Niemica położona jest w północno-zachodniej części Polski – w środkowym regionie Pomorza Zachodniego. Niemicki park znajduje się 10 km na południowy zachód od Sławna, przy dawnym trakcie pocztowym prowadzącym z Koszalina. Granicą południową parku jest droga lokalna z Kusic, dochodząca do środka wsi, gdzie krzyżuje się z całym pierwotnym układem drożnym, obsługującym miejscowość.
Teren parku rozcina rzeka Bielawa, uchodząca do rzeki Grabowej. Jest rzeką wąską, rynnową o wysokich krawędziach powstałych wskutek erozji.
W leśnym podziale administracyjnym badany obszar wchodzi w skład Nadleśnictwa Karnieszewice. Użytkownikiem parku podworskiego jest Urząd Gminy w Malechowie.
Ogółem powierzchnia parku wynosi 6,29 ha, z czego ścieżka będzie przebiegać na obszarze o powierzchni 2,5 ha, a łączna jej długość wynosić będzie 1,26 km.
Do zabytków na terenie parku podworskiego zalicza się następujące obiekty:
- gotycki Kościół pw. Wniebowzięcia NMP. z XIII-XV w.
- dziedziniec z pustym miejscem po pałacu w południowo-wschodniej części parku
- remiza folwarczna (ok. 1920 r.) – obecnie znajduje się tu Muzeum wsi, gdzie można poznać historię oraz dawne obyczaje mieszkańców
- nagrobek właściciela dóbr niemickich (Dubisłava von Natzmera)

Historia

Dzieje miejscowości Niemica sięgają epoki kamienia. Wówczas w okolicy kościoła utworzone było grodzisko. W XIII wieku w miejscowości założony został najstarszy kościół w powiecie sławieńskim. Wówczas znajdowała się tu siedziba rodu Święców, a w latach późniejszych rodu von Puttkamerów i Zitzewitzów. Na początku XV wieku wieś stała się lennem rodu von Ramel, pozostając własnością tego rodu do XVII wieku. Od schyłku XVII wieku właścicielami Niemicy zostaje rodzina von Below. Starosta tego rodu w roku 1714 sprzedaje majątek swojemu zięciowi Jürgenowi Valentinowi von Kleist, który wybudował około 1720 roku okazały dwór. Wówczas park dworski w Niemicy spełniał rolę rekreacyjno-reprezentacyjną ale na wyłączny użytek rodu. Z różnych części świata (Europa, Azja i Ameryka Północna) sprowadzono drzewa i krzewy. Wokół rzeki Bielawy i dworu istniał ogród różany, liczne alejki z dekoracyjnymi łukowymi mostkami oraz okrągły klomb przed pałacem. Całość obiektu miała stwarzać wrażenie Pól Elizejskich. Do parku należała również okrągła altana i stawek ze złotymi rybkami w pobliżu pałacu, który w zimie spełniał funkcję lodowiska. Droga z pałacu do kościoła przebiegała pod sklepieniem grabów o splecionych koronach i fantazyjnych pniach, tworzących zwarty szpaler (do dziś zachowały się resztki alei grabowej). Do końca XIX wieku cały majątek był dwa razy dzielony między spadkobierców, we wsi powstaje fabryka papy (później zamieniona na przędzalnię), młyn wodny, wiatrak, owczarnia, dom wdów, karczma i kuźnia. Poza tym istniało 5 gospodarstw chłopskich oraz 24 domy.
Jeszcze przed I wojną światową majątek (943 ha) Niemicy przechodzi w ręce Dubisłava von Natzmer. Kolejnym właścicielem majątku liczącego już tylko 116 ha był Bogusław von Natzmer. Po II wojnie światowej pałac częściowo zamieszkiwali mieszkańcy wsi, utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne. Pałac rozebrano w 1959 r.
W ciągu ostatniego stulecia park był sukcesywnie niszczony. Począwszy od lat 40-tych nagminnie wydawano pozwolenia na wycinkę drzew, co w największej mierze przyczyniło się do dewastacji obszaru. Kolejnym powodem utraty świetności obszaru był wypas owiec.
W parku co kilka lat odbywają się dożynki. Obecnie największym problemem jest zaśmiecanie parku i stopniowa dewastacja przez okolicznych wandali.

Przyroda

Obszar parku podworskiego charakteryzuje się dużą różnorodnością przyrodniczą, florystyczną oraz jest ważnym śladem historii regionu.
W parku można usłyszeć głosy licznych ptaków: dzięcioła, kosa, pliszki, skowronka, a wieczorem nawet słowika. Park jest również miejscem życia licznych ssaków: dzików, kun, wydr, które zamieszkały prawobrzeżną część parku. W rzece Bielawie występują często gatunki ryb typowych dla górskich potoków. Spotkać można pstrąga potokowego, źródlanego i tęczowego, a także troć, szczupaka, minoga, miętusa, lipienia oraz cierniki.
Wędrówka brzegiem stawu, daje możliwość obserwacji gatunków wodnych i przybrzeżnych flory i fauny. Z gatunków wodnych dominuje moczarka kanadyjska, rzęsa drobna i spirodela wielokorzeniowa. Na terenie porośniętym lasem liściastym występują różne gatunki drzew, w tym kilkanaście potencjalnie pomnikowych:
- Graby zwyczajne – okazałe drzewa sięgające 18 m tworzące aleję grabową. Wyróżniają się spośród innych obiektów wiekiem (175 lat), rozmiarami (obwody 270 – 450 cm, średnica 86 - 140 cm) oraz ciekawym kształtem (m. in. okaz zrośnięty z dwóch drzew).
- Kasztanowiec zwyczajny – jest jednym z najpiękniejszych drzew ozdobnych, znajdującym się w parku. Obwód drzewa wynosi 305 cm.
- Platan klonolistny – najokazalsze, potężne drzewo w parku o obwodzie 425 cm. Oprócz rozmiarów odznacza się wieloczęściową koroną. Ten rarytas dendrologiczny ma wytrzymałe drewno i znosi duże zanieczyszczenia powietrza.
- Dąb szypułkowy – największy okaz tego gatunku (obwód 475cm) jest położony pośród okrywy bluszczu pospolitego. Niedaleko znajduje się skupienie trzech dębów (osiągające 295, 260 i 330 cm obwodu). Okazy te noszą miano Trzech Braci.
- Lipa drobnolistna – gatunek okazały (obwód 430 cm) i o ciekawym wyglądzie (okaz 10-przewodnikowy).
W północnej części parku, poza ścieżką przyrodniczą znajdują się inne rarytasy dendrologiczne, a wśród nich:
- wiąz pospolity – obwód 350 cm i 515 cm
- świerk pospolity – obwód 430 cm
- buk pospolity odm. czerwonolistna – obwód 325 cm
- lipa drobnolistna – obwód 305 cm i 390 cm
- klon zwyczajny – obwód 300 cm i 310 cm
W warstwie runa i ściółki wyróżniają się: bluszcz pospolity, przytulia czepna, jaskier rozłogowy, dąbrówka rozłogowa, podbiał pospolity, czyściec leśny, czosnaczek pospolity.
Spośród gatunków roślin podlegających ochronie prawnej na terenie parku stwierdzono występowanie barwinka pospolitego, bluszczu pospolitego, kruszyny pospolitej, śnieżyczki przebiśnieg i porzeczki czarnej.

Ścieżka

Ścieżka przyrodnicza „Park Podworski Niemica” przebiega w zabytkowym parku o charakterze leśnym, ciągnącym się wzdłuż rzeki Bielawy. Trasa ścieżki ukazuje ciekawe i rzadkie gatunki flory, różnicę ekosystemów na niewielkim obszarze oraz historię powstania miejscowości. Planowana ścieżka przyrodnicza ma długość ok. 1,2 km, a czas przejścia wynosi 3 godziny. Na trasie ścieżki zlokalizowanych będzie 6 przystanków. Przy każdym stanowisku zostaną umieszczone tablice poglądowe na temat gatunków roślin, specyfiki krajobrazu oraz metodyki przeprowadzania warsztatów. Przemierzając ścieżkę dzieci będą miały okazję rozpoznawania organizmów, dokonywania pomiarów oraz określania kierunków świata. Stąd odwiedzając ścieżkę „Park Podworski – Niemica” można przeprowadzać zajęcia nie tylko z przyrody ale i z historii, matematyki (pomiary, obliczanie odległości).
1. Ścieżka przyrodnicza „Park Podworski Niemica”
Ścieżka rozpoczyna się w centrum wsi Niemica nieopodal kościoła. Tablica zapozna odwiedzających z ogólną charakterystyką ścieżki przyrodniczej. Mapka przedstawiająca trasę uwzględni każdy przystanek i stanowiska. Na tablicy znajdować się będą również zasady właściwego zachowania się w parku, opracowane przez uczniów Szkoły Podstawowej w Niemicy.
2. „Rośliny chronione”
Na stanowisku dużą powierzchnię gleby i dolne partie drzew oplata chroniony bluszcz pospolity. W oznaczonym miejscu umieszczona zostanie tablica poglądowa o ochronie gatunkowej.
Na terenie parku podworskiego w Niemicy występuje wiele gatunków roślin chronionych, rzadkich i zagrożonych w skali kraju. Gatunki objęte ochroną prawną to: bluszcz pospolity, kruszyna pospolita, barwinek pospolity, śnieżyczka przebiśnieg, porzeczka czarna, kopytnik pospolity. Inne stwierdzone gatunki, dzikie i uprawiane, to: smotrawa okazała, krwawnik kichawiec, sit chudy, komosa wielonasienna, przytulia krzyżowa, połonicznik nagi.
3. „Drzewa pomnikowe”
Warto zwrócić uwagę na ogromne drzewa, które są w sąsiedztwie przystanku: grab zwyczajny, kasztanowiec zwyczajny, platan klonolistny, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna.
Na tym stanowisku przeprowadzane będą warsztaty z zakresu pomiaru drzew zgodnie z przyjętym hasłem: „Metr trzydzieści to w sam raz aby drzewkom zmierzyć pas”. Dużą pomocą będzie taśma miernicza oraz tablica informacyjna dotycząca wymiarów poszczególnych gatunków drzew uznawanych za pomniki przyrody. Obok każdego potencjalnego drzewa pomnikowego umieszczona zostanie tablica poglądowa o danym gatunku.
4. „Spotkanie na polanie”
Na obszarze parku podworskiego można spotkać miejsca pozbawione wysokich drzew. Te niewielkie tereny są dobrze oświetlone stąd najniższa warstwa roślinności jest bujnie rozwinięta. Najczęściej występującymi gatunkami są: wiechlina roczna, skrzyp polny, skrzyp łąkowy, pokrzywa zwyczajna, pokrzywa żegawka szczaw zwyczajny, rdest ptasi, rdest ostrogorzki, komosa biała, bniec biały, mak polny, tasznik pospolity, gorczyca polna, tobołki polne, koniczyna polna, koniczyna biała, krwawnik pospolity, wiechlina łąkowa, kupkówka pospolita, życica trwała, perz właściwy i wiele innych gatunków. Pojedynczo występują siewki drzew.
Na tym przystanku proponuje się przeprowadzenie zajęć „Jak wykonać zielnik”. Na stanowisku umieszczona zostanie tablica poglądowa pt. „Przykazania właściwego zbierania”, opracowana wspólnie z uczniami Szkoły Podstawowej w Niemicy.
5. „Warstwowość lasu”
Wzdłuż rzeki Bielawy występują zbiorowiska o charakterze łęgu. Na przystanku uwagę zwraca warstwowa budowa zbiorowiska leśnego. Warstwa drzew tworzona jest głównie przez olsze czarne. Sporadycznie pojawia się: klon, grab, wiąz. Korony drzew są zwarte. Warstwa krzewów jest dobrze rozwinięta, a gatunkami ją tworzącymi są: kruszyna pospolita i bez czarny oraz siewki drzew z warstwy A.
W bujnej warstwie runa występują: zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny, przytulia czepna, śledziennica skrętolistna, tojeść pospolita, szczawik zajęczy, podagrycznik pospolity, niecierpek pospolity, jaskier kosmaty, kuklik pospolity, jasnota biała, gwiazdnice oraz pokrzywa zwyczajna i pokrzywa żegawka.
Bardzo interesującą rośliną rosnącą nieopodal stanowiska 5 jest łuskiewnik różowy. Łuskiewnik jest rośliną pasożytniczą, która musi czerpać z korzeni żywicieli – różnych drzew i krzewów pożywienie. Widoczna część nadziemna stanowi tylko niewielki fragment całej rośliny, pod ziemią znajduje się jeszcze kłącze (nawet do 5 kg wagi).
6. „Niemica – tu mieszkam. Dzieje miejscowości”
Przy ostatnim stanowisku umieszczone zostaną tablice poglądowe dotyczące historii miejscowości Niemica oraz jej zabytków. Odwiedzający ścieżkę będą mogli również uczestniczyć w żywej lekcji historii odwiedzając pobliskie Muzeum Wsi

Bibliografia

Czerwiński Bernard, Oblicze fizjograficzne Ziemi Koszalińskiej [w:] Poznajemy Pomorze Koszalińskie, praca zbiorowa pod red. Klemensa Trzebiatowskiego, Warszawa 1965
Ellwart Jarosław, Pomorze Środkowe – przewodnik turystyczny, Gdynia 2003
Jean-Denis Godet, Rośliny zielne Europy - rozpoznawanie gatunków, Warszawa 1999
Münker Bertram, Kwiaty polne i leśne. Leksykon przyrodniczy, Warszawa 1998.
Rączkowski Włodzimierz, Sroka Jan, Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej, Tom IV Gmina Malechowo, Sławno 2005
Sobisz Zbigniew., Park Podworski w Niemicy. Gmina Malechowo. Inwentaryzacja botaniczna, Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku, Niemica 2004
Stachlewski Wiesław, Koszalin i okolice - przewodnik turystyczny, Koszalin 1997
Szmidt Zofia, Zajęcia terenowe w nauczaniu przyrody. Edukacja przyrodnicza na II etapie kształcenia, Toruń 2000.
Zyber Grażyna Maria, Osobliwości przyrodnicze województwa koszalińskiego, Koszalin 1980.
Portal Gminy Malechowo, http:// www. malechowo.pl, http:// www.niemica.webpark.pl, maj 2007
Portal Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie http://www.wkz.szczecin.pl, wrzesień 2007
Materiały Archiwum Państwowego udostępnione przez Pana Edwarda Struzika

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa w Niemicy
Niemica 31
76-142 Malechowo
Opiekun grupy:
Anna Bartosik-Mikulska.  
Autorzy opisu:
uczniowie klas IV–VI, którzy brali czynny udział w inwentaryzacji przyrodniczej oraz służyli pomocą przy wytyczaniu ścieżki.
Współpracujacy nauczyciele:
Krzysztof Stelmak
Podziękowania:
Podziękowania za pomoc w realizacji projektu, udostępnianie danych oraz współpracę składamy dla:
- Urzędu Gminy w Malechowie
- Nadleśnictwa Karnieszewice
- Sołtysa wsi Niemica Edwarda Struzika

Ładowanie danych ...