Wieś Grocholin leży w zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego na Pojezierzu Gnieźnieńskim, w dorzeczu Strugi Smoguleckiej zwanej również Kcynianką. Oddalona jest o 4 km na zachód od Kcyni. Obecnie zarząd nad parkiem sprawuje Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "Lechpol" sp. z o. o. Grocholin, właścicielem zaś jest Agencja Nieruchomości Rolnych w Bydgoszczy.
Zabytkowy park dworski w Grocholinie obejmuje późnorenesansowy dwór obronny zwany "zamkiem" lub "kamienicą" i klasycystyczny pałac. Otoczony jest on 12 hektarowym parkiem krajobrazowym założonym w pierwszej połowie XIX wieku oraz zabudowaniami gospodarczymi (folwarczne - poza terenem parku w kierunku południowym). W pobliżu wsi znajduje się również zasługujący na uwagę szaniec szwedzki (zlokalizowany na południe od Grocholina), masyw lasu łęgowego (znajdujący się w odległości 1 km od opisywanego parku i uznany w 1967 r. za częściowy rezerwat przyrody) oraz ślady grodziska wczesnośredniowiecznego odkrytego w odległości 1 km na północny wschód od skrzyżowania linii kolejowej Bydgoszcz - Poznań z drogą prowadzącą do Panigrodza.
Do Grochlina dojeżdża się z traktu komunikacyjnego Kcynia - Wągrowiec oraz bezpośrednio Kcynia - Grocholin. Stacja kolejowa znajduje się w odległości 3 km, obecnie jest nieczynna. Dojazd do zespołu możliwy jest z dwóch stron. Dawny - najczęstszy od strony północnej i nowy od strony południowej.
Infrastruktura: w południowo - wschodniej części parku znajduje się późnoklasycystyczny dwór - pałac (wybudowany w I połowie XIX wieku), obecnie w jego części zachodniej mieszczą się biura gospodarstwa rolnego, a jako baza noclegowa pozostała część dla firm budujących płyty obornikowe i silosy zbożowe.
W sąsiedztwie dworskiej rezydencji znajduje się dwór obronny zwany "zamek". Połączone są one alejką dojazdową. Wnętrza "zamku" przeznaczone są na cele restauracyjno-konferencyjne, część pomieszczeń na noclegi. Przy granicy południowej parku w linii opłotowania znajduje się budynek mieszkalny wybudowany w latach 70-tych. Obiekt ten nie pasuje do charakteru zespołu dworsko - zamkowego. Budynek w przyszłości ma być przeznaczony na cele hotelarskie.
W części południowo-wschodniej parku znajdują się garaże, które użytkują pracownicy gospodarstwa rolnego. Nieopodal nich znajduje się niewielki budynek, który kiedyś za czasów istnienia PGR - u pełnił funkcję łaźni. Obecnie stoi pusty. Zabudowania osiedla mieszkalnego mieszczą się na wschód za opłotowaniem siatkowo-cementowym parku.
Na terenie osiedla mieszkaniowego wsi Grocholin niedaleko drogi w kierunku Kcynia zlokalizowany jest ogrodzony plac zabaw dla dzieci. W parku brak jest parkingu, toalet, ławek, koszy na odpady.

Historia

Pierwsza wzmianka o Grocholinie pochodzi ze średniowiecza, była to miejscowość znana jako własność rodziny Grocholskich herbu Sulima. Nazwa więc pochodzi od nazwiska Grocholski. W XVI wieku wieś dostała się pod własność biskupów gnieźnieńskich, a w XVII w. właścicielami Grocholina stali się Baranowscy herbu Korwin. To właśnie Wojciech Baranowski wzniósł, stojący do dziś, dwór obronny o charakterze mieszkalnym. W 1656 r., w czasie najazdu szwedzkiego na Polskę Grocholin znalazł się w rejonie bezpośrednich starć zbrojnych, czego dowodem jest szaniec obronny zwany szwedzkim, usytuowany w kierunku południowym od wsi.
Po I rozbiorze Grocholin został wcielony do Prus. Właścicielem wsi jest wtedy Antoni Radzymiński, mąż jednej z sióstr Ludwika Baranowskiego. Prawdopodobnie on wybudował dwór - pałac. W 1828 r. dobra grocholińskie nabył na drodze licytacji hrabia Fryderyk Skórzewski z przeznaczeniem dla syna Arnolda. Arnold zaś sprzedał Grocholin Karolowi von Treskow, właściciel zamku pod Berlinem. Karol podjął się prac renowacyjnych i inwestycyjnych. Odbudował zamek wraz z zawaloną wda razy wieżą, wybudował spichlerz, cztery stodoły, założył obszerne podwórze i pobudował oborę, owczarnię, stajnię, domy dla służby. Karol von Treskow oczyścił bagna oraz założył trzy stawy w kształcie sierpa okalające dwór i zamek. Syn zaś jego Juliusz von Treskow przede wszystkim budował i modernizował drogi, doprowadził np. "drogę prywatną" do szosy z Wągrowca do Kcyni i obsadził ją kasztanowcami i lipami. Założył też obszerny park z wielką ilością rzadkich drzew i krzewów oraz sadu owocowego. Otoczył park i podwórze murem o długości 2400 m.W 1855 r. wybuchła epidemia cholery, która zdziesiątkowała mieszkańców wsi. Pod koniec XIX w. Grocholin posiadał 32 domy, które były zajęte 474 mieszkańców, z tego 240 to ewangelicy, 225 - katolicy. Czasie tym oddano do użytku 4-klasową szkołę. Majątkiem zarządzał wtedy Zygmunt von Treskow, który wprowadził nowoczesną technikę rolniczą i wybudował na stacji kolejowej Grocholin rampę przeładunkową umożliwiającą transport.
W czsach I wojny światowej mężczyźni z Grocholina jako poddani cesarza Niemiec zostali wcieleni do armii. Ok. 1930 r. majątek objął Hans von Rosen - adaptowany przez rodzinę von Treskow. Założył on w dworze obronnym zbrojownię - kolekcję militariów.
W latach 1939-45 na terenie majątku umiejscowiono schronisko dla młodzieży, nastąpiła dewastacja pałacu i zamku. Pod koniec II wojny światowej Grocholin opuścili zamieszkujący go dotychczas Niemcy. Po wojnie majątek Grocholin przeszedł na własność skarbu państwa polskiego. Akt ten zakończył ponad 100-letnią historię majątku - rodowej własności von Treskow. W 1949 r. utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Grocholin. W 1967 r. utworzono kompleks leśny dawnego majątku za częściowy rezerwat przyrody. Trzy lata później odrestaurowano pałac. Nadano mu charakter użytkowy. W larach 80-tych XX w. odrestaurowano także dwór obronny i odnowiono park.
Park jest ogólnodostępny, wypoczywają w nim gównie mieszkańcy wsi. Organizowany jest corocznie Dzień Dziecka. W dworze - zamku odbywają się uroczystości weselne, konferencje oraz stworzona jest baza noclegowa dla gości oraz pracowników.

Przyroda

Obecnie park w Grocholinie został umieszczony w "Spisie parków i ogrodów zabytkowych w Polsce" (nr rejestru 99/A), a w 1989 r. otrzymał Złoty Medal w Ogólnopolskim Konkursie organizowanym przez Ministerstwo Kultury i Sztuki za najlepiej utrzymany park zabytkowy.
Najcenniejsze drzewo parku to buk pospolity odmiany czerwonolistnej o obwodzie pierśnicowym 380 cm i 20 m wysokości, który znajduje przed elewacją frontową pomiędzy pałacem a zamkiem. W tej części znajduje się też pomnikowy egzemplarz głogu jednoszyjkowego o obwodzie 130 cm. W części południowo-zachodniej granicę z zabudowaniami folwarcznymi wyznacza masyw drzew, na którym widoczny jest okazały pomnik przyrody: platan klonolistny o obwodzie 820 cm (siódmy co do wielkości w Polsce) oraz dwa dęby szypułkowe odmiany piramidalnej o obwodach 237 cm i 202 cm, niestety jeden z nich został częściowo uszkodzony (złamany). Poza granicami stawów w części północno-zachodniej parku rośnie na obrzeżach naturalnej łąki parkowej jedyna, rozmiarów pomnikowych iglicznia trójcierniowa o obwodzie 285 cm.
Głównym akcentem przestrzennym jest ww. zespół trzech stawów biegnących łukiem, wyznaczający dawną granicę zespołu dworsko - pałacowego. Niestety stawy ulegają zanieczyszczeniu i zarastaniu. Ponad dwuhektarowe lustro wody tworzy swoisty mikroklimat, powodując bujny wzrost roślinności parku. O pięknie parku decyduje przede wszystkim stary (około 100-170 lat) drzewostan składający się z blisko 2 tysięcy drzew, z których wiele osiągnęło rozmiary pomnikowe. W składzie gatunkowym dominuje klon zwyczajny, jesion wyniosły, lipa drobnolistna, grab pospolity, kasztanowiec biały i robinia akacjowa. Pozostałe gatunki to dąb szypułkowy, klon polny, topola biała, lipa szerokolistna, jesion wyniosły - odm. zwisła, klon jawor, platan klonolistny, topola osika, topola czarna, brzoza brodawkowata, dąb szypułkowy forma piramidalna, klon jesionolistny, wiąz pospolity i wiąz szypułkowy.
Drzewa iglaste to: jodła pospolita, jodła kalifornijska, jodła kaukaska, sosna wejmutka, daglezja zielona, sosna pospolita, żywotnik zachodni, cis pospolity, świerk pospolity.
Liczne krzewy występują przede wszystkim w formie podszytu. Należy tu wymienić bez czarny, czeremchę pospolitą, głóg jednoszyjkowy, berberys pospolity, jaśminowiec wonny, leszczynę pospolitą, lilak pospolity, ligustr pospolity, śnieguliczkę białą, trzmielinę pospolitą, żylistek szorstki, krzewuszkę cudowną. Najniższe partie porasta na ponad 60% powierzchni parku bluszcz pospolity. Wokół stawów i rowu odprowadzającego wodę rosną kosaćce żółte, pałki wąskolistne, kniecie błotne, tataraki zwyczajne, a toń wodną pokrywa rzęsa drobna.
W parku bytują wiewiórki pospolite, sarny, krety europejskie, jeże, dzięcioły, wróble, kukułki, sikorki bogatki, kaczki krzyżówki.

Ścieżka

Ścieżka dydaktyczna została opracowana ze względu na walory przyrodnicze i historyczne opisywanego obiektu. W parku znajdują się wyznaczone aleje, ale na potrzeby projektu dokonano również wyznaczenia nowych - fragmentarycznych ścieżek. Najbardziej zadbana i reprezentacyjna część parku to otoczenie pałacu i zamku. Linia trzech stawów (powstała z wód Kcynki - dawna fosa) dzieli park na dwie części. Pierwsza z nich związana obszarowo z dworem obronnym to najstarsza część założona za czasów, gdy fosa oddzielała zamek od terenów sąsiednich niżej położonych (bagiennych). Druga część parku rozciąga się poza granicami stawów, a w niej podobnie jak w części pierwszej parku cenny gatunkowo drzewostan decydujący o walorach dendrologicznych parku. Początek ścieżki rozpoczyna się wejściem od strony północnej parku.
1. Trasę wycieczki rozpoczynamy od wejścia głównego, dawniej zwanego bramą główną. Po drodze mijamy z prawej strony graby i polanę, na której usytuowany był kościółek wybudowany w 1517 roku. Przechodzimy przez mostek łączący dwa stawy (pierwszy od strony wschodniej i środkowy od strony zachodniej). Po lewej stronie nieopodal stawu znajduje się skupisko sosny wejmutki. Są to wiecznie zielone drzewa szpilkowe, osiągające w naszych warunkach wysokość około 50 m. Korona u starszych drzew jest bardziej płaska na skutek obumierania gałęzi rosnących niżej. Korę ma czarno-czerwonawą, nieco pomarszczoną. Szpilki są zebrane w pęczki po pięć w krótkopędach około 5-15 cm długości dość gęste. Pierwotnie rosły tylko we wschodniej części Ameryki Północnej.
2. Kolejnym przystankiem w kierunku południowym jest rosnący po lewej stronie pomnik przyrody - głóg jednoszyjkowy o obwodzie 130 cm. Jest to krzew gęsto rozgałęziony, ciernisty. Ma bezkształtną, rozłożystą koronę, korę ciemnobrunatną. Liście rozmiarów do 8 cm długości, 3-7 (9) klapowane głęboko wcięte. Kwiaty ma białe zebrane po 5-10 tworzących baldachogrono. Owoc jest wielkości grochu barwy purpurowo-różowej z jedną pestką.
Głóg wykazuje działanie lecznicze. Owoce głogu chętnie zjadane są przez ptaki.
3. Tuż za głogiem zwraca na siebie uwagę buk pospolity odmiany czerwonolistnej - pomnik przyrody o obwodzie 380 cm i ponad 20 m wysokości. Jest to potężne drzewo szerokiej, kopulastej koronie. Korę ma gładką, ołowiowo szarą, nigdy nie spękaną. Liście zaś eliptyczne, brzegi karbowane i orzęsione. Kwiaty - kotki męskie zebrane w kwiatostan na długich szypułkach, kwiaty żeńskie niepozorne. Owoce nazywają się bukwią, czyli orzeszkami trójkanciastymi. Buk jest rośliną leczniczą i żyje ponad 300 lat. Drewno bukowe wykorzystuje między innymi do wyrobu podłóg.
4. Naprzeciwko buka pospolitego znajduje się okazały zamek. Renesansowy dwór zwany zamkiem lub kamienicą uważany za rzadki przykład budownictwa obronno-mieszkalnego w Polsce północnej. Dwór obronny został wybudowany na przełomie XVI i XVII wieku przez Wojciecha Baranowskiego (bratanka arcybiskupa gnieźnieńskiego). Ród Baranowskich był prawowitym właścicielem dóbr Grocholskich. Po wymarciu rodu właścicielem majętności stał się hrabia Fryderyk Skórzewski, który nabył dobra w 1828 roku na drodze licytacji, a następnie sprzedał je Karolowi von Treskow. Ten odbudował zamek ze zniszczeń, oczyścił okoliczne bagna i założył trzy stawy okalające dwór. Dalsze prace kontynuował syn Karola Juliusz. Założył on wielki sad i park krajobrazowy, który ogrodził murem. Ostatnim właścicielem tych dóbr okazał się Hans Freiher von Rosen adaptowany przez rodzinę Treskow. Przyjął on nazwisko von Treskow Rosen.
Budynek w okresie międzywojennym pełnił funkcję "zbrojowni", gdzie magazynowano i eksponowano piękną, liczną kolekcję militariów zbieranych przez rodzinę Treskow Rosen. Majątek w jego ręku pozostał do II wojny światowej. Akt ten zakończył ponad 100 letnią historię majątku - własności von Treskow. Podczas okupacji stacjonowały tu wojska niemieckie. Po wojnie majątek wszedł w skład Państwowych Nieruchomości Rolnych jako Majątek Ziemski, a od roku 1949 Państwowe Gospodarstwo Rolne Grocholin. Budynek "zamek" początkowo pełnił funkcję mieszkalną, a następnie magazynowano w nim zboże i ziemniaki. To właśnie spowodowało naoczną dewastację budowli. W latach 1980-1988 poddano go ponownej restauracji, odnowiono przywracając dawną świetność. Pomieszczenia dworu obronnego przeznaczono na cele restauracyjno-konferencyjne.
Dwór prezentuje styl późnogotycki z elementami manierystycznymi oraz neogotyckimi (szczyty). Zbudowany jest z cegły ceramicznej pełnej. Od strony południowo-zachodniej dworu ustawiona jest przekątniowo w stosunku do budynku głównego późnogotycka baszta, na której szczycie znajduje się chorągiewka z monogramem G.T. Wieża stanowi najmniej zbadany element bryły zamku.
Fundamenty budynku wykonane są z kamienia polnego. Dwór ma kształt prostokąta zbliżonego do kwadratu o osi dłuższej północ - południe. Fasada główna znajduje się od strony wschodniej budynku. Na tej właśnie stronie elewacji znajduje się portal o cechach manierystycznych. Otwór wejściowy portalu tworzą drzwi dębowe o dużym żelaznym zamku. Godne obejrzenia są piwnice i parter zamku, ponieważ zachowały się w stanie pierwotnym, natomiast pierwsze piętro wzbogaciło się o nowe ściany działowe. Układ wnętrz jest dwutraktowy z czteroma pomieszczeniami.
Na parterze w trakcie frontowym od północy wchodzi się do sieni o sklepieniu kolebkowym. Tu znajduje się klatka schodowa. Dalej w części południowej traktu frotowego mieści się obszerna sala, dawniej izba stołowa o sklepieniu klasztornym. W trakcie tylnym od północy, gdzie dawniej była kuchnia usytuowano toalety. Tutaj widzimy, iż sklepienie ma charakter kolebkowy z lunetami. Od południa znajduje się pomieszczenie zwane "skarbcem" (dawniej przechowywano tu paramenta z grocholińskiego kościółka). "Skarbiec" łączył się z kuchnią znajdującą się w północno-zachodniej części budynku. Z niego oddzielnym przejściem można zejść do piwnic lub wejść na poddasze. Na parterze znajduje się posadzka godna uwagi, która wykonana jest z kwadratowych płyt ceglanych ułożonych w geometryczne wzory. Do piwnic można również wejść bezpośrednio z zewnątrz zamku od strony północnej budynku. Pomieszczenia piwniczne są również przesklepione kolebkowo. Ważnym elementem budowli, który zwraca uwagę to stylizowane otwory okienne oraz same okna z szybami o ołowianych oprawkach.
Zamek stanowi kontynuację średniowiecznego budownictwa i jest jednym z ogniw łańcucha, który rozwijał się przez trzy wieki w budownictwie polskich dworów.
5. Dalej podążamy alejką w kierunku południowo-wschodnim parku. Tuż za stroną południową zamku mijamy pokaźnych rozmiarów robinie akacjowe. W oddali widać dwa dęby szypułkowe formy piramidalnej. Następnie dochodzimy do drugiego nowego dworu - pałacu, który został wzniesiony prawdopodobnie przez Antoniego Radzymińskiego w pierwszej połowie XIX wieku. Z chwilą wybudowania pałacu przeniosło się do niego życie dworskie, a zamek zaczął pełnić funkcję zbrojowni i muzeum dworskiej kolekcji militariów. Piętrowy dwór wybudowany w stylu późnoklasycystycznym usytuowany na planie prostokąta o osi dłuższej wschód - zachód. Elewację frontową (północną) zdobi gzyms opaskowy oraz płytkie ryzality z wejściem. Elewacja tylna podobna jest do frontowej. Elementem zasługującym na uwagę jest tu środkowy ryzalit z wejściem do wnętrza budynku, który poprzedza taras ze schodami. Schody otoczono metalową balustradą. Wszystkie elewacje dzielone są gzymsem opaskowym na wysokości ław okiennych piętra.
Układ wnętrz jest dwutraktowy i ma charakter użytkowy. Obecnie na parterze znajdują się biura gospodarstwa rolnego i dawniej przez pewien czas w latach osiemdziesiątych mieściło się tam przedszkole. Na pierwszym piętrze znajdowały się trzy mieszkania pracownicze gospodarstwa rolnego a obecnie pomieszczenia wynajmowane są przez firmy pracownicze. W latach siedemdziesiątych przeprowadzono remont kapitalny pałacu, w którym między innymi dokonano adaptacji poddasza na mieszkania. W tym celu na połaciach dachu wykonano trzy wstawki, które umożliwiły przygotowanie dziesięciu miejsc w pokojach gościnnych. Obecnie pomieszczenia te są wynajmowane. Pałac był dwukrotnie odnawiany i przebudowywany, pierwszy raz jeszcze w XIX wieku a następnie w latach sześćdziesiątych XX wieku, wtedy zatracił cechy stylowe.
6. Jesteśmy tuż przy południowo-zachodniej elewacji pałacu. Rośnie tu lipa szerokolistna o obwodzie 320 cm i wysokości 25 m. Jest to okazałe drzewo liściaste. Liście ma kształtu sercowatego prawie tak samo długie jak szerokie, wielkości 7-12 cm. Kwiaty ma bardzo pachnące zebrane po 2-5 w zwisających kwiatostanach. Kwitnie pod koniec czerwca. Owocem jest orzeszek filcowato owłosiony z pięcioma żeberkami wielkości około 1 cm. Lipa może żyć 1000 lat. Drzewo lipowe jest bardzo jasne i miękkie. Jest dość wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, dlatego staje się coraz rzadsza. Kwiat lipy jest znanym środkiem leczniczym. Cennym lekiem jest również miód lipowy. Na drugim planie na ścianie wschodniej za płaszczyzną trawnika, powstałą z dawnego stawu zwracają na siebie uwagę jesiony wyniosłe, zwisające. Największy z nich osiągnął obwód 250 cm i ponad 18 metrów wysokości.
7. Dalej podążamy ścieżką w kierunku południowo-zachodnim. Po prawej stronie mijamy masyw robinii akacjowej, kasztanowców, klonów, lip, grabów i lodownię. Od strony południowej granicę parku wyznaczają zabudowania folwarczne. Tuż przy granicy południowej znajduje się budynek mieszkalny, wybudowany w latach 70-tych, a naprzeciwko w kierunku północnym widoczny jest okazały pomnik przyrody, najcenniejsze drzewo parku - platan klonolistny o nazwie "Stańczyk". Obwód pierśnicowy tego drzewa wynosi ponad 820 cm (siódme drzewo co do wielkości w Polsce). Jest to potężne drzewo o szerokiej koronie, ma silnie rozwinięte gałęzie. Cechą charakterystyczną tego drzewa jest barwa jego kory od jasnobrązowej do szarej, która łuszczy się dużymi płatami. Liście ma skrętoległe o długości i szerokości 15-25 cm, podzielone dłoniasto na trzy do pięciu klap. Od spodu są pokryte kutnerem. Kwiaty są zebrane w kuliste główki. Owocem są owłosione orzeszki zebrane w zwisające kuliste owocostany. Platan klonolistny znosi wyraźne, silne zanieczyszczenia środowiska pyłami i spalinami. Drewno tego drzewa wykorzystuje się do sporządzania wysoko cennych mebli.
8. Idziemy wzdłuż brzegu stawu trzeciego w kierunku północnym parku. Podziwiamy z prawej strony piękny widok na rozległą polanę, na której widnieje od południowej dalej zachodniej zamek. Po lewej stronie ścieżki znajduje się staw a na nim kaczka krzyżówka z małymi kaczątkami. Dochodzimy do mostku łączącego dwa stawy (trzeci z drugim). Z lewej strony przy moście rośnie topola biała rozmiarów pomnikowych, obwód jej wynosi 370 cm. Topola biała zwana jest również białodrzewem. Jest to szybko rosnące drzewo. Liście ma osadzone na długich ogonkach podzielone na trzy do pięciu klap od spodu pokryte szarym kutnerem Owocem są nasiona ze srebrnym puchem w 2-klapowych torebkach. Dzięki swoim charakterystycznym dwubarwnym liściom należy ona bez wątpienia do najbardziej atrakcyjnych krajowych drzew liściastych. Jej wełnisto-filcowate liście mogą zatrzymać dużo pyłu i tym samym przyczyniają się do poprawy czystości powietrza. Pył ten przy silnych deszczach zostaje w znacznym stopniu wypłukany z odpływem wody opadowej.
9. Przechodzimy przez mostek. Wchodzimy w tzw. drugą część parku. Idziemy alejką w kierunku boiska sportowego, które tworzy strefę ochronną parku od strony zachodniej, gdzie park stykał się z polową produkcją rolną. Idziemy alejką pachnących, pięknie kwitnących jaśminowców wonnych. Jesteśmy przy czterech robiniach białych zwanych grochodrzewami. Rosną z prawej strony alei. Warto na nie zwrócić szczególną uwagę, gdyż niektóre z nich rosną w kierunku południowym, ich pnie jakby poziomo usytuowane są do podłoża, jakby szukały w tym kierunku światła. Drzewa te pochodzą z Ameryki Północnej. Drewno ich jest twarde, kora spękana, pędy z cierniami ustawionymi parami u nasady ogonków liściowych. Liście ich są nieparzystopierzaste a ich listki długości do 6 cm (7-9 sztuk). Kwiaty motylkowe zwisają w wielokwiatowych bardzo gęstych gronach barwy białej. Bardzo przyjemnie pachną, co skutecznie wabi pszczoły. Owocem tych drzew są strąki ciemnobrunatne zebrane w groniaste pęczki. Robinie są stosunkowo mało wymagające co do gleb. Mogą być sadzone również na ubogich glebach pierwszych, dla ochrony przed erozją. Drzewo robinii jest nadzwyczaj mocne i trwałe. Nadaje się do sporządzania drzewców i trzonków narzędzi.
10. Tuż za robiniami po tej samej stronie rozciąga się naturalna łąka parkowa. W tej części północno-wschodniej widnieje jedyny okaz igliczni trójcierniowej o rozmiarach pomnikowych -obwód pierśnicowy wynosi 285 cm. Drzewo to ma luźną parasolowatą koronę, korę brązowo-szarą z podłużnymi spękaniami. Konary pokryte są trójdzielnymi cierniami długości 10 cm. Liście ma pierzaste, a listki mają kształt jajowaty. Zaczyna kwitnąć pod koniec czerwca. Kwiaty są barwy żółtozielonej, pachnące, zebrane są w grona. Jest to roślina miododajna, której zapach zwabia mnóstwo pszczół.
11. Po lewej stronie alejki, idąc w kierunku boiska sportowego mijamy klony jawory, a w oddali świerki, graby, które porośnięte są bluszczem pospolitym. Z prawej strony na południowym skraju łąki naturalnej znajduje się pomnikowy okaz lipy drobnolistnej o obwodzie 373 cm.
12. Tuż za lipą na tej samej stronie jest ciekawy okaz tez lipy drobnolistnej. Widać jakby z jednego miejsca wyrastały dwa pnie rozmiarów pomnikowych, jedna z nich o obwodzie 336 cm a druga 324 cm. Na pierwszym konarze jednej z nich zamontowane są dwa haki - pozostałości po huśtawce, na której prawdopodobnie huśtały się dzieci baronowej von Treskow Rosen. Cechą charakterystyczną lipy drobnolistnej są jej liście. W zarysie wydają się prawie okrągłe ze smukłym, bardzo krótkim, ale wyraźnie rozpoznawalnym wierzchołkiem. Nieco są szersze niż dłuższe, wielkości 6cm na 5 cm. Owocem jest kulisty orzeszek, nagi, bez wystających żeberek. Jest to roślina miododajna i lecznicza.
13. Podążamy nadal w kierunku zachodnim - w stronę boiska sportowego. Po lewej stronie alejki rośnie piękny jesion wyniosły - pomnik przyrody o obwodzie 380 cm. Jest to okazałe drzewo, może dochodzić do 40 m wysokości. Należy do najważniejszych krajowych drzew liściastych. Korę ma silnie bruzdowaną i szarobrunatną. Liście naprzeciwległe i nieparzystopierzaste, których listki są z przodu zaostrzone i ząbkowane. Kwitnie w kwietniu. Owocem są skrzydlaki długości około 3 cm, w stanie dojrzałym brunatne. Drewno jesionu jest bardzo twarde. Wykorzystuje się je do produkcji sprzętu sportowego, mebli i drabin.
14. Mijamy po lewej stronie alei płaski głaz, na którym możemy chwilę odpocząć. Dalej największy fragment zadrzewienia o charakterze zbliżonym do zbiorowiska leśnego, który zwany jest "laskiem cienistym", tworzą go w większości graby porośnięte bluszczem pospolitym. Również w tej części parku podłoże porasta kobierzec bluszczu pospolitego (około 60% powierzchni parku) uznanego za pomnik przyrody.
15. Kierujemy się nadal w stronę boiska sportowego. Po prawej stronie ścieżki mijamy masyw dorodnych dębów a z lewej strony okazały dąb szypułkowy rozmiarów pomnikowych o obwodzie 390 cm. Pień dębu na nieznacznej wysokości nad podłożem rozwidla się w liczne konary. Kształt liści jest odwrotnie jajowaty, niesymetrycznie wykrojony u nasady wyraźnymi uszkami. Żołędzie dębów zwykle rosną po dwa lub trzy na długiej szypułce (jest to cecha dająca nazwę). Dąb żyje bardzo długo, niekiedy 1000 lat. Jest symbolem siły, godności i długowieczności. Drewno dębowe jest bardzo wytrzymałe pod wodą, dlatego buduje się z niego pale mostów i kadłuby statków. Dawniej robiono z niego beczki, a obecnie robi się też m.in. podłogi, meble i ramy okien.
16. Mijamy po lewej stronie ścieżki głogi, ligustr, a po prawej cały ciąg dębów. Wchodzimy na teren boiska sportowego, mniej więcej w połowie szerokości parku. Podziwiamy ścianę zachodnią parku - różnorodne drzewa i krzewy. Kierujemy się z powrotem częściowo tą samą ścieżką. Dochodzimy do rozwidlenia ścieżek. Kierujemy się ku północno-wschodniej części parku. Z prawej strony ścieżki mamy drugi staw, z lewej podziwiamy zbiorowisko klonów polnych, klony jawory, graby pospolity. Natomiast z drugiej strony tuż nad stawem pochylone ku toni wodnej stawu robinie akacjowe. W strefie przybrzeżnej stawu kosaćce żółte i pałki wąskolistne. Toń wodną pokrywa rzęsa drobna. Jest to gatunek kosmopolityczny rozpowszechniony na całej kuli ziemskiej. Występuje na powierzchni zbiorników wodnych. Ma okrągłe spłaszczone pędy, przypominające kształtem liście, które pływają po powierzchni wody. Jest to roślina dobrze znosząca zanieczyszczenia ściekami komunalnymi. Najczęściej występuje w wodach o dużej zawartości substancji organicznych. Uczestniczy w procesie zarastania zbiorników wodnych. Dalej kierujemy się ku północy do wyjścia z parku.

Bibliografia

Grzybowska Maria, Wernerowska Zofia, Karta zabytków - pałac w Grocholinie, nr rej. zab. 475 z dnia 31. 05. 1963r., opr. w październiku 1999, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura w Bydgoszczy
Rozporządzenie nr 322 Wojewody Bydgoskiego z dnia 29. 12. 1995 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego, dokumentacja Urzędu Miejskiego w Kcyni
Łaniecki Sławomir, Pałace, dwory i dworki powiatu nakielskiego, Sępólno Krajeńskie - Nakło nad Notecią 2005
Kaja Renata, Przewodnik po zespołach pałacowych i dworskich, Bydgoszcz 2002
Prusak Paweł, Raczyńska Ewa, Grocholin dzieje zamku i jego właścicieli, Zeszyty regionalne Kcyńskiego Towarzystwa Kulturalnego nr 4, Ośrodek Kultury Regionalnej, Bydgoszcz 1991
Bruno T. Kremer, Leksykon przyrodniczy - Drzewa, Warszawa 1995
Bolliger / Erben / Grau / Heblu, Leksykon przyrodniczy - Krzewy, Warszawa 1998
Aas Gregor, Riedmiller Andreas, Encyklopedia kieszonkowa, Warszawa 1995
Drzewa i krzewy ozdobne, http: // www.pinus.net.pl, 18. 04. 2006
Grocholin, www.paluki.pl/strony/1/i/429.php, 20. 05. 2006

Uwagi

Infrastruktura: W parku brak jest ławek, parkingu, toalet. Od strony południowej za rowem zachowały się fragmenty pozostałości po pierwotnym ogrodzeniu (ogrodzenie z cegieł). Należałoby odbudować ogrodzenie. Przy granicy południowej w linii opłotowania znajduje się budynek mieszkalny wybudowany w latach 70-tych. Jego funkcja mieszkalno-gospodarcza nie pasuje do charakteru zespołu. Brak jest przejścia między stawem trzecim a rowem odprowadzającym wody ze stawów. Park w tym miejscu stracił ciąg ścieżek spacerowych do jego części południowo-zachodniej, w której jest mnóstwo okazałych drzew należących do pomników przyrody. Rozwijają się szkodniki na kasztanowcach i mszyce na drzewach - pomnikach przyrody (np. na buku) i brak walki z nimi. Na terenie parku brak kawiarni mimo, iż w latach osiemdziesiątych w piwnicach dworu obronnego - zamku, taka kawiarenka istniała. Również mieścił się tu klub dla młodzieży. Obiekt sportowy - boisko znajduje się na terenie parku, ale jest zaniedbane.
Mocne strony parku: to piękne położenie parku, spokój i cisza, bogata flora i fauna, ciekawe miejsca w parku, bardzo dobre warunki do wypoczynku i rekreacji, chętnie odwiedzany przez turystów krajowych i zagranicznych. Słabe strony parku: brak wydzielonych ścieżek, którymi można byłoby dojść do ciekawych miejsc, istniejące alejki częściowo pozarastane.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa w Palmierowie
Palmierowo 7a
89-240 Kcynia
Opiekun grupy:
Maria Weneś-Łosowska 
Autorzy opisu:
uczniowie kl. V i VI, członkowie SK LOP działającego w Szkole Podstawowej w Palmierowie
Współpracujacy nauczyciele:
nauczyciele: języka polskiego i historii - p. mgr Aleksandra Kulczyńska - Milik, plastyki - p. mgr Ewa Mochocka, przyrody - mgr inż. Maria Weneś - Łosowska, informatyki p. mgr - Aneta Wojciechowska, wychowania zintegrowanego - p. Małgorzata Tracz
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy: za wnikliwą ocenę, korektę i doradztwo merytoryczne: nauczycielom przyrody, języka polskiego i historii, informatyki, plastyki, nauczania zintegrowanego naszej szkoły oraz pracownikom Urzędu Miejskiego w Kcyni (p.Czesław Szablewski, p.Marcin Bagnerowski), prezesowi ( p. Piotr Wawrzyniak) Gospodarstwa Rolnego sp. z o. o Grocholin, Czopok Geodezyjno - Kartograficzna "Geo - graf" w Szubinie (p. Andrzej Wesołowski). Za pomoc w organizacji badań i upowszechnianiu wyników: starszym mieszkańcom wsi a szczególnie panu Stanisławowi Demskiemu. Za udostępnienie danych i pomoc w ich uzyskaniu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków - Delegatura w Bydgoszczy.

Ładowanie danych ...