Nasza grupa opisała park i ogrody znajdujące się na terenie największego na Dolnym Śląsku, trzeciego pod względem wielkości w Polsce i jednego z największych w Europie zamku Książ zwanego Perłą Dolnego Śląska.
Ogrody wraz zamkiem znajdują się w Wałbrzychu, przy ul. Piastów Śląskich 1.

Choć zamek i otaczająca go roślinność położone są w granicach Wałbrzycha, to znacznie bliżej jest stąd do Świebodzic. Chociaż zamek Książ, a zwłaszcza przepiękne ogrody i cudowny park są oblegane przez rzesze turystów, to właściciele postarali się i przygotowali obiekt do przyjęcia dużej liczby samochodów, zwiedzających i tubylców, którzy chętnie przychodzą tutaj wiosna i latem. Kursuje tutaj także komunikacja miejska z Wałbrzycha. Turyści, którzy podróżują koleją powinni wysiąść na stacji Świebodzice i kierować się następującą drogą: ul. Kolejową do końca, następnie skręcić w prawo w ul. Świdnicką i znów do końca, a potem w lewo w ul. Wałbrzyską. Droga prowadzi pod górkę, u jej wylotu widoczna jest okazała brama z rzeźbionymi lwami, za którą rozciągają się tereny zamku Książ. Stamtąd do zamku prowadzi oznakowany szlak.

Jeśli zaś turyści wybierają się samochodem warto pozostawić auto na parkingu, który oznakowany jest doskonale na drodze prowadzącej do zamku. Stamtąd, wychodząc z parkingu, należy skręcić w prawo i iść cały czas prosto aż do wejścia (duża brama po lewej stronie i stoiska po prawej).

Główny zarząd nad terenem parku i zamku Książ sprawuje gmina Wałbrzych, która jest właścicielem tego obiektu.
W skład zarządu wchodzą: Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa "Zamek Książ" Sp. z o.o. dr Jerzy Tutaj oraz Wiceprezes Zarządu Przedsiębiorstwa "Zamek Książ" Sp. z o.o. Barbara Grzegorczyk.

Na terenie zamku Książ znajduje się tylko jedno skupisko budynków, przedstawione poniżej. Jest tam, idąc od bramy po prawej stronie restauracja, a po lewej hotel. Na wprost wyróżnia się swoją wielkością i pięknem zamek Książ. Przed nim jest duży trawnik, a wokół niego ogrodzenie wykonane z kamienia, gdzie znajdują się piękne posągi.

Historia

Historia książęcych ogrodów koło Furstenbergu (Książęca Góra) lub po prostu zamku Książ sięga lat 90. XVIII wieku, kiedy Jan Henryk VI wraz z małżonką rozpoczynają upiększanie zamku. Ogrody które dziś widzimy były wiele razy zmieniane i prawdopodobnie pierwsze ich wersje istniały od samego powstania zamku, a oto jedna z legend opowiadająca o założeniu zamku. Dawno, dawno temu za lasami, za górami w pobliskim Strzegomiu na cześć cesarza niemieckiego Henryka Ptasznika, miejscowy burgrabia urządził walki rycerskie. Pewien giermek Fryderyk pokonał wszystkich przeciwników i dostał pas rycerski. Zwycięzca musiał jednak złożyć prezent. Niemiecki cesarz bardzo się zdziwił kiedy otrzymał czarne, brudzące kamienie i kazał je od razu wrzucić do ognia. Wszyscy się zdziwili, gdy kamień buchnął ogniem i ciepło wypełniło całą komnatę. Henryk mianował Fryderyka panem góry na której ma powstać zamek, który ma się stać obroną dla tego kamienia. Na około zamku możemy rozróżnić aż dwanaście parków i ogrodów, a w każdym z nich wiele tropikalnych jak i miejscowych drzew i krzewów. Podczas przebudowy zamku w 1646 roku zburzono lub przebudowano dużą część murów, ponieważ straciły one znaczenie podczas ataku bronią palną. Ten remont pozwolił na budowę nowych parków i ogrodów. Największym ogrodem jest Ogród Wejściowy, prowadzący od Oślej Bramy do zamku. Na tym przykładzie widzimy, że parki mają różne nazwy, które najczęściej pochodzą od ich miejsca lub specyficznej rzeczy na ich terenie np. Taras Prochowy, posiada nazwę od baszty prochowej, do której można było się dostać tylko przez ten taras. Władcy zamku ponosili duże wydatki na utrzymanie ogrodów, ponieważ nie dość, że służba zajmująca się parkami kosztowała, to na obsadzenie, każdego roku zużywano ok. 20.000 roślin. Najmłodszym parkiem jest Park Arkadowy z 1981 roku przebudowany z małego ogrodu zwierzęcego. Mimo swojego wieku nie ustępuje miejsca innym parkom, w tym Tarasu Kasztanowcowego i Różanego.

Przyroda

Parki zamku Książ są jednymi z najpiękniejszych w Polsce. Swoją wyjątkową urodę zawdzięczają księżnej Daisy (czyli Marii Teresie Cornwallis-West), która w XIX w. zniesmaczona ówczesnym prusackim wyglądem ogrodów nakazała przebudowę parku. W tym celu sprowadziła ogrodnika z rodzinnego Newlands aby urządził ogród w stylu angielskim. Było to bardzo trudne zadanie gdyż Księżna Daisy miała bardzo wysokie wymagania. Dlatego, żeby im sprostać wybudowano w Lubiechowie ogromne szklarnie. Roczne zapotrzebowanie zamku wynosiło ok. 40000 roślin. Daje nam to wyobrażenie jak wielkie musiało to być przedsięwzięcie. Skutkiem tego są do dziś zachowane tarasy, jest ich w zamku aż 12 (Taras Wejściowy, Taras Prochowy, Taras Bogini Flory, Taras Orzechowy, Taras Środkowy, Taras Wodny, Taras Podkowiasty, Taras Różany, Taras Zachodni, Taras Kasztanowcowy, Taras Północny oraz Taras Arkadowy). Nie jest możliwe wskazanie najpiękniejszego tarasu ponieważ każdy z nich jest wyjątkowy. Godny polecenia jest Taras Różany, znajduje się w nim piękna fontanna kaskadowa przy której ustawiono figury pochodzące z dawnej galerii skrzydła frontowego. Po obydwu stronach fontanny obrastają ją rośliny górskie i ogrodowe. Na tarasie tym zasadzono wiele gatunków róż. Znajdująca się tam altana wraz z alejką przysłonięta przepięknymi drzewami została zdemontowana w latach 60 z powodu zżerającej jej korozji częściowo odtworzono ją pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX w. W pozostałych tarasach znajdują się niezwykłe formy roślinne, takie jak posadzone w symetryczne wzory labirynt z bukszpanu. W pozostałych częściach Książęcych ogrodów znajdziemy wiele przepięknych fontann oraz perełek architektonicznych.

Ścieżka

Wybraliśmy ścieżkę dydaktyczną poświęconą faunie i florze parków i ogrodów położonych na terenie zamku Książ.
Naszą trasę rozpoczynamy przy stoiskach z pamiątkami obok bramy prowadzącej do zamku. Tam znajduje się mały mostek, pod którym przejdziemy schodami. Po przejściu ok. 40m od mostka znajduje się przewalone drzewo, a kilka metrów od niego w lewo skupisko średniej wielkości głazów (nazwanych przez nas Stonehenge). Idąc od przewalonego drzewa w prawo i przechodząc przez “Aleję Tui” oraz bramę zauważymy dużą, dobrze zachowaną, starą budowlę. Jest to stary teatr i pompownia. Kiedyś władcy tych okolic przybywali tam na przedstawienia artystyczne. Przemierzając krótki tunel dojdziemy do pompowni.. Idąc krętą trasą po lewej stronie zauważymy białe budynki o konstrukcji szkieletowej i zróżnicowanej bryle, z bramą wjazdowa od strony południowej i krytą ujeżdżalnią od strony północnej, kryte dachem mansardowym. To jest stadnina zwana “Stado Ogierów” koni (ul. Jeździecka 3). Są tam bardzo duże budowle, część z tego kompleksu to pokoje dla hodowców, a większa cześć to stajnie mieszczące około 300 koni. Wykonana jest w całości z drewna modrzewiowego bez użycia gwoździ. W roku 1935 zabudowania i stada przechodzą w ręce państwa, lecz wcześniej była to własność dyrektora tego obiektu, Anglika – Aleksandra Stewart’a. Ciekawostką dotyczącą tego terenu są wyścigi konne, które odbyły się w czerwcu 1907 roku. Były to konne biegi przełajowe o długości 3,5 km. Po odwiedzeniu rasowych koni, a nawet krótkiej przejażdżce idziemy w stronę zamku. W trakcie spaceru nie sposób nie zauważyć stawu, przy którym, jak wielu zwiedzających możemy spokojnie odpocząć i napawać się widokiem “Alei Trzech Buków”. Po regeneracji sił, czy to w upalny dzień, czy w zimowy mróz wyruszamy drogą w kierunku głównej atrakcji tych okolic – zamku Książ. Najładniejsze widoki czekają nas wiosną wtedy to kwitną rododendrony o rozmaitych barwach oraz jesienią gdy z drze opadają kolorowe liscie. Mijając parking, docieramy do Oślej Bramy. Tutaj mieści się kilka hoteli i wiele restauracji. Z tego miejsca, zmierzając w stronę zamku podziwiamy ogromny Taras Wejściowy. Tutaj możemy wynająć przewodnika (polecamy pana Andrzeja Gaika, któremu dziękujemy za oprowadzenie) lub samemu podążyć oznakowanym szlakiem, lecz chodząc samemu tracimy okazję do zwiedzenia niedostępnych zakamarków zamku Książ.

Bibliografia

Strona internetowa: www.ksiaz.walbrzych.pl
Będkowska-Karmelita Anna, Zamek Książ i okolice, Opole 2005
Tadeusz Glinka, Marek Piasecki, Najpiękniejsze miejsca, Poznań 2004
Malczyński K., Historia Śląska, Wrocław 1960
Szyperski Alfons, Zamek Książ, Wałbrzych 1956
Zieliński Andrzej, Polskie podróże po Śląsku w XVIII i XIX wieku, Wrocław 1976

Uwagi

Informacje o przebiegu projektu:
Wyszukanie grupy ochotników do podjęcia się tej pracy przebiegło dość szybko, ponieważ każdy z uczniów chciał stworzyć wspólną pracę o przyrodzie książańsiego parku.
Wybraliśmy ten park ze względu na różnorodność gatunków roślin w nim będących oraz jego urok. Dodatkowo park ten znajduje się niedaleko naszego miejsca zamieszkania, więc to również decydująco wpłynęło na nasz wybór.
Wykonując pracę opieraliśmy się na różnych metodach: wycieczki, badania terenowe, analizy materiałów źródłowych. Najbardziej spodobały nam się wycieczki, na których chodziliśmy po trasach niedostępnych dla zwykłych turystów.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Zespół Szkół Społecznych STO
ul. Żeromskiego 1
58-260  Bielawa
e-mail: bielawa@sto.org.pl
Opiekun grupy:
Jolanta Kupis  Olimpia Osewska
Autorzy opisu:
Jakub Okoniewski i Łukasz Basisty z II klasy gimnazjum, Maciek Federowicz, Dominika Musialik, Emila Wełna, Michał Kargul z IV klasy szkoły podstawowej i Krystyna Okoniewska z III klasy gimnazjum.
Współpracujacy nauczyciele:
Przewodnik – Andrzej Gaik i Leszek Łachmacki.
Podziękowania:
Mamy zaszczyt podziękować wszystkim osobom, które włożyły wkład w naszą pracę poświęconą ogrodom i parkowi leżącymi na terenie zamku Książ.
Jako pierwszym osobom chcielibyśmy podziękować naszym nauczycielkom: pani Jolancie Kupis oraz pani Olimpii Osewskiej, która pomimo choroby pomogła nam i zorganizowała kontakt z panem Leszkiem Łachmackim oraz naszym przewodnikiem panem Andrzejem Gaikiem, którzy poświęcili nam swój cenny czas. Bardzo dziękujemy!!!
 

Ładowanie danych ...