Gmina Pakosław leży na południu województwa wielkopolskiego, w południowo-wschodniej części powiatu rawickiego. Na terenie gminy znajdują się trzy zespoły pałacowo-parkowe w Osieku, Golejewku i Pakosławiu.
Park w Pakosławiu położony jest między ulicami: Rolniczą, Parkową, a Olbiną. Na terenie parku znajduje się wspaniały klasycystyczny pałac. Cały park jest urządzony w stylu angielskim. Właścicielem parku jak i pałacu jest gmina Pakosław. Zarząd nad parkiem sprawuje Urząd Gminy i Rada Gminy Pakosław, natomiast dzierżawcą jest Polski Koncern Mięsny “Duda”. W pałacu mieści się hotel i restauracja oraz Centrum Kultury Francuskiej. Powierzchnia parku wynosi 7,5 ha, w tym powierzchnia stawów: 0,26 ha i 2,11 ha. Na terenie parku znajdują się dwa stawy (jeden z nich jest zarybiony), plac z muszlą koncertową, na którym odbywają się festyny, zabawy, przeglądy itp. Ulica Parkowa okala część parku z pałacem, natomiast po drugiej stronie ulicy znajduje się część parku z muszlą koncertową. W parku i w jego bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się: przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, ośrodek zdrowia, apteki, budynki mieszkalne, cmentarz niemiecki.
Główną alejką z pałacu dochodzi się do terenu przy kościele parafialnym pod wezwaniem św. Walentego, który został wybudowany w 1899 roku. W pobliżu głównego wejścia do kościoła znajduje się pomnik upamiętniający tych parafian, którzy zginęli w czasie I i II wojny światowej oraz podczas powstania wielkopolskiego.
W roku 1991 nawiązana została współpraca pomiędzy gminą Pakosław, a gminą Moult z Francji. Wydarzenie to upamiętniono, umieszczając w parku duży kamień, na którym został wyryty napis upamiętniający to wydarzenie. Piętnaście lat później na pamiątkę owocnej współpracy kamień postawiano na postumencie, do którego przykręcono tablicę z napisem: “Wolność, równość, braterstwo, przyjaźń” w językach polskim i francuskim.

Historia

Pakosław znany był już w XVI wieku jako własność Awdańców. Następnie jego właścicielami byli Wyssogota – Zakrzewscy. W 1745 roku urodził się w Pakosławiu Ignacy Zakrzewski – późniejszy prezydent Warszawy.
Rozległy park w stylu angielskim wokół pałacu zaczął powstawać za czasów Michała Krzyżanowskiego ówczesnego właściciela Pakosławia – około 1791 roku. Wtedy rozpoczęto też budowę obecnego pałacu, który powstał w miejsce dawnego dworu obronnego. Przypuszcza się, że projekt tej klasycystycznej rezydencji zlecono Karolowi Langhansowi, który był też twórcą Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Wnętrza były dziełem artystów najwyższej klasy. Dwór obronny otoczony był fosą. Fragmenty fosy do dziś można oglądać w parku.
W drugiej połowie XIX wieku właścicielem dóbr w Pakosławiu był hrabia Leon Czarnecki, który na początku XX wieku sprzedał majątek Landbankowi, a ten odstąpił go Komisji Kolonizacyjnej. Przybyli Niemcy, głównie protestanci urządzili w pałacu szkołę i kaplicę, a w parku pobudowali dom dla pastora i kantora oraz urządzili cmentarz ewangelicki. Na ponad stuletnich grobach można odczytać nazwiska zmarłych. Przy wejściu na cmentarz znajduje się tablica informująca o tym miejscu. W budynku pastorówki wybudowanym w 1906 roku mieści się obecnie przedszkole.
Po 1945 roku pałac popadł w ruinę, a w 1954 roku część budowli uległa zawaleniu. Pod koniec lat siedemdziesiątych przystąpiono do jego odbudowy. Szczególnie cenna jest sala rotundowa pałacu, w której mieszczą się wspaniałe płaskorzeźby ilustrujące dzieje Polski za czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Kolumny przytrzymują ganek z balustradą. Front pałacu zdobi kolumnowy portyk. Za pałacem, w dawnej części ogrodowej znajduje się staw. Ogród ten i sad otoczony był murem. Obecnie jest to teren zabudowany.

Przyroda

Na terenie parku rosną przede wszystkim drzewa liściaste. Najliczniej występują lipy drobnolistne (Tilia cordata), różne gatunki klonu (Acer), robinie akacjowe (Robinia pseudacacia). Licznie reprezentowane są kasztanowce białe (Aesculus hippocastanum), dęby szypułkowe (Quercus robur), graby pospolite (Carpinus betulus). Można też spotkać buki pospolite (Fagus sylvatica), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), jarząb szwedzki (Sorbus intermedia), bez czarny (Sambucus nigra), topolę białą (Populus alba), topolę osikę (Populus tremula), wiąz pospolity (Ulmus minor), leszczynę pospolitą (Corylus avellana). Jest też kilka okazów modrzewia europejskiego (Larix decidua), który jest drzewem iglastym, co roku zrzucającym wszystkie szpilki. Nielicznie występuje brzoza brodawkowata (Betula pendula). Szczególnie cennym okazem jest miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba), który rośnie przy głównej alejce prawie na wprost pałacu. Miłorząb to światłolubne drzewo, które jest odporne na mrozy i choroby. Dorasta do 25 m wysokości. Liście ma płaskie, wachlarzowate. Jest to tzw. relikt przeszłości. Drzewo to należy do nagonasiennych (jego liście są spłaszczonymi szpilkami).
Charakterystyczną roślina parku jest bluszcz pospolity (Hedera helix), który rozścieła się po ziemi lub oplata drzewa. Drzewa w parku są w dobrym stanie. Z trudem udało się znaleźć jedno próchniejące.
Na terenie parku jest wiele dziko rosnących roślin kwiatowych, które dodają atrakcyjności szczególnie wiosną, gdy tworzą kolorowe kobierce. Są wśród nich: śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis), fiołek wonny (Viola odorata), zawilec gajowy (Anemone nemorosa), zawilec żółty (Anemone ranunculoides), jaskier ostry (Ranunculus acris), jaskier rozłogowy (Ranunculus repens). Na stawie przy pałacu można oglądać rzęsę drobną (Lemna minor). Natomiast ozdobą drugiego stawu są: grążel żółty (Nuphar lutea) oraz grzybienie białe (Nymphaea alba).
W pobliżu parku rośnie sosna czarna (Pinus nigra), będąca w Polsce wyjątkowo rzadkim gatunkiem.
Spacerując po parku można usłyszeć stukot dzięcioła dużego (Dendrocopos major), zobaczyć kosa (Turdus merula), wróbla domowego (Passer domesticus), sikorkę bogatkę (Parus major), srokę (Pica pica), gawrona (Corvus frugilegus), który bardzo licznie gnieździ się w koronach drzew. Po stawie pływają kaczki krzyżówki (Anas platyrhynchos), a czasami łabędzie nieme (Cygnus olor). W pobliżu stawu można dojrzeć żaby i ropuchy. Licznie występują różne gatunki ślimaków (Gastropoda). Wczesnym rankiem lub wieczorem można spotkać tchórza zwyczajnego (Mustela putorius), kunę domową czyli kamionkę (Martes foina). Bardzo rzadko można zobaczyć wiewiórkę pospolitą (Sciurus vulgaris). Latem nad stawem latają ważki (Odonata), a po wodzie chodzą nartniki duże (Gerris lacustris).

Ścieżka

Wyznaczona trasa prowadzi przez park tak, aby można zobaczyć najciekawsze miejsca i obiekty.
1. Spacer rozpoczynamy od ulicy Rolniczej. Wchodzimy w ulicę Parkową od strony Góreczek. Na skraju parku spotykamy ponad dwustuletni dąb szypułkowy o obwodzie 360 m, oznaczony tabliczką “Pomnik Przyrody”. Idąc dalej dochodzimy do skweru, znajdującego się przed gimnazjum, na którym 11 czerwca 2006 roku postawiono kamień poświęcony Janowi Pawłowi II. Chociaż postać papieża nie ma bezpośredniego związku z Pakosławiem, ale dla każdego Polaka to postać wyjątkowa, a usytuowanie w parku przypomina wszystkim jak bardzo Ojciec Święty lubił przyrodę, jak chętnie wśród niej spędzał czas.
2. Idąc tą samą drogą dochodzimy do budynku szkoły podstawowej. Szkoła została wybudowana w 1956 roku, ale swoim wyglądem przypomina dworek. W tym miejscu skręcamy w główną alejkę, która prowadzi do pałacu. Po lewej stronie spotykamy kolejny pomnik przyrody – miłorząb dwuklapowy o obwodzie 180 m. Do pałacu prowadzą wspaniałe schody. W holu wisi portret L. Czarneckiego. W środku warto obejrzeć salę kolumnową, w której znajduje się portret I. Wyssogota-Zakrzewskiego.
3. Za pałacem idziemy ścieżką wiodącą z prawej strony stawu. Ta ścieżka dawnym właścicielom służyła do dojścia do ogrodu i sadu. Dochodzimy do przedszkola (dawnej pastorówki). Przed przedszkolem można podziwiać dorodny modrzew. Drzewo to łatwo rozpoznać po bardzo drobnych jasnozielonych igłach zebranych w gęste pęczki. Przechodzimy na drugą stronę ulicy Parkowej i wchodzimy w następną część parku. Idziemy drogą w parku. Po lewej stronie znajduje się staw, z prawej strony można podziwiać stanowisko buków. Staw jest zarybiony i służy wędkarzom koła PZW “Orlinek”. Dochodzimy do fosy. Z lewej strony znajduje się plac rekreacyjny, na którym ustawione są ławki i znajduje się muszla koncertowa. Od kilku lat odbywa się tu w lipcu Przegląd Zespołów Folklorystycznych, a w sierpniu dożynki wiejskie.
4. Z prawej strony muszli znajduje się kamień z tablicą upamiętniającą współpracę z gminą Moult. Z tego miejsca wracamy do mostu na fosie. Mając plac za plecami skręcamy w lewo i dochodzimy do cmentarza niemieckiego. Zachowanych jest kilka grobów głównie z okresu II wojny światowej. Po zwiedzeniu cmentarza zostawiamy fosę za plecami i kierujemy się ścieżką na skraj parku. Po wyjściu z niego skręcamy w lewo i polną drogą obsadzoną wierzbami płaczącymi kierujemy się w stronę szosy. Dochodzimy do przydrożnego krzyża, przy którym rośnie czarna sosna o charakterystycznych wyjątkowo długich igłach zebranych po dwie.
5. Wracając, warto obejść park innymi ścieżkami, przy których rosną wspaniałe, często bardzo rozłożyste lub ciekawie pochylone drzewa. Szczególną uwagę należy zwrócić na liczne stanowiska kasztanowców, które dzięki staraniom utrzymane są w dobrym stanie. Po wyjściu z parku warto zwiedzić sąsiadujący z nim kościół gdzie w kaplicy znajdują się rzeźby Chrystusa Frasobliwego i św. Jana Ewangelisty z przełomu XIII i XIV w. i są pozostałością ze starego, drewnianego kościoła. Ze starego kościoła przeniesiono też figurę św. Walentego z 1523 roku, która umieszczona jest w ołtarzu bocznym wykonanym z modrzewia. W kościele można też zobaczyć portrety trumienne rodziny Zakrzewskich.

Bibliografia

Banfi Enrico, Consolino Francesca, Drzewa, Warszawa 2001
Bugała Władysław, Drzewa i krzewy, Warszawa 1991
Eisenreich Wilhelm i Dorothee, Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce, Warszawa 1994
Jędraś Stanisław, Gmina Pakosław zielona kraina nad Orlą, Leszno 2006
Jędraś Stanisław, Pakosław bliski i nieznany, Urząd Gminy w Pakosławiu, 1990
Szwedler Inga, Sobkowiak Mirosław, Spotkania z przyrodą rośliny, Warszawa 1998
http://www.atlas-roslin.pl/kns-drzewalisciaste.htm

Uwagi

Informacje dodatkowe
W parku nie ma wzdłuż ścieżek ławek, ani koszy na śmieci. Dobrze zagospodarowany jest teren wokół pałacu. Bezpośrednio przed nim jest parking. Miejscem wypoczynku i spotkań może być teren wokół muszli. Można tam za zgodą urządzić ognisko. Na terenie parku nie ma toalety, której brak szczególnie jest odczuwalny podczas zabaw i festynów organizowanych przy muszli. W parku w sąsiedztwie pałacu i szkół znajduje się plac z bramkami do gry w piłkę nożną. W przyszłości ma tu powstać część ozdobna parku. Przewidziana jest renowacja parku. W planach jest obsadzenie obrzeża parku żywopłotem, wybudowanie platform widokowych nad stawem, wytyczenie nowych ścieżek, wybudowanie bram przy wjazdach na teren przy pałacu, rozebranie zniszczonych budynków gospodarczych oraz nasadzenie nowej zieleni.
Chociaż nie wszystkie miejsca w parku są estetyczne i zadbane to spacer po nim jest bardzo przyjemny. Uroki parku dostrzegają zwłaszcza osoby przyjezdne. Wszyscy natomiast doceniają walory parku w upalne dni, ponieważ drzewa zacieniają teren, a od wody powiewa chłodniejsze powietrze. Mieszkańcy Pakosławia chętnie spędzają wolny czas w parku zwłaszcza, gdy odbywają się nim imprezy masowe.
Jadąc z Pakosławia w stronę Rawicza należy zatrzymać się w Golejewku i obejrzeć kościół p.w. Wszystkich Świętych, powozownię, pałac z parkiem, Aleję Zasłużonych Koni, wieżę bramną (basztę), w której zgromadzone są medale, nagrody i pamiątki związane z wyścigami i stadniną

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa im. Marii Skłodowskiej - Curie
ul. Parkowa 13
63-920  Pakosław
Opiekun grupy:
Dorota Matuszewska 
Autorzy opisu:
uczniowie klas IV-VI: Aneta Antkowiak, Paula Kusztelak, Magda Rataj, Marcin Wolny, Agnieszka Skrzypek, Adrian Błaszyk, Konrad Kowalski, Marta Antkowiak, Jagoda Głowacz, Daria Małek, Emila Małyga.
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy
- panu Kazimierzowi Chudemu – wójtowi gminy Pakosław, za udzielenie nam szczegółowego wywiadu.
- pani Walentynie Milickiej za udzielony wywiad
- panu Robertowi Michalskiemu i panu Stanisławowi Stelmachowi – pracownikom Urzędu Gminy w Pakosławiu za udostępnienie danych.
- mieszkańcom Pakosławia za wypełnienie ankiety.

Ładowanie danych ...