Gorzyce leżą na ziemi rybnicko-wodzisławskiej, w pobliżu granicę z Czechami, ok. 9 km od Wodzisławia Śląskiego. Zespół pałacowo-parkowy mieści się przy ul. Zamkowej, na południowo-zachodnim skraju wsi, w odległości ok. 1 km od centrum w kierunku Chałupek. Przebiega tędy szlak rowerowy wokół powiatu wodzisławskiego (zarejestrowany w śląskiej sieci tras rowerowych pod nr 316 Y i liczy 52 km)
W skład zespołu pałacowo-parkowgo wchodzą: pałac hrabiego Arco z XIX w. (tzw. pałac górny), pałac myśliwski również z XIX w. (tzw. pałac dolny) wybudowany przez ówczesnego magnata węglowego Friedländera-Fulda oraz rozległy park krajobrazowy w stylu angielskim (68 ha powierzchni) z bogatym drzewostanem i stawami, założony przez hrabiów von Arco.
Zespół pałacowo-parkowy został w 1989 r. wpisany do rejestru zabytków klasy A pod nr A/1388/89.
“W wyżej położonym klasycznym, prostokątnym pałacu obecnie znajduje się Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Odwykowego i Zakład Opiekuńczo Leczniczy. Z całego wyposażenia wewnętrznego pozostał tylko kominek. Natomiast niżej położony XIX wiecznym neobarokowy, pierwotnie parterowy pałac w kształcie podkowy z piętrową wieżą pośrodku, czeka na odbudowę i zagospodarowanie. Oba pałace odległe od siebie o około 750 m były połączone dwiema alejkami. Obok Zespołu Pałacowo - Parkowego funkcjonuje Dom Pomocy Społecznej” [http://www.gorzyce.pl/pub.php?id_pub=661].

Historia

Na temat powstania zespołu pałacowo-parkowego niewiele wiadomo. Pierwsze dane pojawiły się w pierwszej połowie XVII w. W tym czasie Gorzyce kupił Eliasz Donnersmarek z Bogumona. Jednak on i jego potomkowie przebywali w Gorzycach bardzo rzadko. Żeby mieć jednak nadzór nad tymi ziemiami właściciele osadzają w pałacu zarządcę. Owi właściciele zarządzają Gorzycemi do 1802 r., wtedy to hrabia Jan Erdmann sprzedaje ziemie księciu Lichnowskiemu. On z kolei W 1813 roku sprzedał pałac hrabiemu Fórster, który po czterech latach sprzedaje swoje dobra hrabiemu von Gruttschreiber. W 1839 r. Gorzyce po raz kolejny zmieniają swojego właściciela, został nim hrabia Von Wollhofen. Właściciele ziemscy zmieniali się stosunkowo szybko, lecz rzadko doglądali swoich włości. Sytuacja taka uległa jednak zmianie na lepsze w 1839 r. kiedy to ziemię Gorzyc nabył hrabia Wilhelm von Arco. Hrabia wraz z żoną Charlottą przeprowadził się do Gorzyc i tu na miejscu doglądał swoich dóbr. W 1861 r. po śmierci hrabiego Wilhelma majątek Gorzycki przejął jego syn Aleksander von Arco z żoną Gertrudą, który w 1886 r. wybudował obecnie stojący, bardzo skromny zameczek. W tamtych czasach cała posiadłość zajmowała powierzchnię 100a dzisiaj można zwiedzić tę posiadłość na obszarze 16ha (W niektórych źródłach można się spotkać ze wzmiankami o łączeniu ich z rodziną Larischów. Jednak do krańca nie wiadomo czy to prawda). Hrabia Aleksander zmarł 20 grudnia 1892 r. a dobrami przez prawie rok zarządzała jego żona. 11 listopada 1893 r. odbyła się publiczna licytacja majątku, którą wygrali von Oppersdorffowie, a po siedmiu latach zespół pałacowo-parkowy sprzedali przedsiębiorcy z Berlina Fritzowi von Friedlander-Fuld. Zaś od jego spadkobierców w 1922 r. cały kompleks został nabyty przez magistrat Katowic, gdzie urządzono dom dziecka dla 120 dzieci. Po II wojnie światowej w tym budynku utworzono dom wypoczynkowy dla dzieci W latach 50-tych dwudziestego wieku pomieszczenia przekazano na dom starców a następnie otwarto tam Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci Niedorozwiniętych. W latach 70-tych skromne wyposażenie zameczku zostało rozkradzione. A z ówczesnego wyposażenia budynku został tylko kominek. Obecnie terenem tym zarządza Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Odwykowego i Pomocy Społecznej. Zespół pałacowo-parkowy decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 10.10.1989 r. został wpisany do rejestru zabytków klasy “A” (nr rej A) 1388/89)
Do pałacyku prowadzi droga dojazdowa w monumentalny kolisty podjazd, poprzedzony bramą wjazdową. Na ścianie frontowej budynku znajduje się okazały tympanon z herbem Katowic. Do ogrodu prowadzą z tarasu trójbiegowe schody. Taras wsparty jest na czterech doryckich kolumnach. Nad oknami umieszczono wypukłorzeźbione owale z motywami roślinnymi i zwierząt łownych. W środku pałacyku znajduje się hol, który na piętrze otoczony jest galerią. W prawym rogu holu znajduje się kominek ozdobiony płaskorzeźbami z motywami ptaków na gałązkach oliwki oraz medalionem z głową w hełmie. Na okapie znajdują się motywy myśliwskie i płaskorzeźba Diany z jeleniem.
 

Legendy.
Od wielu lat mówi się, że w zameczku straszy i dzieją się tam różne rzeczy. Niektórzy mieszkańcy Gorzyc tak mówią.
1. “W Zameczku straszy. Po wojnie najpierw postraszyło monterów. Mówili, że podczas snu ktoś woził ich łóżkami. Później łóżko gospodyni postawione zostało do góry nogami. Słyszano także odgłosy wyjmowanych z podłogi, następnie prostowanych i ponownie wbijanych gwoździ. Często światło samo zapalało się i gasło w pomieszczeniach, gdzie nikogo nie było. Byli także odważni, którzy chcieli sprawdzić czy to prawda, że w Zameczku straszy. Zamknęli się na noc w tych pomieszczeniach, nie doczekali jednak do rana. Powyskakiwali przez okna wybijając przy tym szyby. Niestety do dnia dzisiejszego nie chcą powiedzieć, co ich wystraszyło. Być może to Biała Dama pojawiająca się na Zameczku była przyczyną strachu młodych śmiałków”.
2.Nieudane łowy.
Hrabia Aleksander von Arco miał brata Wilhelma, który mieszkał w Niemczech. Jego pasją były polowania oraz przejażdżki konne. Pewnego dnia, Wilhelm będąc w Gorzycach wybrał się na przejażdżkę swoim ulubionym koniem z psem bernardynem przy boku. Niestety polowanie to skończyło się tragicznie. Wilhelm spadł z konia i uderzył głową w jeden z okolicznych dębów. Do tej pory daje znaki swojego istnienia. W nocy, około godziny 12.00 pojawia się na swoim białym koniu w towarzystwie psa bernardyna i przechadza się po parku. Niech się strzeże kto go zobaczy, ponieważ jest on symbolem nieszczęścia i tarapatów.
3. Brzęczące łańcuchy
Hrabia Aleksander (wg podań) prowadził hulaszczy tryb życia. Ludzie mówią, że nad wejściem do budynku miała się nawet znajdować rzeźba nagiej kobiety. Przekazy mówią, że Aleksander w jednej z komnat pałacyku, wyłożonej banknotami popełnił samobójstwo. Podobno przechodząc tu nocą można nieraz zobaczyć hrabiego skutego w łańcuchy, pokutującego za swoje grzechy.

Przyroda

Dzięki łagodnemu klimatowi park posiada bardzo bogaty drzewostan, wiek drzew szacuje się od 40-200 lat, niektórych okazów nawet na 300 lat. Można jednak zaobserwować przewagę drzew młodych, drzewa te pochodzą z samosiewu, jak i z nasadzeń. Na terenie parku rośnie 921 oznakowanych okazów roślin, z czego 29 to gatunki drzew. Do najciekawszych należą: platan, tulipanowiec amerykański, topola czarna, olsza szara i czarna. Rośnie tu również dużo pospolitych, ale okazałych drzew i krzewów, takich jak: dęby, klony, jesiony, wierzby, świerki, sosny, lipy, głóg, czeremcha, robinia. W parku można też spotkać wiele zwierząt: sikory, sowy, dzięcioły, wiewiórki, bażanty, kuny, łasice, zające.. Staw został zarybiony, a na jego tafli chętnie pływają łabędzie. Chociaż las uległ silnemu przetrzebieniu na skutek działalności człowieka jak i szkodników, to istnieje tu grupa drzew, których pierścienie mają rozmiary do 120 cm. I należy je poddać całkowitej ochronie. Obok wymienionych drzew występują drzewa egzotyczne, pochodzące z innych kontynentów - dwa egzemplarze platana klonolistnego, jeden egzemplarz tulipanowca oraz dąb błotny, które ze względu na rzadkość występowania zasługują na ochronę.

Ścieżka

1. Przed szkołą
Sprzed szkoły drogą wzdłuż boisk szkolnych od ulicy Bogumińskiej dochodzimy do alei kasztanowej.
2. Aleja kasztanowa
Opuszczamy teren szkolny i ulicą Bogumińską wzdłuż boiska sportowego udajemy się do bramy WOLO i PS (czas ok.7 min)na ulicę Zamkową. Po drodze obserwować można na prywatnych posesjach różnorodne drzewa i krzewy iglaste oraz wiele ciekawych roślin zielnych.
3. Przed bramą
Trasa biegnie na terenie zamkniętym dla ogółu ludności, dlatego też należy poruszać się wzdłuż wyznaczonych tras. Chęć przebywania na terenie ośrodka należy wcześniej zgłosić w dyrekcji. (czas przejścia ok.4 min)
4. Zameczek
Następne stanowisko znajduje się w odległości 15 m od poprzedniego, do drzewa należy dojść chodnikiem wzdłuż hotelu dla pracowników ośrodka.
5. Platan
Aby dojść do buczyny należy wrócić się z powrotem chodnikiem wzdłuż hotelu na plac przed zameczek a następnie betonowym chodnikiem udać się w kierunku nieczynnej bramy nr 1. Po przejściu 20 m napotkany stare buki.
6. Buczyna
Wracamy się z powrotem na plac przed zameczek, a następnie udajemy się oznakowaną ścieżką w kierunku stawu. Po pokonaniu ok. 50 m zaczyna się aleja dębowa. Po drodze można podziwiać pojedyncze okazy robinii, grabu, a nawet tulipanowca. (czas ok. 5 min)
7. Aleja dębowa
Idąc aleją dębową dojdziemy aż nad staw. Wprawdzie odcinek ten został nazwany aleją, ale to jednak trochę mija się z prawdą. Bo dróżka ta jest zaniedbana, porośnięta wysoką trawą.
8. Nad stawem
Do bramy wyjściowej znad stawu należy iść dróżką wzdłuż płotu, oczyszczalni a następnie przejść obok sali gimnastycznej i laboratorium. A następnie tą samą drogą wrócić do szkoły.

Bibliografia

Porwoł Paweł, Zabytki powiatu wodzisławskiego, Racibórz 2002
Gorzyce wczoraj i dziś – monografia wsi, praca zbiorowa uczniów Gimnazjum i SP w Gorzycach, koordynator Iwona Romanowicz
Jakubczyk Daniel, Gorzyce, Informator, nr 1/2001, s.8
http://www.gorzyce.pl

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 1 im. A. Mickiewicza
ul. Raciborska 55
44-350  Gorzyce
e-mail: sp1adam@poczta.onet.pl
Opiekun grupy:
Urszula Chłapek 
Autorzy opisu:
Justyna Adamczyk Karolina Bugla Bartłomiej Sito, Julia Langrzyk, Kinga Siedlaczek, Magtalena Marcol. Realizatorzy pragną podziękować Dyrekcji Wojewódzkiego Ośrodka Lecznictwa Odwykowego i Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Gorzycach (Panu Krzysztofowi Pałyga, Panu Sławomirowi Sito oraz Panu Krzysztofowi Ryszka za udostępnienie danych o parku, oraz pomoc przy realizacji ścieżki dydaktycznej.
Współpracujacy nauczyciele:

Ładowanie danych ...