Chorzenice są niewielką miejscowością położoną na terenie gminy Kłomnice, w powiecie częstochowskim, województwo śląskie. W centrum wioski położony jest czterohektarowy park otaczający niewielki pałacyk pochodzący z początku XX w. Obecnie w pałacu mieści się Dom Dziecka. Również dawne budynki gospodarcze przebudowano na cele mieszkalne dla wychowanków placówki. Od strony zachodniej park przylega do ulicy Głównej natomiast stronę południową ogranicza ulica Parkowa, która przecina dawną posiadłość na dwie części. W północno zachodniej części parku znajduje się plac zabaw dla dzieci, natomiast w jego środkowej części wytyczono boisko sportowe. Park obecnie spełnia funkcje użytkowe, przede wszystkim jako miejsce wypoczynku i zabaw dla dzieci. Park niestety w dużej części jest nie pielęgnowany, pozostawiony naturalnym procesom przyrodniczym. Czasy swojej dawnej świetności ma już za sobą, brak jest ławek, dawne alejki parkowe pozarastały roślinnością.

Historia

Pierwsza wzmianka o Chorzenicach pochodzi z 1372 r., mówi ona o niejakim Dzierżku z Chorzenic Późniejsze pojawiające się w dokumentach historycznych nazwiska związane z tą miejscowością to Jackowscy, Raciborscy. To właśnie od Adama Raciborskiego majątek zakupił wielkiej sławy śpiewak operowy Jan Reszke, który przekazał go swojej bratanicy Janinie Reszke. Janina była córką równie sławnego śpiewaka Edwarda Reszke. Wyszła ona za mąż za pułkownika Adama Nieniewskiego, i to właśnie państwo Nieniewscy byli ostatnimi właścicielami posiadłości. Oni też nadali jej świetności, budując obecny pałac, bardzo nowoczesny jak na owe czasy, oraz zagospodarowując park. Park ten był jednym z najładniejszych w gminie Kłomnice. Na urokliwej chorzenickiej posiadłości cieniem kładą się jej losy okupacyjne. W 1940 roku Nieniewscy zostali zmuszeni do opuszczenia swojego domu a ich miejsce zajęła Żandarmeria Niemiecka. Hitlerowscy urządzili tu miejsce kaźni, zwozili schwytanych partyzantów oraz podejrzanych o sprzyjanie im mieszkańców jak również osoby pochodzenia żydowskiego. Męczeńską śmiercią zginęło tam około trzech tysięcy ludzi. Państwo Nieniewscy wojnę spędzili w Kłomnicach i nigdy już nie powrócili na rodzinną ziemię. Córka Nieniewskich Halina Donimirska swoje ostanie lata spędziła w Krakowie z rodziną, jednak do końca czuła się silnie związana z Chorzenicami czego wyrazem była jej ostania wola aby jej prochy spoczęły w miejscowej kaplicy. Po II wojnie światowej w budynku pałacu został utworzony Dom Dziecka, który funkcjonuje tutaj do dziś. Na terenie parku od strony południowej stoi również inny obiekt, starszy od pałacu. Był to pierwszy budynek mieszkalny, wybudowany jeszcze przez poprzednich właścicieli Raciborskich. W czasie gospodarowania w Chorzenicach Nienewskich w budynku tym mieszkał zarządca majątku, brat pułkownika Nieniewskiego. Obecnie budynek ten również pełni funkcje mieszkalne dla wychowanków domu dziecka. W parku w Chorzenicach odbywają się różne imprezy okolicznościowe w tym festyny, przegląd kultury młodych twórców „Lemoniadowy Joe” oraz imprezy o charakterze sportowym. Na uwagę zasługuje coroczna impreza „Dziękując za Polskę” – bieg i chód sportowy pod patronatem Roberta Korzeniowskiego.

Przyroda

Park w Chorzenicach cechuje bardzo duża różnorodność gatunków drzew i krzewów. Wiele z nich pamięta jeszcze czasy ostatnich właścicieli i czasy świetności parku. Wśród drzew znajdziemy lipy drobnolistne, najokazalsza z nich znajduje się we wschodniej części parku. Od strony zachodniej, wzdłuż granicy parku rosną kasztanowce białe, które najpiękniej wyglądają w maju kiedy kwitną. Na planie parku zarysowuje się wyraźnie kilka alejek. Do budynku prowadziła aleja akacjowa wysadzona robiniami akacjowymi, które również zachowały się do czasów dzisiejszych. Od strony wschodniej rosną jesiony wyniosłe oraz klony zwyczajne na przemian z klonami jaworami. Z innych drzew, które spotykamy w parku należy wymienić: brzozę brodawkowatą, olszę czarną, wiązy, topolę białą oraz okazałe dęby szypułkowe. Również bardzo bogatą różnorodnością gatunków cechują się krzewy. Spotykamy tutaj między innymi: dziki bez czarny, derenia białego, czeremchę zwyczajną, jałowca pospolitego. Obecny gospodarz parku tj. dom dziecka wzbogaca florę parkową, nasadzając różnorodne ozdobne gatunki drzew, krzewów i krzewinek zagospodarowując w ten sposób powierzchnię parku. Dzięki tak dużej ilości gatunkowej roślin spotykamy również wiele gatunków zwierząt. W parku można spotkać wiewiórki oraz dzięcioły, kosy, słowiki, różne gatunki sikor, drozdy, wilgi i wiele innych gatunków ptaków.

Ścieżka

Ścieżka po parku została opracowana z uwzględnieniem walorów przyrodniczych oraz historycznych. Poszczególne przystanki zostały zaplanowane częściowo w oparciu o istniejące alejki oraz obiekty przyrodnicze, na które warto zwrócić uwagę.
1. Trasę rozpoczynamy spacerując z wzdłuż zachodniej ściany parku mijając po drodze sędziwe kasztanowce białe. Pomiędzy nimi spotykamy robinie akacjowe, wiązy, topole białe i jesiony wyniosłe.
2. Wchodzimy na teren parku poprzez bramę wjazdową. Niestety nie zachowały się już żadne ślady dawnej przepięknej bramy murowanej oraz ogrodzenia. Przy wejściu, po prawej stronie mijamy lipę drobnolistną. Wysokość jej wynosi ponad 20 metrów. Lipa zakwita w lipcu, jest drzewem leczniczym, z którego pozyskuje się kwiaty.
3. Wchodzimy na alejkę wjazdową, zatrzymujemy się przy budynku znajdującym się po prawej stronie ścieżki. Jest to najstarszy obiekt na terenie parku, obecnie budynek mieszkalny przeznaczony dla potrzeb wychowanków domu dziecka. Obok niego znajdują się klomby założone i pielęgnowane przez dzieci z tutejszej placówki. Corocznie pojawiają się nowe nasadzenia wokół budynku.
4. Kierujemy się dalej w kierunku wschodnim i musimy zboczyć trochę z wytyczonej ścieżki, aby zatrzymać się przy okazałej lipie drobnolistnej. Jest to drugie drzewo tego gatunku na trasie ścieżki, ale bardzo szczególne. Ten okaz lipy mierzy w obwodzie 4,5 m. Na drzewie widoczne są liczne narośla oraz uszkodzenia spowodowane czynnikami zewnętrznymi.
5. Następnie wracamy na ścieżkę i kierujemy się na południe gdzie widoczne są jeszcze ślady dawnej alei akacjowej. Prowadziła ona do głównego budynku w parku. Robinie akacjowe rosnące po obu stronach są już w dużej mierze przetrzebione przez wiatry i wiek ale jeszcze co roku pięknie zakwitają wydzielając bardzo intensywną i przyjemną woń. Robinie mają bardzo cenne miododajne kwiaty. Stojąc w tym miejscu pojawia się refleksja –„gdyby te drzewa potrafiły mówić......”
6. Musimy „przedrzeć się” teraz do wschodniej części parku, niestety dawna ścieżka już zarosła ale przy niewielkim nakładzie sił jest to możliwe. Idziemy teraz cały czas wzdłuż ściany wschodniej parku, kierując się na północ. Po prawej stronie mamy szpaler jesionów wyniosłych a po lewej stronie mijamy klony zwyczajne, klony jawory, derenie, czeremchy. Dokładnie wytyczona ścieżka świadczy o tym, że dawniej często służyła ona do spacerów. Dwie ściany zieleni nadają temu miejscu niepowtarzalny charakter.
7. Na wysokości pałacu skręcamy na zachód i dochodzimy do głównego obiektu na terenie parku. Pałac pochodzi z początku XX wieku. Wybudowany był w stylu modernistycznym przez ostatniego właściciela majątku chorzenickiego pułkownika Adama Nieniewskiego. Od czasu wybudowania pałac zmienił swój wygląd, gdyż wcześniej jego boczne części kończyły się tarasami, natomiast dla potrzeb domu dziecka zostały one zabudowane. Jest to dziś jeden z najciekawszych obiektów architektonicznych na terenie gminy Kłomnice. W okresie rezydowania rodziny Nieniewskich park przeżywał swoją największą świetność.
Teren parku był wzbogacany wieloma gatunkami drzew i krzewów, niektóre z nich były również sprowadzane z zagranicy. Adam i Janina Nieniewscy wraz z córką Haliną musieli opuścić swój dom po rozpoczęciu okupacji hitlerowskiej. W czasie wojny w pałacu stacjonował posterunek żandarmerii niemieckiej co położyło się cieniem na jego historii. Chorzenicki pałac zasłynął wtedy jako miejsce krzywdy i kaźni wielu Polaków i Żydów. Na ścianie budynku od strony południowej wmurowana została tablica pamiątkowa upamiętniająca te tragiczne wydarzenia.
8. Od budynku głównego kierujemy się w na północny zachód w kierunku trzech dębów szypułkowych o obwodach około 3 m. Żołędzie dębów szypułkowych wiszą na długich szypułkach, liście mają bardzo krótkie ogonki. Dęby charakteryzuje bardzo twarde drewno często stosowane w przemyśle drzewnym. Tutejsze dęby rosną w niedalekiej odległości od siebie. Ich wiek można szacować na ponad sto lat, ponieważ pojawiają się one na zdjęciach przedwojennych z albumu rodzinnego córki ostatnich właścicieli – pani Haliny Doniemirskiej. Drzewa te są symbolem siły i trwałości a jednocześnie jakby stoją na „straży” posiadłości.
9. Wędrówkę po parku chorzenickim możemy zakończyć przy placu zabaw dla dzieci mieszczącym się od strony północno-zachodniej parku. Park w tym miejscu graniczy z terenem należącym do OSP Chorzenice. Plac zabaw wtopiony jest w zieleń parku. Teren placu oraz jego otoczenie są zagospodarowane, powstały klomby z nasadzeniami roślin ozdobnych, do placu przylega boisko sportowe, które chętnie jest wykorzystywane przez dzieci do rozwijania swoich umiejętności sportowych i wyrabiania kondycji fizycznej. Na placu zabaw zlokalizowane są ławeczki służące do odpoczynku.
Informacje dodatkowe
W parku brak jest wydzielonych alei spacerowych, ławek. Duża część parku jest nie zagospodarowana, pozostawiona naturalnemu zarastaniu, nie przeprowadza się prac pielęgnacyjnych.
Mocne strony parku: przepiękne położenie, ciekawa historia, wiele interesujących miejsc, bogata fauna i flora, plac zabaw i boisko sportowe; doskonałe warunki dla odpoczynku i rekreacji.

Bibliografia

Mowszowicz Jakub, Pospolite rośliny naczyniowe Polski, Warszawa 1986
Seneta Włodzimierz, Drzewa i krzewy iglaste, cz.I-II Warszawa 1987
Wójcik Krzysztof, Śladami Reszków. Dawniej i dziś – wędrówka po śladach lokalnej kultury i historii, Garnek 2004

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Gimnazjum w Kłomnicach
ul. Szkolna 1
42-270 Kłomnice
Opiekun grupy:
mgr Marzanna Borkowska 
Autorzy opisu:
uczniowie klasy II b gimnazjum: Katarzyna Mucha, Marcelina Połcik, Kinga Dąbrowska, Ada Szymczyk, Sylwia Jędrzejczyk
Współpracujacy nauczyciele:

Ładowanie danych ...