Letniskowa wieś Mikołajewice położone jest na południowo zachodnim brzegu zalewu Jeziorsko, w odległości ok. 2 km od Warty, przy drodze krajowej nr 83. Przez wieś przebiega granica rezerwatu ornitologicznego „Jeziorsko” utworzonego w 1998 roku dla ochrony ostoi ptaków wodno-błotnych.

Historia

Tuż za miastem Warta i wsią Proboszczowice, na wysokim brzegu dawnego koryta rzeki Warty, leży wieś Mikołajewice. Był to kiedyś folwark, przed 1939 r. należący do Wiesława Mazurkiewicza, piastującego w latach 1908-1924 urząd sędziego pokoju, jak również funkcję kuratora szpitala dla umysłowo chorych w Warcie. Syn Wisława Mazurkiewicza – Michał Mazurkiewicz w wojnie 1939 r. walczył jako porucznik w 7 pułku Strzelców Konnych w Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii i napisał wydaną w 1959 r. książkę pt.: „Karabiny maszynowe naprzód”. Majątek Mikołajewice liczył 25 włók i był wzorcowo prowadzony. Ziemia była zdrenowana. Dzięki funkcjonującej w pobliskich Cielcach cukrowni uprawiano tu z powodzeniem buraka cukrowego. Prowadzono też hodowlę koni uszlachetnionych.
Najprawdopodobniej w końcu XVIII w. Folwark ten wraz z wsią nabył cześnik sieradzki Michał Morawski herbu Korab, wywodzący się z Morawek koło Błaszek. Zapewne to on właśnie wzniósł nad brzegiem rzeki Warty murowany, parterowy siedmioosiowy dwór, do którego później dobudowano od wschodu parterowe przybudówki. Dwór ozdabiał od przodu czterokolumnowy ganek. Dwuspadowy dach kryty był początkowo gontem, później papą. Dwór otoczony był parkiem, na którego obrzeżu stał współczesny dworowi piękny drewniany lamus konstrukcji zrębowej i sumikowo-łątkowej, w 1975 r. przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Lednicy koło Gniezna. Z pięknego niegdyś parku zostały obecnie pojedyncze drzewa. W chwili obecnej dwór nie istnieje. Jednak nowy właściciel pan Czesław Wojtyra uporządkował park, dokonując nasadzeń ciekawych gatunków drzew i krzewów, wybudował kamienne ogrodzenie wraz ze stylową stróżówką. W najbliższym czasie ma zostać odbudowany dwór, który stanie się dopełnieniem prac renowacyjnych, a tym samym wzbogaci okolicę w piękny obiekt zabytkowy.

Ścieżka

1. Zwiedzanie parku rozpoczynamy przy stylowej stróżówce, usytuowanej od strony wewnętrznej drogi wsi Mikołajewice. Za stalową, kłutą bramą znajdujemy się w alei, przy której nie dawno nasadzono kasztanowce zwyczajne (Aesculus hippocastanum). Prowadzi nas ona północną ścianą parku w kierunku wschodnim nad wysoki brzeg starorzecza rzeki Warty.
2. Zanim jednak znajdziemy się na brzegu, dostrzegamy z prawej strony grupę świerków pospolitych (Picea abies). Atrakcyjne drzewa tego samego gatunku znajdują się także przed nami. Ciemna zieleń igliwia świerka (wiosną młode przyrosty są jasnozielone) w połączeniu z grubym pniem i strzelistym kształtem korony stanowią wspaniały widok. Przy odrobinie szczęścia dostrzeżemy na szczycie drzew jasnobrązowe szyszki długości 10-15 cm i grubości 3-4 cm. Pojawiają się one co 2 lata, gdyż tyle właśnie trwa dojrzewanie szyszek, a zarazem nasion drzew iglastych. Świerk pospolity jest naszym rodzimym gatunkiem charakterystycznym zwłaszcza dla terenów górzystych. Jest cennym gatunkiem użytkowym. Jasne drewno świerkowe znajduje zastosowanie w przemyśle meblowym, jak i budownictwie.
3. Pośród świerków znajduje się okazały buk pospolity odm. czerwonolistnej (Fagus sylvatica var. Atropunicea). Szczególnie atrakcyjny wygląd przybiera on wiosną, kiedy to młode liście mienią się intensywną czerwoną barwą. Buk wytwarza charakterystyczne nasiona w postaci dwucentymetrowych, trójkątnych orzeszków, potocznie nazywanych bukwiami. Charakterystyczną cechą jest także gładka ołowiowo-szara kora, u starszych osobników bardziej chropowata, lekko falista, nigdy nie jest spękana lub łuskowata. Pączki liściowe buka mają wrzecionowaty kształt i są ostro zakończone. Cecha ta pomaga rozpoznać buk w stanie bezlistnym. Buk to gatunek, którego drewno jest bardzo cenione w meblarstwie i z uwagi na swój wygląd i twardość stanowi obok dębu najcenniejszy gatunek użytkowy w naszych lasach.
4. W pobliżu napotykamy jesion wyniosły (Fraxinus excelsior). Drzewo to dorasta do 40 m wysokości i posiada szeroką koronę. Charakterystyczne liście składają się z 9 lub więcej listków i osiągają długość do 25 cm. Drewno jesionowe służyło dawniej do wyrobu włóczni, lanc kawaleryjskich, jak również stosowane było do wyrobu wielu narzędzi, mebli, wozów konnych (od bryk po dyliżanse), a także przez długi czas wyrabiano z niego narty. Nieopodal, w pobliżu ogrodzenia, dostrzegamy rosnącą nieco na uboczu robinię akacjową (Robinia pseudoacacia) potocznie nazywaną akacją. Drzewo to pochodzi z Ameryki Północnej, a zostało odkryte i sprowadzone do Europy przez francuskiego botanika Robina. Jak łatwo się domyśleć zawdzięcza ona nazwę swojemu odkrywcy. Drugi człon nazwy zawdzięcza podobieństwu do akacji rosnących w Afryce (budowa liści, kolce). Z uwagi na obfite kwitnienie robinia jest bardzo cenionym gatunkiem dla przemysłu pszczelarskiego.
5. Przemieszczając się do wnętrza parku napotykamy piękny okaz kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum). Do rodzaju kasztanowca zalicza się 25 gatunków występujących w południowo wschodniej Europie, Ameryce Północnej i Azji. Kasztanowiec zwyczajny rośnie dziko na Półwyspie Bałkańskim. Nasiona potocznie nazywane kasztanami dostarczają skrobi do wyrobu klejów, a lekkie i miękkie drewno przerabiane jest na celulozę oraz wykorzystywane do wyrobu zapałek.
6. Nieco z prawej strony w głębi parku uwagę naszą przykuwa drzewo o nietypowym zwisającym kształcie korony. Jest to płacząca odmiana jesionu wyniosłego "Pendula" (Fraxinus Excelsior var. "Pendula"). Drzewo to jest formą szczepioną, co oznacza iż odmiana o zwisających pędach zaszczepiona została na podkładce (pniu) jesionu o smukłym pokroju. Po bliższych oględzinach dostrzec możemy od strony zachodniej pęd wyrastający pionowo do góry. Jest to pęd podkładki co potwierdza powyższy opis i czyni ten egzemplarz jesionu ciekawostką, osobliwością dendrologiczną.
7. Przemieszczając się w kierunku południowym od wcześniej opisanego jesionu mijamy okazały świerk pospolity o smukłym pniu i wysoko osadzonej koronie. Mijając świerk dostrzegamy piękny okaz lipy drobnolistnej (Tilia cordata) należącej do jednego z bardziej długowiecznych gatunków rosnących w naszym klimacie. Lipa jest drzewem wytwarzającym bardzo dużo kwiatów, co czyni ją cennym gatunkiem miododajnym. Kwiatostany lipy są także zbierane w całości, gdyż mają szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym.
8. Kierując się wytyczoną ścieżką na południe dostrzegamy w głębi trawnika wysokie pnie skupione w niewielkiej grupie. Rozpoznajemy w nich między innymi żywotnika zachodniego (Thuja occidentalis), którego pień pokrywa głęboko bruzdowana kora. Wszystkie części żywotnika są trujące. Mocne i twarde drewno wykorzystywane było przez Indian do budowy łodzi i domów. Kolejnym gatunkiem łatwym do rozpoznania jest świerk pospolity (Picea abies). Najciekawszym jednak gatunkiem jest magnolia japońska (Magnolia kobus). Na świecie występuje około 80 gatunków i odmian botanicznych magnolii. Magnolia japońska pochodzi z Azji i jest jednym z gatunków tego rodzaju bardziej odpornym na mróz. Cecha ta była do niedawna wykorzystywana w szczepieniu szlachetnych odmian magnolii, gdzie magnolia japońska stosowana była jako podkładka. Znajdujący się tu egzemplarz jest jak na nasze warunki okazały, a szczególny swój urok ujawnia wczesną wiosną, kiedy to jeszcze przed pojawieniem się liści obsypuje się mnóstwem śnieżnobiałych kwiatów. Wielka obfitość kwiatów i ich uroda sprawiają, iż magnolia słusznie nazywana jest królową ogrodów. W stanie bezlistnym na magnolii można dostrzec wydłużone na kształt szyszki owocostany, w których po pęknięciu skórki okrywającej dostrzegamy czerwone nasiona.
9. Spoglądając w kierunku południowym dostrzegamy ciągnącą wzdłuż wschodniej ściany ogrodu wąską aleję drzew. Po bliższych oględzinach rozpoznajemy w niej wcześniej już opisany gatunek lipy drobnolistnej (Tilia cordata). Pośród starszych egzemplarzy lipy znajdują się młode kilkuletnie rośliny tego gatunku, dzięki czemu możemy zaobserwować różnice w budowie i wyglądzie pomiędzy młodymi i dorosłymi egzemplarzami. Przechadzając się aleją dostrzegamy inny gatunek drzewa, którym jest grab pospolity (Carpinus betulus). Kilka drzew tego gatunku współtworzy malowniczą całość alei. Grab pospolity dorasta do 20-30 m wysokości, posiada gładką, popielato-szarą, często z ciemniejszymi smugami korę. Drewno grabowe jest twarde, ciężkie cenione dawniej w kołodziejstwie.
10. Na końcu alei dochodzimy do miejsca, z którego rozciąga się piękny widok na rozlewisko i starorzecze Warty. Na tle rozlewiska rysuje się monumentalny kształt dębu szypułkowego (Quercus robur), którego rozmiary czynią go pomnikiem przyrody. Dąb szypułkowy jest potężnym drzewem dorastającym do 50 m wysokości. Jest to gatunek długowieczny, dożywa nawet 1000 lat. Jego twarde, wysokiej jakości drewno jest cennym surowcem wykorzystywanym w budownictwie, a szczególnie w meblarstwie. Dawniej drewno dębowe wykorzystywane było do budowy kostki brukowej tłumiącej turkot kół, beczek, maglownic oraz pras do odciskania serów. W garbarstwie i farmacji wykorzystywana jest kora dębowa, a żołędzie są pokarmem dla wielu zwierząt leśnych, tak ssaków, jak i ptaków. Dąb szypułkowy jest symbolem trwałości i długowieczności - żyje najdłużej z naszych krajowych drzew liściastych, dlatego sadzony jest często jako drzewo pamiątkowe.
11. Odchodząc od dębu szypułkowego zmierzamy w kierunku północno-zachodnim mijając figurkę Matki Bożej usytuowaną wśród grabów i świerków. Idąc dalej widzimy położony z lewej strony staw o stromym, wysokim brzegu, który służy jako zbiornik gromadzący wodę deszczową. Mijając staw po prawej stronie, stajemy przy kolejnym, okazałym dębem szypułkowym, będącym również pomnikiem przyrody. Nieopodal dębu z lewej strony widzimy lipę drobnolistną o sześciu smukłych pniach. Egzemplarz przed, którym stoimy zasługuje na szczególną uwagę ze względu na rozmiary oraz niecodzienny kształt. Bez wątpienia drzewo to stanowi piękną ozdobę parku, będąc jednocześnie osobliwością przyrodniczą. Za naszymi plecami wzdłuż północnego brzegu stawu rosną dwa potężne, pomnikowe dęby szypułkowe. Rozmiary tych drzew pozwalają nam sądzić, iż były one sadzone w tym samym czasie, co już wcześniej opisane egzemplarze tego gatunku.
12. Wracamy wzdłuż wschodniego brzegu stawu w kierunku ogrodzenia parku. Przy ogrodzeniu idziemy ścieżką, która prowadzi nas południową ścianą parku obok nowo założonych rabatów ciekawych gatunków drzew i krzewów. Widzimy tu kompozycje z płożących się jałowców (Juniperus), dereni (Cornus), rabatów róż (Rosa) oraz pojedyńczych egzemplarzy drzew iglastych- sosny czarnej (Pinus nigra), daglezii zielonej (Pseudotsuga taxifolia). Daglezja zielona to ciekawe drzewo odkryte całkiem niedawno bo w 1792 r. przez Archibalda Menziesa. Po raz pierwszy sprowadzone zostało do Europy w 1827 r. przez szkockiego botanika Davida Douglasa. Przez szereg lat daglezja była bardzo różnie klasyfikowana. Jedni traktowali ją jako gatunek jodły (Abies), inni jako gatunek świerka (Picea), jeszcze inni widzieli w niej choinę (Tsuga). Na początku ubiegłego wieku sklasyfikowana została jako odrębny gatunek i wówczas otrzymała nazwę daglezji zielonej. Daglezja posiada ciekawe, bardzo charakterystyczne szyszki długości 7-10 cm z długimi trójzębnymi łuskami wspierającymi. Zwisając w dół stanowią one piękną ozdobę. To zimozielone żywiczne drzewo dorasta nawet do 100 m wysokości. Rozmiary i tempo wzrostu czynią daglezję zieloną jednym z podstawowych gatunków użytkowych, szczególnie w ojczyźnie - Ameryce Północnej.
13. Przy końcu nowych nasadzeń napotykamy skupisko niskich, wielobarwnych krzewinek - to wrzosy. Wrzosowisko przy którym się znajdujemy pokrywa dość sporą powierzchnię terenu, będąc kolorowym odzwierciedleniem wrzosowisk występujących w naturze, między innymi w naszych lasach. Wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris) to zimozielona krzewinka, o rozkrzewiających się u nasady i podnoszących, cienkich, łamliwych pędach, dorastających do 40-80 cm wysokości. Wrzosy to rośliny krótkowieczne - żyją około 25 lat, symbolizują okres późnego lata, gdyż w sierpniu i wrześniu przypada czas ich kwitnienia. Wiele odmian ogrodowych w większości pochodzi z Anglii, a różnią się między sobą pokrojem, wysokością, barwą liści, stopniem wypełnienia i barwą kwiatów. Wrzosy mają wyjątkowe wymagania glebowe, ponieważ ziemia pod ich uprawę musi posiadać kwaśny odczyn - pH 3,5-5,5. Podobne wymagania co do odczynu podłoża posiada różanecznik (Rhododendron sp.) - zimozielone krzewy, które znajdujemy rosnące pośród wrzosów.
Zarówno wrzosy jak i różaneczniki należą do grupy roślin wrzosowatych, których podstawową cechą wspólną są wymagania glebowe.
14. Kierujemy się wzdłuż zachodniej ściany parku w stronę wyjścia, skąd rozpoczynaliśmy zwiedzanie. Mijamy kilka egzemplarzy kasztanowca zwyczajnego, rosnących wzdłuż ogrodzenia.
15. Dochodzimy do stróżówki i wyjścia, gdzie nasz spacer dobiegł końca.

Bibliografia

• Aas G., Riedmiller A., Drzewa liściaste, MUZA S.A.
   


• Pachulska-Rydel J., Park na zboczach wąwozów [w] „Na sieradzkich szlakach” nr 4, 1989.
   


• Rostański K., Rostański K.M., Drzewa i krzewy, Wydawnictwo KUBAJAK, Kraków 2003
   


• Ruszkowski A., Sieradz i okolice – przewodnik turystyczny, Towarzystwo Przyjaciół Sieradza, Sieradz 2000
   


• Seneta Wł., Dolatowski J., Dendrologia, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1997.
  

  Autorzy

  
  Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
  Szkoła Podstawowa im. kap. pil. Stanisława Skarżyńskiego
  ul. Koźmińska 11
  98-290 Warta
  Opiekun grupy:
  Rafał Budziński Wioletta Łajs – Błaszczyk
  Autorzy opisu:
  uczniowie klasy VIc
  Współpracujacy nauczyciele:
  Podziękowania:
  Serdeczne podziękowania dla pani Barbary Cicheckiej – Kustosz Muzeum Miasta i Rzeki Warta.
   
   

Ładowanie danych ...