Gmina Wierzbinek leży w północnej części powiatu konińskiego, w północno-wschodniej części Wielkopolski. Obszar tej typowo rolniczej gminy graniczy z województwem kujawsko-pomorskim oraz gminami województwa Wielkopolskiego: Skulsk, Ślesin, Sompolno i Babiak. Naturalne granice stanowią Kanał Warta – Gopło, rzeka Noteć i Kanał Notecki wraz z łąkami. Gmina położona jest na szlaku turystycznym Licheń – Ciechocinek – Inowrocław. Zajmuje obszar 148 km2.
Na terenie gminy znajduje się kilka interesujących parków, a we wsi Wierzbinek, położonej przy drodze Sompolno – Piotrków Kujawski, mieści się jeden z nich. Otacza on swoim starym drzewostanem zabytkowy pałac wybudowany w stylu romantycznym z ok. połowy XIX stulecia, w którym znajduje się Urząd Gminy Wierzbinek. Ten zespół pałacowo-parkowy jest obiektem zabytkowym, wpisanym do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego. Warto mu zatem poświecić uwagę ze względu na jego walory przyrodnicze i wartość historyczną. Obecnie opiekę nad parkiem sprawuje Urząd Gminy w Wierzbinku.
Obszar, który obejmuje park, ma kształt zbliżony do trapezu. Powierzchnia wynosi 3 ha i jest otoczona płotem z siatki drucianej. Główne wejście znajduje się od trasy Sompolno – Piotrków Kujawski, a pozostałe to tzw. “dzikie wejścia” lub stanowiące przejścia między parkiem a Zakładem Komunalnym w Wierzbniku lub parkiem a Gminną Spółdzielnią w Wierzbinku. Powierzchnia parku jest praktycznie płaska. Od bramy głównej do pałacu prowadzi asfaltowa alejka rozwidlona trójkątnym gazonem. Pozostałe utwardzone alejki okalają pałac, a jedna z nich prowadzi od północno-wschodniego narożnika pałacu do furtki znajdującej się w granicy północnej. Pozostałe alejki mają nawierzchnię gruntową. Wzdłuż alejek zamontowane są drewniane ławki. Dawniej do parku należał również staw zlokalizowany za wschodnią granicą parku. Wokół parku znajdują się zachowane zabudowania folwarczne, które podobnie jak park zostały wpisane do rejestru zabytków.

Historia

Na terenie gminy pierwsze ślady życia ludzkiego spotyka się właśnie m.in. we wsi Wierzbinek, gdzie usytuowany jest opisywany zespół parkowo-pałacowy. W samej wsi i jej pobliżu odkryto cmentarzysko kultury pomorskiej i znaleziono zabytki kultury pucharów lejkowatych m.in.: siekierki, krzemienie, toporki kamienne, (neolit – młodsza epoka kamienia ok. 1700 lat p.n.e.). Nieopodal, we wsi Noć, wychowywała się Rzepicha, żona Piasta Kołodzieja, księcia Polan. Nieprzeciętnym wydarzeniem był ślub i wesele młodej pary założycieli wielkiej dynastii Piastów.
Począwszy od roku 966 okoliczna ludność oficjalnie przyjmowała chrześcijaństwo. Zniknęła wtedy gotyna pogańska w obecnej miejscowości Sadlno, a na jej miejscu zbudowano drewniany kościół chrześcijański.
W roku 1331 ludność tutejsza przeżywała najazd Krzyżaków.
Wkrótce po drugim rozbiorze Polski (1793) nastąpił masowy napływ kolonistów niemieckich. Niektórzy koloniści z biegiem czasu spolonizowali się. W dużej liczbie przetrwali do końca II wojny światowej.
W połowie XIX stulecia panująca epidemia cholery częściowo wyniszczyła ludność.
W okresie powstania styczniowego miały miejsce na terenie obecnej gminy liczne bitwy i potyczki powstańców z Rosjanami, a groby poległych można odnaleźć m.in. na pobliskim cmentarzu parafialnym w Sadlnie.
Wieś Wierzbinek w połowie XIX wieku należały do gminy Boguszyce, parafia Sadlno, powiat nieszawski. Do dóbr Wierzbinka należały folwark Wierzbinek i Chlebowo, a wcześniej również Zakrzewek, Rybno, Teresewo, Teodorowo, Zalesie, Tycze, Niedźwiady i Sosnówka.
Majątek w Wierzbniku należał do rodziny Chrząszczewskich. Aleksander Chrząszczewski rozpoczął w drugiej połowie XIX wieku budowę dworu i zabudowań gospodarczych. Jednocześnie z dworem powstał park o powierzchni 3 ha w stylu angielskim. Po śmierci Aleksandra w 1901 roku majątek odziedziczył jego syn Teodor Chrząszczewski, który na początku XX wieku rozbudował folwark. Teodor przebywał w Wierzbniku do 1939 roku.
Podczas II wojny światowej majątek dzierżawił niejaki Dąbrowski, a po 1945 roku zabudowania folwarczne przejęła Gminna Spółdzielnia “Samopomoc Chłopska” w Wierzbinku, która użytkuje je do dziś. Dwór natomiast po II wojnie światowej wyremontowano i przeznaczono na mieszkania lokatorskie.
Od 1975 roku pałac stanowi siedzibę Urzędu Gminy w Wierzbniku.
Pałac znajduje się w pobliżu północnej granicy otaczającego go parku. W jego przebudowanej bryle z przełomu XIX wieku i XX wieku tkwi starsza część z około połowy wieku XIX. Był to parterowy dworek z elementami stylowymi neogotyckimi i neoromańskimi (nadokienniki, fryz armaturowy w szczycie wstawki mieszczącej schody). Dworek ten ukryty jest w północno-wschodniej partii całego budynku. Reszta budynku (w szczególności piętro) została dobudowana.
W czasie II wojny światowej miało miejsce masowe wysiedlanie i przesiedlanie Polaków do Generalnej Guberni, względnie do małych gospodarstw o słabej glebie. Wielu mieszkańców aresztowano i wywożono do obozów i więzień. W Piotrkowie Kujawskim rozstrzelano wraz z innymi proboszcza parafii Sadlno ks. Jana Mikołajczyka. Niemcy opuścili teren gminy 20 stycznia 1945 roku. Pod koniec II wojny światowej w okolicy Wierzbinka działała polska partyzantka. W roku 1984 przed pałacem w Wierzbinku ufundowano obelisk upamiętniający tych Polaków, którzy zginęli w okresie II wojny światowej w walkach o Polskę.
Dzisiejsza rola parku wiąże się z działalnością Urzędu Gminy. Corocznie od 17 lat są organizowane w nim Dni Wierzbinka oraz od 10 lat Targi Wierzby i Wikliny “SALIX”, zawsze w Zielone Świątki. Park jest ogólnodostępny dla mieszkańców i gości naszej gminy. Pełni rolę wypoczynkową i rekreacyjną, gdyż piękno przyrody i dość duża powierzchnia parku sprzyja spacerom i spokojnemu spędzaniu czasu. Ponadto w parku 15 czerwca 2007 r. otwarto odnowiony plac zabaw dla dzieci, który w późniejszym czasie ma być rozbudowywany o kolejne elementy. Gmina ma charakter typowo rolniczy, a więc park spełnia tez rolę urozmaicenia otaczającego go krajobrazu. Ponadto bogactwo przyrodnicze parku pozwala na wykorzystanie go w celach edukacyjnych.

Przyroda

Wygląd parku sprawia wrażenie drzewostanu stosunkowo młodego z nielicznymi pojedynczymi drzewami starszymi, gdyż większość z najstarszych została usunięta. Drzewostan parku stanowią prawie w 100% gatunki liściaste. Pojedyncze egzemplarze drzew iglastych to przede wszystkim modrzew europejski. Wśród drzewostanu możemy spotkać: dąb szypułkowy, w tym jeden dąb szypułkowy odmiana stożkowa, grab pospolity, lipę drobnolistną, klon jawor oraz jeden egzemplarz klonu jesionolistnego, jesion wyniosły, kasztanowiec zwyczajny. Układ drzewostanu jest przypadkowy, a najliczniejsza grupa to graby i dęby.
Krzewy praktycznie w parku nie istnieją poza wykorzystaniem ich do żywopłotów wokół trójkątnego gazonu i niektórych zewnętrznych krawędzi chodników i są to: ligustr pospolity, śliwa ałycza, czeremcha amerykańska, czy karagana syberyjska. Gdzieniegdzie można spotkać pojedyncze sztuki trzmieliny pospolitej oraz bzu czarnego.
Duża część drzewostanu i przestrzeni parkowej pokryta jest najbardziej popularnym z pnączy lub roślin zadarniających – bluszczem pospolitym, co sprawia niesamowite wrażenie. Są to stare okazy tej rośliny, które niekiedy zakwitają.
Całą przestrzeń zajął podrost samosiewu. W związku z wieloletnimi zaniedbaniami występuje silne zagęszczenie drzewostanu. Powoduje to liczne deformacje i nieprawidłowe kształtowanie się koron.
W okresie wiosennym park pokrywają dywany kwiatów takich jak fiołek leśny, stokrotka pospolita, pięciornik gęsi, knieć błotna, jaskier rozłogowy.
Spacerując po parku można spotkać w nim płazy m.in. żaby trawne, ropuchy szare, poza tym występują tu dość licznie ślimaki winniczki, a obserwując niebo i korony drzew można zobaczyć między innymi zięby, liczne gawrony, kawki i sroki, a wsłuchując się w głosy ptaków nocą można usłyszeć pohukiwania sowy.

Ścieżka

Trasę naszej ścieżki wyznaczono w oparciu o walory przyrodnicze i historyczne parku. Przebiega ona w zdecydowanej większości wzdłuż istniejących już w parku ścieżek, a poszczególne jej przystanki wyznaczone są w najbardziej interesujących według nas miejscach. Dojeżdżając do miejscowości samochodem, można go zaparkować wzdłuż zachodniej granicy parku. Czas zwiedzania około 30-40 min.
1. Naszą ścieżkę zaczynamy w pobliżu wejścia głównego do parku, w północno-zachodnim narożniku parku. Schodząc z asfaltowej alejki, możemy zaobserwować po lewej grupę 9 jesionów wyniosłych.
2. Kierując się cały czas na wschód napotkamy piękny okaz grabu zwyczajnego, za nim miniemy altankę wykonaną z trzciny.
3. W pobliżu altanki jedyne na terenie parku okazy drzew iglastych jakimi są gubiące na zimę igliwie 4 modrzewie europejskie.
4. Idąc cały czas tą samą aleją wśród drzewostanu parkowego, o stosunkowo luźnym zwarciu, możemy zaobserwować kasztanowce zwyczajne, lipy drobnolistne. Po prawej zaś stronie mijamy pałac, który będzie ostatnim punktem naszej ścieżki dydaktycznej.
5. Schodząc z asfaltowej alejki na chodnik, który prowadzi do małej bramy na teren Gminnej Spółdzielni w Wierzbniku, możemy zaobserwować dąb szypułkowy o przepięknej i rozłożystej koronie, o pierśnicy ponad 300 cm. Przy dębie należy skręcić w prawo i kierować się na południe.
6. Asfaltową aleją za pałacem dochodzimy do grupy osik, rosnących za żywopłotem. Na tym obszarze parku, często podmokłym, można spotkać różne gatunki żab.
7. Kierując się dalej w stronę południa wchodzimy na alejkę grabową o nawierzchni gruntowej. Rozpoczyna się ona charakterystycznym grabem pochylonym na północny wschód. Oprócz tej alei cała część parku znajdująca się po wschodniej stronie pałacu porośnięta jest również grabem zwyczajnym, który jest dominującym gatunkiem występującym w parku. Ponadto większa część tych drzew występująca w parku, rośnie właśnie tutaj.
8. Podążając aleją grabową, po lewej stronie mijamy plac zabaw dla dzieci. Kierujemy się dalej ścieżką na północny zachód. Z lewej strony dostrzegamy kilka topól osik, wśród których koron możemy zaobserwować dużą liczbę gniazd krukowatych, m.in. gawronów i kawek. Ta część parku wraz z pniami drzew jest malowniczo spowita bluszczem pospolitym.
9. Idąc w stronę granicy południowej parku, pokonując niewielką łąkę dochodzimy do ogrodzenia, przy którym rośnie topola biała.
10. Dalej kilkanaście kroków kierujemy na zachód wzdłuż ogrodzenia i w południowo zachodnim narożniku parku obserwujemy piękny dąb szypułkowy, o odmianie stożkowej, który w przeciwieństwie do reszty dębów w parku gałęzie korony ma skierowane ku górze. Jest to jedyny egzemplarz takiego dębu w parku.
11. Kierując się na północ i idąc wzdłuż ogrodzenia od strony zachodniej przejdziemy obok najstarszego dębu szypułkowego w parku. W pierśnicy jego obwód sięga 393 cm.
12. Spacerując dalej w tym samym kierunku natrafimy na kolejny grab o charakterystycznie skręconym pniu.
13. A następnie dojdziemy do kolejnych dębów w parku, których pnie porośnięte są bluszczem pospolitym.
14. Dochodzimy w ten sposób ponownie do bramy głównej, gdzie rośnie krzew trzmieliny pospolitej oraz robinia akacjowa.
15. Z asfaltowej alei ponownie schodzimy na aleję nawierzchni gruntowej, którą można określić mianem alei lipowej z grupą drzew ją otaczających. Po lewej stronie alei pierwszym drzewem, które miniemy to klon jesionolistny.
16. Idąc dalej zobaczymy lipę drobnolistną o charakterystycznym wyglądzie.
17. Dalej schodzimy z alei, kierując się na północ w stronę trójkątnego gazonu, gdzie stoi obelisk upamiętniający Polaków, którzy zginęli w okresie II wojny światowej w walkach o Polskę.
18. Zaraz za obeliskiem widoczna jest frontowa część pałacu z przełomu XIX i XX wieku, który jest obecnie siedzibą Urzędu gminy w Wierzbniku (przystanek 18). Następnie aleją asfaltową kierujemy się ku bramie głównej, gdzie kończymy nasz spacer po parku.

Bibliografia

- Strona Urzędu gminy w Wierzbniku, http://www.wierzbinek.pl
- Atlas roślin naczyniowych Polski, http://www.atlas-roslin.pl
- Godet Jean – Denis, Przewodnik do rozpoznawania drzew i krzewów, Warszawa
- Zasieczna Bożena (red), Encyklopedia przyrody. Fauna i flora Europy, Warszawa 2004
- Wojewódzki Konserwator Zabytków delegatura w Koninie z siedzibą w Posadzie, Ewidencja Parku dworskiego Wierzbinek
- Wojewódzki Konserwator Zabytków delegatura w Koninie z siedzibą w Posadzie, Karty ewidencyjne zabytków architektury i budownictwa

Uwagi

Informacje dodatkowe
Na terenie parku są ławki, szalety, a przed parkiem od strony trasy Sompolno – Piotrków Kujawski są specjalnie wydzielone miejsca parkingowe. Brak jest kawiarni oraz miejsc uprzyjemniających pobyt i odpoczynek.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa im. M. Kopernika w Sadlnie
62-619  Sadlno
e-mail: spsadlno@op.pl
Opiekun grupy:
Agnieszkę Woźniak 
Autorzy opisu:
Opiekun grupy:
- część przyrodnicza i opieka informatyczna – mgr inż. Agnieszka Woźniak
- część historyczna – mgr Emilia Promis
Uczniowie:
- uczniowie klasy IV a: Weronika Sobczak, Karolina Borowska, Barbara Fordon, Klaudia Kuberska, Agnieszka Marciniak, Magda Kłosińska, Arkadiusz Michalak, Justyna Mielżyńska, Aleksandra Ratajczyk, Tomasz Śniegowski
- uczennice klasy V b: Dominika Staszak, Agnieszka Dybowska
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- pomoc w uzyskaniu danych na temat parku pracownikom urzędu gminy
oraz wójtowi panu mgr Pawłowi Szczepankiewiczowi,
- za wnikliwą korektę tekstu nauczycielce języka polskiego mgr
Jolancie Radzińskiej.

Ładowanie danych ...