną tu dęby szypułkowe, których obwód pnia przekracza 400 cm W jednym z nich założyły gniazdo szerszenie (Vespa crabro). Wśród starszyzny widać wiele młodych drzew o wydłużonych pniach takich jak graby zwyczajne (Carpinus betulus), lipy drobnolistne (Tilia cordata) i szerokolistne (Tilia platyphyllos), topole białe (Populus alba), dęby szypułkowe (Quercus robur), klony zwyczajne (Acer platanoides), a z krzewów leszczynę pospolitą (Corylus avellana), bez czarny (Sambucus nigra), derenia świdwę (Cornus sanguinea), czeremchę zwyczajną (Padus avium), głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata). Miejsce to ma typowo leśny charakter wyraźnie widać piętra roślinności. Na skraju zagajnika i łąki – bioton, w gęstwinie mieszają się gatunki łąkowe i leśne. Zagajnik jest ostoją dla życia różnych gatunków zwierząt. Możemy tu spotkać wiewiórki pospolite (Sciurus vulgaris), ślimaki winniczki (Helix pomatia), jaszczurki zwinki (Lacerta agilis), kawki (Corvus monedula), szpaki (Sturnus vulgaris), dzięcioły (Dendrocopos), kowala bezskrzydłego (Pyrrhocoris apterus) i tarczówkę rudonogą (Pentatoma rufipes), pszczoły miodne (Apis mellifera), świetlika świętojańskiego (Lampyris noctiluca) i różne gatunki mrówek. Na niewielkim odcinku ok. 15 m skarpa przechodzi w nieduży parów. Parowy są bardzo charakterystyczne dla krajobrazu Janowic – miejscowi nazywają je “paryjami”.

7. Łąka Schodami betonowymi wychodzimy z zagajnika, mijamy łąkę – ok. 2 ha. Można tu znaleźć wiele organizmów łąkowych, tym bardziej, że rzadko jest koszona - nie częściej niż dwa razy do roku, niekiedy tylko raz. Rosną tu różne gatunki traw i bylin, żyje mnóstwo pajęczaków i owadów. Niegdyś służyła jako boisko sportowe.

8. “Suchy staw” Przechodząc dalej mijamy grupy robinii akacjowych, graba zwyczajnego (Carpinus betulus) ok. 250 cm obwodu, klony polne i zwyczajne i dochodzimy do miejsca w którym niegdyś był staw z dwoma wyspami. Obecnie na tym terenie nie ma wód stojących, ale jest to najniżej położony teren w parku. Miejsce to ma charakter lasu olsowego. Grunt jest podmokły nawet w okresach suszy, roślinność jest bujna i gęsta. W środku stawu którego obwód wynosi ok. 350 m. znajdują się dwie sztucznie usypane wysepki o średnicach 16-18 m. Są odległe od siebie o ok. 30 m na jednej rosną dęby szypułkowe (Quercus robur) o obwodzie przekraczającym 300 m (4 sztuki) i rozłożystych koronach, a na drugiej wierzby białe (Salix alba) o obwodzie ok. 400 cm. Niestety wichury i burze powaliły ostatnio dwa drzewa i pozostało tylko dwa. Wokół starych drzew na wyspach, a także nieopodal suchego stawu widać dużo młodzieży. Są to drzewa i krzewy – różne gatunki wierzb, bez czarny (Sambucus nigra), olchy szare (Alnus incana), graby zwyczajne (Carpinus betulus), brzozy brodawkowate (Betula pendula), klony zwyczajne (Acer platanoides), klony polne (Acer campestre), klony jawory (Acer pseudoplatanus). Roślinność tego miejsca podkreśla jego olsowy charakter. Widoczne na jednym z młodych dębów galasy to dzieło owada galasówki dębianki (Cynips quercusfolii). W maju lub czerwcu samice składają jaja do liści dębów. Larwy podczas żerowania wydzielają substancje pobudzające rośliny do tworzenia wyrośli, zwanych galasami. Galasy wykorzystywane są w przemyśle do produkcji garbników, taniny i atramentu. Stosowane są w medycynie jako środki farmakologiczne o działaniu przeciwbiegunkowym. W tym miejscu żyje dużo roślin o łodygach czepnych i płożących się, jak chmiel zwyczajny (Humulus lupulus), tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), powój polny (Convolvulus arvensis), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), jeżyna popielica (Rubus caesius). Konkurencję z innymi gatunkami wygrywa wyraźnie inwazyjny gatunek amerykański - nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis).

9. Sad Odchodząc od stawu w stronę pałacu mijamy po drodze resztki dawnego sadu. Rosną tu wysokopienne stare jabłonie, kwitnące i obficie owocujące do dzisiaj. Ich pnie stanowią podporę dla epifitów jak mchy, porosty, a także rodzimej polskiej liany bluszczu pospolitego (Hedera helix), który możemy spotkać na terenie całego parku. Jednak najwspanialsze okazy bluszczu owocującego o średnicy 6 - 8 cm żyją w odległości ok.1,5 km na północny zachód od parku w uroczysku – Janowice, na wzgórzu nieopodal Dunajca. Bluszcz pospolity jest rośliną zimozieloną, częściowo chronioną, zwłaszcza okazy kwitnące i owocujące, jednocześnie jest rośliną trującą. Pień najgrubszej z jabłoni ma obwód 220 cm. Wiek jabłoni możemy szacować na ok. 80 lat.

10. Panorama na Wał Idąc w stronę zamku zobaczymy patrząc w kierunku wschodnim panoramę na Wał 526 m. n.p.m. – najwyższe wzgórze w tej części Pogórza Ciężkowicko-Rożnowskiego. W prostej linii szczyt Wału jest odległy o 6 km. Różnica wysokości miedzy szczytem tej góry a terenem parku wynosi ok. 300 m. Porastające okolice Wału resztki Puszczy Karpackiej, bukowo-jodłowe lasy, obszar niezamieszkały przez człowieka, czyste wody potoków, odsłaniające się tu i ówdzie pokłady fliszu karpackiego, polodowcowe wielotonowe ostańce, wycieki wód zabarwionych ochrą, skamieniałe pnie liczące 60 milionów lat – wszystko to sprawia, że okolice Wału są interesujące pod względem przyrodniczym.

11. Ruiny kaplicy Przechodząc dalej mijamy bramę główną wiodącą do parku i dziedziniec z pięknie strzyżoną murawą i ozdobnymi iglakami, przechodzimy w kierunku ruin dawnej kaplicy, zbudowano ją w 1983 r. Tuż przy ruinach oraz za garażami i przy ogrodzeniu rosną wierzby płaczące (Salix chrysocoma) o gęstych rozłożystych koronach. Opodal parkingu widać młodego kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum) ok. 30 letniego. Naprzeciwko ruin dobrze zachowany budynek – dawny spichlerz.

12. Pomnikowe drzewa Przechodząc przez parking dochodzimy w pobliże ogrodzenia od strony północnej. Spotykamy tu trzy wspaniałe okazy dębów szypułkowych (Quercus robur). Najstarszy i najgrubszy ma 530 cm obwodu i jest w zupełnie dobrej kondycji. Pozostałe maja obwody powyżej 400 cm Wyraźnie położenie na uboczu sprzyjało zdrowiu i kondycji drzew. Rosnąc w obniżeniu terenu nie były wystawione na ataki wiatrów i piorunów a także siekiery człowieka. Z kolei od strony zachodniej tuż przy ogrodzeniu zobaczymy przykłady drzew uszkodzonych przez pioruny z prześwitami i szczelinami wielometrowej długości. Trochę z boku już w głębi łąki rosną w parze grab zwyczajny (Carpinus betulus) z klonem zwyczajnym. Bluszcz pospolity (Hedera helix) wykorzystał klon zwyczajny (Acer platanoides) jako podporę dla siebie. Oba drzewa mają ok. 300 cm obwodu. Na innym z kolei klonie zobaczymy grzyba pasożyta smołowatą plamistość liści klonu (Rhytisma acerinum). Na terenie całego parku spotkamy co najmniej kilka okazów dębów szypułkowych o obwodzie przekraczającym 4 m. i kilkanaście o obwodzie przekraczającym 3 m. Stare drzewa noszą ślady pielęgnacji człowieka, mają przycinane konary niektóre miały aplikowane zastrzyki betonowe.

13. Pałac Wracając do bramy głównej przechodzimy przez łąkę oraz z powrotem przez dziedziniec. Możemy wtedy ewentualnie poprosić, aby wpuszczono nas do środka i zobaczyć wnętrze pałacu. Po wejściu najpierw wchodzimy na obszerny hol zdobiony stiukami malowidłami i lustrami, z prawej mamy jadalnię, która może pomieścić kilkadziesiąt osób. W jadalni widzimy klasycystyczne kominki i kredensy. Z hollu na wprost drzwi z podwójnymi skrzydłami wiodą do niezwykle ciekawej sali balowej o okrągłym kształcie, możemy z niej latem wyjść na taras a potem dalej do ogrodu. Idąc w lewo przechodzimy przez korytarz w kierunku arkadowej przewiązki z oranżerią. Obecnie właściciele pałacu zgromadzili w tym miejscu wiele okazałych roślin doniczkowych. Wnętrza wyposażone są w stylowe meble, kryształowe zwierciadła, świeczniki, żyrandole, sofy, kominki. Ściany i sufity zdobią malowidła, stiuki i rozety.

Bibliografia

Godet Jean – Denis, Przewodnik do rozpoznawania drzew i krzewów, Warszawa 2006

Haberer Martin, Atlas kieszonkowy. Drzewa i krzewy, Warszawa 2006

Stichmann Wilfried, Kretzschmar Erach, Spotkania z przyrodą. Zwierzęta. Warszawa 1998

Szwedler Inga, Sobkowiak Mirosław, Spotkania z przyrodą. Rośliny, Warszawa 1998

Kremer Bruno, Leksykon przyrodniczy. Drzewa, Warszawa 1995

Tarnów. Dzieje miasta i regionu. Tom I, pod red. Feliksa Kiryka I Zygmunta Ruty, Tarnów 1981

Ruciński Paweł, Motywy i kryteria uznawania tworów przyrody za pomniki, [w:] Las polski nr 23 i 24, 1998, s. 7-8

Kruczek Zygmunt, Województwo Tarnowskie, Kraków 1983

Stanisław Wróbel, Janowice- historia miejscowości [w:]Pogórze – kwiecień, maj 2004 r. s. 17-18

Kronika Szkoły Podstawowej w Janowicach Janowice. Pałac (druk ulotny).

www.palac-janowice.pl/legend

www.janowice.com.pl, wrzesień 2007

www.janowice.net.pl, wrzesień 2007

www.drzewa.net/pytania/c;i.s.klony/816, wrzesień 2007

www.palac-janowice.pl, wrzesień 2007

Uwagi

Informacje dodatkowe Park położony jest przy drodze Tarnów – Zakliczyn. Jego atutami są rozległość, ustronne położenie, dobre nasłonecznienie, duże zróżnicowanie gatunkowe, urozmaicona rzeźba terenu, sędziwy drzewostan, obecność pomnikowych drzew, asfaltowo-betonowe alejki, ławeczki, oświetlenie, istnienie parkingów i garaży, położenie w pobliżu sklepu i przystanku. Najważniejszym atutem jest urokliwy XIX wieczny neogotycki pałacyk. Słabsze strony kompleksu to niszczejąca infrastruktura, kondycja niektórych drzew, nieregularne wykaszanie łąk, brak placu zabaw i obiektów sportowych a także brak kompleksowych, fachowych opisów żyjącej w nim flory i fauny. Uwzględniając walory, pałac, jego historię, położenie, stan drzewostanu, jego skład gatunkowy, trzeba uznać cały kompleks za cenny i unikatowy nie tylko w skali regionu.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa w Janowicach
Janowice 128
33-115 Janowice
e-mail: janowicesp@poczta.onet.pl
Opiekun grupy:
Maksymilian Mrzygłód 
Autorzy opisu:
uczniowie kl. IV – VI, harcerze, grupa świetlicowa, nauczyciele: j. polskiego – mgr Joanna Mrzygłód, historii i sztuki – mgr Anna Sowa, matematyki – dr Renata Adamiak, informatyki – mgr Robert Kraj, wychowania fizycznego – Dawid Fijor, mgr Beata Mrzygłód – wychowawczyni klasy III
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- Panu mgr Markowi Łabno za wykonanie zdjęć i pomoc w badaniach terenowych
- Panu prezydentowi mgr Mieczysławowi Bień za umożliwienie przebywania na terenie parku i w samym pałacu oraz udzielenie wywiadu, życzliwość i serdeczność wobec dzieci.
- Starostwu powiatowemu w Tarnowie za pomoc w uzyskaniu mapek i informacji o drzewach pomnikowych.
- Byłym właścicielom i zarządcom dworu za to, że ocalili zabytkowy drzewostan - przedmiot naszego zachwytu i badań.
- Labladorowi - bo jest przyjacielskim i sympatycznym psiakiem.

Ładowanie danych ...