Gmina Duszniki leży w centrum Wielkopolski, w odległości 43 km na zachód od Poznania. Park położony jest w środkowej części wsi, między ulicami: Kolejową, Parkową i Jana Pawła II, w gminnej miejscowości Duszniki, należącej do powiatu szamotulskiego. Zarząd nad parkiem sprawuje Rada Gminy Duszniki, właścicielem parku jest gmina Duszniki. Park zajmuje powierzchnię 3,14 ha, w tym 0,02 ha wód. Układ komunikacyjny parku charakteryzuje się ścieżkami prowadzącymi w różnych kierunkach. W centrum wsi – w parku znajduje się dworek klasycystyczny z 1848 roku oraz nowoczesny budynek z salą widowiskową, w którym odbywają się liczne imprezy kulturalne. Przy rozwidleniu dróg do Buku, Pniew i Sękowa znajduje się główna brama wjazdowa na dawny dziedziniec paradny przed dworem. Dziedziniec ma kształt kolisty i na obrzeżu otoczony jest drzewami, które tworzą kurtynę oddzielającą go od dróg publicznych. Środek dziedzińca wypełnia rozległy gazon kwiatowy w kształcie koła. W 1964 roku dworek został przebudowany i zaadaptowany na potrzeby socjalno – kulturalne. Obecnie mieszczą się w nim: Gminny Ośrodek Kultury, Biblioteka Publiczna Gminy, Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych koło gminne, Gminne Centrum Informacji, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Towarzystwo Miłośników Ziemi Dusznickiej.

Historia

Duszniki w średniowieczu należały do stołowych dóbr biskupów poznańskich. Zbudowali oni tu kościół, o którym wzmiankują miejscowe księgi. Zapis ten pochodzi z 1442 roku. W wyniku zaborów i sekularyzacji w 1793 roku, majątek Duszniki został przejęty na własność skarbu pruskiego. Jako domena państwowa był oddany w dzierżawę. Taki stan trwał do 1919 roku. Dzierżawcy często się zmieniali, wiadomo, że jeden z ostatnich nazywał się Borys. Po I wojnie światowej majątek Duszniki stał się własnością skarbu państwa polskiego. W 1933 roku zaczęto parcelację majątku, którą przerwał wybuch drugiej wojny światowej. Po 1945 roku wznowiono podział, z którego wyłączono dwór i park. Park znajduje się w centrum wsi Duszniki, na jego skraju stoi dworek klasycystyczny z 1848 roku, nie znaleziono wzmianki o autorze założenia parku. Park dworski od 1945 roku należał w całości do gromady Duszniki, choć przejściowo podporządkowany był Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. Obecnie opiekuje się nim Urząd Gminy Duszniki, z tym, że część w bezpośrednim sąsiedztwie dworu nadal jest wykorzystywana nadal jest wykorzystywana na inne cele przez działające w nim instytucje. Park bowiem po 1945 roku został zmniejszony na rzecz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (część przy stawie). Ogrodzoną część parku, aż po tylną część dworu włączono do podwórza gospodarczego RSP. Od 1962 roku park ma charakter publiczny i jest ogólnie dostępny dla wszystkich mieszkańców. Na jego terenie odbywają się imprezy kulturalne, obchody uroczystości państwowych. Pierwszym, udokumentowanym świadectwem o wcześniejszym wyglądzie parku jest “Ewidencja parku w Dusznikach” z 1978 roku, sporządzona przez mgr inż. Czesława Iwanowskiego. W dokumencie tym stwierdza się brak materiałów archiwalnych i starych map, co nie pozwala na dokładne porównanie stanu obecnego ze stanem historycznym parku. Z przeprowadzonej na gruncie inwentaryzacji i z ustnych przekazów mieszkańców Dusznik wynika, że park w większości zachował dawny układ kompozycji ogrodowej dróg i ścieżek.

Przyroda

Stan obecny założenia parkowego w Dusznikach należy uznać za średni. W miarę upływu czasu istniejąca dendroflora zatraciła swój pierwotny charakter. Drzewostan w parku stał się mało zróżnicowany, gatunki bardziej wymagające zostały wyparte prze mniej cenne, a ekspansywne. Szczególnie ekspansywnymi gatunkami są tu: robinia akacjowa (Robinia pseudacacia) i klon jawor (Acer pseudoplatanus). Stan zdrowotny zieleni można ocenić jako dostateczny, ale należy zwrócić uwagę, iż większość dębów będzie nadawała się w najbliższym czasie do wycinki. Drzewa, które rosną w parku w dużym zagęszczeniu przybierają cechy drzew leśnych z wysoko osadzoną koroną i prostym pniem. Zadrzewienie parku cechuje rozmieszczenie kępowe, tworzy ono w zasadzie zwarty masyw. Wśród drzewostanu wyróżniają się gatunki zasługujące na miano pomnika przyrody:
- platan klonolistny o obwodzie pnia 616 cm,
- modrzew europejski o obwodzie 195 cm,
- sosna wejmutka o obwodzie 275 cm,
- cis pospolity (okaz dwupniowy) o obwodach 63 i 180 cm,
- cis pospolity (okaz trzypniowy) o obwodach 98, 70, 86 cm,
- dąb szypułkowy o obwodzie 340 cm,
- dąb o obwodzie 320 cm,
Od 2006 roku w parku trwają prace związane z oczyszczaniem i rozbudową parku. Systematycznie drzewostan jest przerzedzany z samosiewu i chorych drzew. W parku można zobaczyć również zwierzęta: jeże, wiewiórki, nornice, dzięcioły, zięby, wróble, kosy, sroki, sójki, słowiki, żaby, ślimaki.

Ścieżka

Ścieżka dydaktyczna została wyznaczona w dusznickim parku leżącym w centrum wsi przy głównej ulicy im. Jana Pawła II i Kolejowej. Poszczególne jej etapy zostały zaprojektowane w oparciu o walory przyrodnicze i historyczne. Przy rozwidleniu dróg do Buku, Pniew i Sękowa znajduje się główna brama wjazdowa na dawny dziedziniec przed dworem, stanowi ona początek ścieżki.
1. Wchodzimy na dziedziniec, który ma kształt kolisty i na obrzeżu otoczony jest zadrzewieniem. Środek dziedzińca wypełnia rozległy gazon obsadzony różami wzdłuż przecinającej go przez środek ścieżki, rosną kuliste formy drzew, dobrze komponujące się z nie wysokim budynkiem dworku. Dwór jest w stylu klasycystycznym z 1848 roku, jednoosiowy z facjatą, tympanonem i dachem naczółkowym.
2. Od dworu biegną 4 ścieżki w głąb parku gdzie rozgałęziają się, łącząc ostatecznie w jedną główną okalającą cały teren. Wybieramy ścieżkę od strony ulicy Jana Pawła II i kierujemy się w stronę pomnika usytuowanego frontem do drogi Buk – Pniewy. W 1973 roku postawiono pomnik wdzięczności poległym za sprawę narodową. Na pomniku znajduje się napis: "Powstańcom Wielkopolskim 1918-19, Bohaterskim Żołnierzom 1939-45, Ofiarom Faszyzmu - Społeczeństwo Dusznik". Na uwagę zasługuje również wzniesienie usytuowane za pomnikiem. Z przekazów ustnych dowiadujemy się o niezwykłej historii jaką kryje, a mianowicie wzniesienie służyło miejscowej ludności do gromadzenia zimą lodu ze stawów. Z przechowywanego lodu korzystano w miesiącach wiosennych i letnich.
3. Idziemy dalej godną uwagi aleją grabową. Dwie dróżki wprowadzające do parku z dziedzińca paradnego łączą się by powtórnie rozgałęzić na dwie odnogi. Wybieramy jedną z nich biegnącą w kierunku południowym do centrum parkowego. Mijamy po drodze ciekawy fragment parku z okazem starej sosny wejmutki o obwodzie pnia 275 cm.
4. Kolejnym przystankiem jest centrum parku gdzie znajduje się polana koncertowa wykorzystywana podczas licznych imprez okolicznościowych. Zlokalizowana jest tu kompozycja parkowa z pomnikowym dębem o obwodzie pnia 340 cm. Na wysokości polany imprezowej rosną również okazałe cisy pospolite: okaz dwupniowy o obwodach 63 i 180 cm, okaz trzypniowy o obwodach 98, 70 i 86 cm.
5. Skręcamy ku najbardziej na zachód wysuniętej części parku, gdzie biegnie ścieżka obwodowa, kończąca się na małym wzniesieniu terenowym. Znajdował się tam zbiornik wodny. Po nieistniejącym wyschłym stawie zostało obniżenie terenu na tyłach muszli koncertowej.
6. Wędrując ścieżką obwodową okalającą park kierujemy się na południe w stronę dziedzińca dworu zwracając uwagę na zadrzewienie dawnego parku. Rośnie tam okazały platan klonolistny o obwodzie pnia 616 cm. Na tyłach dworu wybudowano Gminny Ośrodek Kultury, w którym znajduje się sala koncertowa. Od strony zachodniej teren otoczony jest budynkami byłej Spółdzielni Produkcyjnej nadal wykorzystywanymi do hodowli zwierząt. Od strony północnej na rozległym na rozległym trawniku znajduje się staw.

Bibliografia

Iwanowski Czesław, Ewidencja parku w Dusznikach, , Poznań 1978
Dolatowski Jakub, Drzewa Polski i Europy, Wrocław 2003
Krygier Romuald, Ziemia Szamotulska. Przewodnik, Poznań 1972
www.drzewa.org.pl
www.atlas-roślin.pl
www.drzewa.net.pl

Uwagi

Informacje dodatkowe
Przy dworku oraz w sąsiedztwie budynku Gminnego Centrum Kultury są wydzielone miejsca parkingowe. Jest też jeden szalet. W parku brak dostatecznej ilości koszy oraz skłaniających do dłuższego odpoczynku ławek. Nie ma placu zabaw.
Słabe strony parku: Obok dworku powstały chlewnie, wiaty na maszyny, następnie postawiony został nowy budynek Gminnego Centrum Kultury, który dominuj nad wszystkimi budynkami. Budynek ten został wybudowany zbyt blisko dworu, co obniża walory zabytkowego układu pałacowo-dworskiego. Zbiornik wodny zarasta ekspansywną roślinnością wodną. Wymaga on gruntownego oczyszczenia i uregulowania.
Mocne strony parku: Mimo zmniejszenia powierzchni parku i przekształcenia dawnego zadrzewienia dworu, park w większości zachował dawny układ kompozycji ogrodowej, dróg i ścieżek. Wśród drzewostanu wyróżniają się gatunki zasługujące na miano pomników przyrody. W dobry stanie zachował się klasycystyczny dwór dusznicki z XIX wieku. Trwają prace związane z oczyszczaniem i rozbudowa parku.
Nasze postulaty i zalecenia.
1. Uatrakcyjnienie terenu parku dla miejscowej ludności przez:
- stworzenie miejsc dla odpoczynku matek z dziećmi, młodzieży,
- poprawę bezpieczeństwa na terenie parku, również po zmroku,
- dokomponowanie nasadzeń nowych gatunków drzew, krzewów i bylin.
2. Uporządkowanie terenu parku:
- uregulowanie systemu ścieżek,
- nadanie konkretnego kształtu układowi parku,
- wyodrębnienie szczególnie cennych miejsc w parku, takich jak: pomnikowe drzewa, cenne aleje drzew, zbiornik wodny, pomnik, muszla koncertowa.
3. Ukrycie elementów szpecących (budynki gospodarcze).
4. Zachowanie zabytkowego układu parku.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa w Dusznikach Władysław Broniewski
Broniewskiego 3
64-550 Duszniki Wlkp.
e-mail: sekretariat@spduszniki.net
Opiekun grupy:
Danuta Banaś Małgorzata Świderska,Halina Bździel
Autorzy opisu:
uczniowie kl.Vc i członkowie koła przyrodniczego, działającego przy Szkole Podstawowej w Dusznikach:
- grupa dziennikarsko-reporterska: Dominika Gorzelańczyk, Izabella Nowak, Arkadiusz Pigla, Mateusz Mikuła.
- grupa fotograficzno-planistyczna: Weronika Schmidt, Paweł Ciebielski, Michał Hahnel, Krzysztof Rusinek.
- grupa plastyczno-projektowa: Aleksandra Barańska, Katarzyna Hirszman, Remigiusz Sobieraj.
- grupa komputerowo-internetowa: Łukasz Przewoźny, Krzysztof Musiał, Dominik Korpik, Dawid Jóźwiakowski.
Współpracujacy nauczyciele:
nauczyciele: j. polskiego – mgr Halina Krygier, matematyki – mgr Jolanta Miężał
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- za wnikliwą ocenę, korektę i doradztwo merytoryczne nauczycielom przyrody naszej szkoły: p. mgr Danucie Banaś, p. mgr Elżbiecie Gibasiewicz oraz pracownikowi urzędu gminy p. Łukaszowi Walorowi,
- za pomoc w organizacji badań i upowszechnianiu wyników, starszej mieszkance wsi p. Genowefie Śmigieł,
- za udostępnianie danych i pomoc w ich uzyskaniu: p. Karolinie Chermuła oraz Urzędowi Gminy w Dusznikach.

Ładowanie danych ...