Gmina Tarnowo Podgórne leży 20 km na zachód od Poznania, Jankowice natomiast w południowo-zachodniej części gminy. Miejscowość ta leży na terenie bezleśnym na wysokości 88-92 m n.p.m. Pałac jest położony w północno-wschodniej części parku, frontem na północ. Budynek w stylu klasycyzmu romantycznego jest najstarszym tego typu pałacem w Wielkopolsce. Rozległy park krajobrazowy o powierzchni 18,63 ha gromadzi w sobie ponad 50 drzew o rozmiarach pomnikowych. W parku znajduje się staw z czterema wyspami, który pierwotnie miał powierzchnię 3 ha, jednakże w wyniku zarastania zmniejszyła się ona do 2,4 ha.

Historia

Wieś Jankowice posiada średniowieczną metrykę. Wspomniano o niej po raz pierwszy w końcu XVI wieku. Na początku XVI wieku właścicielami Jankowic byli członkowie rodziny herbu Jastrzębiec. Później kolejno: Jaktorowscy, Potuliccy, Cębiccy, Twardowscy oraz Chłapowscy. W 1790 roku Rozalia Chłapowska wniosła Jankowice w wianie Wawrzyńcowi Benzelstjenowi Engestromowi. Następnie majątek przeszedł w ręce ich córki – Doroty Stjenfeld, jej syn Wawrzyniec stał się żarliwym polskim patriotą, uczestniczył w powstaniach w latach: 1846, 1848, 1863. Następnie Jankowice przeszły pod władze rodziny Brezów. Kolejnymi właścicielami byli niemieccy obywatele.
W 1897 majątek Jankowice (3384 morgi z gorzelnią i cegielnią, wytwarzającą 500 tys. cegieł rocznie) wykupił Stefan Kwilecki z Dobrojewa – zasłużony polski działacz narodowy i gospodarczy (syn Kwileckiego – Stefan pojął za żonę Jadwigę Zamojską). W okresie międzywojennym w pałacu podejmowano młodego oficera, później generała i prezydenta Francji Charles’a de Gaulle’a. Po śmierci Stefana Kwileckiego, wdowa po nim Jadwiga Zamojska wyszła powtórnie za mąż za Konstantego Dziewulskiego. Stracono go w zakrzewskim lesie, a reszta rodziny zginęła w niemieckich obozach zagłady. W czasie okupacji pałac zajmowały niemieckie rodziny przybyłe z Berlina. W 1946 roku mieścił się w pałacu Ośrodek Doskonalenia Kadr Mechanizacji Rolnictwa, później Ośrodek Szkoleniowy Urzędu Wojewódzkiego, a od 1978 roku Ośrodek Pracy Twórczej Zrzeszenia Studentów Polskich. Na początku lat dziewięćdziesiątych cały obiekt został skomunalizowany na rzecz gminy Tarnowo Podgórne. Pałac miał szczęście do zagranicznych mecenasów. W 1992 roku rozpoczęła tutaj swoja działalność Fundacja “Tilburg- Polska”. Jej prezesem był Ton von den Putten. W 1997 roku z powodu wynikłego konfliktu z organizacją studencką fundacja wycofała się z opieki nad tutejszym zabytkiem. Po latach zmagań na salach sądowych gmina Tarnowo Podgórne staje się pełnoprawnym właścicielem zespołu pałacowo- parkowego, położonego w Jankowicach. W dniu dzisiejszym park nie ma nadanej roli. Stał się miejscem spotkań młodych ludzi, którzy nie zawsze potrafią docenić jego wartość. Mamy nadzieje, że w niedalekiej przyszłości się to zmieni.

Przyroda

W parku, wzdłuż południowo-zachodniego brzegu, biegnie piękna aleja kasztanowa; od tej alei dalsza część parku jest o charakterze leśnym typu łęgu Olszowo. Na południe od niego, w zwartym zadrzewieniu przeważają świerki pospolite (Picea abies). Warte uwagi jest miejsce między stawem a drogą do Edmundowa, gdzie na wzniesieniu rośnie kilkanaście świerków, spod których roztaczają się rozległe widoki na otaczające trawniki i zadrzewienia. W tej części przy brzegu stawu uwagę przyciąga stara, rozłożysta wierzba krucha (Salix fragilis) o obwodzie pnia 440 cm. Zachwyca ona swym widokiem, a jednocześnie jest perłą tego parku. W pobliżu niej znajduje się grupa jaworów (Acer pseudoplatanus). Przy północnym krańcu stawu w centralnej części rośnie okazały dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 320 cm oraz pomnikowy platan klonolistny (Platanus x acerifolia), o obwodzie 445 cm. Park dzieli się na IV kwatery.
W I kwaterze do okazałych i starych drzew należą lipy drobnolistne (Tilia cordata), o obwodach do 375 cm oraz znajdujące się na największej wyspie – kępy buków zwyczajnych (Fagus sylvatica). Kwatera II jest nie mniej ciekawa od I. W północno-zachodniej części, obok stawu, rośnie godny uwagi drzewostan świerkowy z udziałem sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris), robinii akacjowej (Robinia pseudacacia), dębu szypułkowego (Quercus robur) oraz z pojedynczą domieszką innych gatunków. W III kwaterze rozciąga się łęg olszowy z fragmentami olsu. W podszyciu na całej powierzchni rośnie bez czarny (Sambucus nigra) i czeremcha. W następnej, a zarazem ostatniej kwaterze znajduje się największa ilość gatunków drzew. Najokazalszy platan klonolistny o obwodzie 445 cm rośnie w południowo-wschodniej części parku. Różnorodność gatunkową zwiększa domieszka takich drzew jak: dąb szypułkowy (Quercus robur), o obwodzie pierścieniowym 320 cm, lipa drobnolistna (Tilia cordata), której obwód wynosi 345 cm, kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum) – obwód 345 cm oraz jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) – 340 cm i topola (Populus) o obwodzie aż 390 cm. Najcenniejszymi drzewami w parku są platany klonolistne. Rozległy park krajobrazowy jest miejscem występowania różnorodnej roślinności i wielu wiekowych drzew. Jest też schronieniem dla leśnej fauny.

Ścieżka

Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze parku krajobrazowego, który powstał w drugiej połowie XVIII w. jeszcze przed wybudowaniem pałacu. Ścieżkę wytyczono wykorzystując istniejące już drogi i ustalając kierunek przejścia. Park zajmuje prawy brzeg rzeki Samy. Obejmuje on trasę zalewową oraz stoki doliny. Pierwotnie park założono w stylu angielskim.
1. Trasę wycieczki rozpoczynamy od wejścia na teren parku bramą główną od strony ulicy – drogi prowadzącej z Jankowic do Ceradza Kościelnego. Znajduje się ona w północno-zachodniej części parku. Ogrodzenie pierwotne parku nie zachowało się. Miejscami tylko widać jego pozostałości. Brama nie jest zabytkowa. Malowniczo położony park znajduje się we wsi Jankowice.
2. Wchodzimy na ścieżkę biegnącą w kierunku pałacu, który znajduje się w północno-wschodniej części parku, a frontem zwrócony jest na północ. Po obu stronach ścieżki możemy podziwiać stosunkowo młode lipy drobnolistne mające ok. 7 lat. W czasie kwitnienia możemy upajać się charakterystycznym, słodkawym zapachem ich kwiatów. Zasięgiem obejmują one Europę, Kaukaz i Azję Zachodnią. Dorastają do wysokości 30 m. Po lewej stronie dostrzegamy irysy i konwalie porastające spory placyk. Ich fioletowo i białe kwiaty dodają uroku temu miejscu.
3. Dochodzimy do rozwidlenia alejki, następnie skręcamy w prawo. Po lewej stronie widzimy budynek pałacu. Po prawej natomiast znajduje się dawna oficyna. Są to jedyne budynki znajdujące się na terenie parku. Pałac wzniesiono w stylu klasycystycznym.
4. Kolejnym przystankiem są dwa pomniki przyrody – modrzewie europejskie. Drzewa te osiągają wysokość do 30 m, ich korona jest stożkowata, a igły miękkie, opadając na zimę. Szyszki są niewielkie, jajkowate, a nasiona opatrzone skrzydełkami, co niewątpliwie wspomaga proces rozsiewania. Modrzewie żyją przeważnie do 500 lat. Występują głownie w górach w Europie Środkowej, oraz w polskich Tatrach (regiel górny). Wchodzimy na główną ścieżkę, którą odbędziemy fascynującą wędrówkę po parku.
5. Skręcamy na zachód i podążamy klonową aleją. Drzewa te dorastają do wysokości 20 m, mają okrągławą lub parasolowato sklepioną koronę. Wyróżnia je prosty pień, pokryty cienką, matową, brązowawą, listewkowato spękaną korą. Obecnie klony te to przede wszystkim drzewa ozdobne i służące do obsadzania alei. Z biegiem czasu wyhodowano prawie 80 odmian tego gatunku, najbardziej atrakcyjne mają czerwone liście i kwiaty.
6. Podążamy aleją wzdłuż zachodniej ściany pałacu, dochodzimy do kolejnego pomnika przyrody. Jest nim jesion wyniosły. Ma koronę z dość stromo wzniesionymi konarami. Zimą na gałęziach znajdują się pokaźne czarne pąki, ustawione nakrzyżlegle. Prosty, smukły pień pokryty jest matową, szarą korą, początkowo gładką, później porysowaną delikatnymi falistymi rysami, tworzącymi rodzaj sieci o wąskich oczkach. Włókniste i elastyczne drewno jesionowe znane było już starożytnym Grekom, jako doskonały materiał do sporządzania lanc i tym podobnej broni. Obecnie robi się z niego meble i parkiety. Jesion jest drzewem ozdobnym, sadzonym często w parkach i przy drogach.
7. Dochodząc do skrzyżowania ścieżek, udajmy się w prawo. Nad naszymi głowami podziwiamy dostojny kasztanowiec, o bardzo gęstej, regularnej i kopulastej koronie. Sadzony jest jako drzewo ozdobne w parkach, alejach i ogrodach. Sięga 20-30m, ma starszą korowinę, ciemnobrunatną i łuszczącą się tafelkowato.
8. Schodząc ścieżką w dół, podążamy na północ, po czym skręcamy w lewo na północny zachód i wędrujemy w kierunku placu zabaw, który mijamy po prawej stronie.
9. Podążając ścieżką na zachód prowadzącą do lasu mijamy liczne krzewy. Kilka metrów dalej napotykamy kolejny pomnik przyrody. Jest nim okazały platan klonolistny rosnący po prawej stronie ścieżki. gatunek ten osiąga wysokość do 30 m (rzadziej do 40 m), jest to bardzo okazałe drzewo o szerokiej, kopulastej koronie. Jego pędy ukryte w lejkowato rozszerzonej nasadzie ogonka liściowego są stożkowate i otoczone jedną hełmiastą łuską, która przybiera różne kolory. Od strony zacienionej kora jest zielonkawa, od słonecznej – czerwonobrązowa. Pędy od strony zacienionej mają barwę żółtozieloną do oliwkowej, a z drugiej strony drzewa są brązowo-czerwono- nabiegłe. Spotkany platan kolonolistny to drzewo o rozłożystych i rozbudowanych konarach.
10. Opuszczamy naszą dotychczasową trasę i skręcamy w lewo, zmierzając w kierunku stawu. Wchodzimy na ścieżkę biegnącą wokół zbiornika, gdzie możemy podziwiać liczne drzewa, smutno zwieszające swoje gałęzie do wody.
11. Kierując się na południowy-zachód, mijamy po lewej stronie ścieżki drzewo o pniu pustym w środku. Zapewne służy ono jako kryjówka małych, leśnych zwierząt. Przechodzimy przez mostek nad kanałem do rzeki Samy.
12. Gdy idziemy dalej ścieżką, wzrok nasz przyciąga rosnący po lewej stronie kasztanowiec, który swymi rozgałęzionymi konarami dotyka tafli wody. W jego cieniu często możemy spotkać młode kaczątka, brodzące wraz z matką w płytkiej, przybrzeżnej wodzie.
13. Nadal podążamy na północ, mijając grupę pięknych wiekowych kasztanowców i klonów. Jest to wprost wymarzone miejsce na pamiątkowe zdjęcie. Drzewa rzucają na ścieżkę chłodny cień w upalne, letnie dni.
14. Wędrując ścieżką na północ, zwracamy uwagę na widoczne po lewej stronie wyspy.
W odległości kilku metrów, po prawej stronie, mijamy stare, potężne, powalone drzewo. Idąc dalej możemy dostrzec po prawej stronie pozostałości ścieżki zdrowia i kolejny wiatrołom. Kiedyś ścieżka zdrowia cieszyła się dużą popularnością w gminie. Szkoły często organizowały wycieczki do parku, podczas których dzieci mogły się sprawdzić na poszczególnych etapach ścieżki. Dziś niestety jest ona trochę zaniedbana.
15. Dochodzimy do miejsca, z którego możemy dostrzec widoczną po lewej stronie większą część stawu, z największą wyspą, porośniętą gęstym drzewostanem. Przed nami roztacza się kolista linia brzegowa. Po stawie pływają kaczki krzyżówki, ślimaki – zatoczki rogowe i błotniarka stawowa Zmierzając dalej naszym oczom ukazuje się jodła pospolita, osiągająca wysokość około 40 m. Drzewo to jest smukłe, ciemnozielone, spiczasto zakończone stożkowatą koroną. Bardzo często z wiekiem obumiera na czubku, a u starych okazów ma płaski wierzchołek, tworzący tzw. bocianie gniazdo. Kora jodły jest gładka, srebrnoszara do brunatnej. Jej liście są płaskie, a igły zaokrąglone. Jodła była wykorzystywana od najdawniejszych czasów jako źródło drewna.
16. Udajemy się dróżką, przy której rosną dostojne świerki. Następnie ścieżka opada lekko w dół. Wychodząc na polanę, po prawej stronie ukazują się nam rozłożyste wierzby. Schodzimy w kierunku stawu, na którym ukazuje się nam kolejna wyspa. Brzeg jej porasta trzcina. Na wyspie można dostrzec pozostałości przypominające stary nagrobek. Polana jest wprost wymarzonym miejscem na rodzinny piknik. Jej dosyć równe trawiaste zbocze zachęca do odpoczynku.
17. Następnie kierujemy się na północ, gdzie po lewej stronie, w odległości kilku metrów, dostrzegamy dwa okazałe kasztanowce, które swoimi rozłożystymi konarami tworzą swoistego rodzaju parasol. Obok nich rośnie grupa robinii akacjowych. Tutaj możemy odpocząć, ciesząc wzrok przepięknymi widokami. Właśnie stąd rozciąga się widok na większą część parku i staw.
18. Zmierzając na północ, ku końcowemu etapowi naszej trasy, zbliżamy się do pałacu, mijając rozłożysty wiąz, znajdujący się po naszej prawej stronie. Drzewo to jest światłolubne, korzeniące się głęboko, osiągające wysokość do 30 m.
19. Dochodzimy do miejsca, które jest otoczone zewsząd kasztanowcami i dostojnymi, wiekowymi drzewami – topolami białymi i olszami czarnymi. Topola biała to roślina pionierska, drzewo dorastające do wysokości 35 m z szeroko jajowatą koroną i grubym pniem. Jej liście mają długość 10 cm, 3-5 klapowane, na długich, białokrótkich ogonkach. Olsze czarne występują w piętrze pogórza i górskim, rzadziej w subalpejskim; w wilgotnych lasach, na torfowiskach, nad potokami i rzekami, na glebach bezwapiennych, zasobnych, mokrych przez cały rok lub wolno obsychających. Są roślinami pionierskimi, rosnącymi w półcieniu, dorastającymi do wysokości 20 m. W samym środku tego pięknego otoczenia znajduje się miejsce na rozpalenie ogniska i kilka zwalonych pni, na których można usiąść.
20. Podążamy nadal na północ i dochodzimy do rozwidlenia ścieżek, po czym skręcamy w prawo.
21. Wędrując, skręcamy w lewo, kierując się tym samym na północ. Kilka metrów dalej, po prawej stronie jawią się nam pozostałości muru pierwotnego okalającego park. W końcu podchodzimy już do ostatniego punktu naszej trasy, którym jest tylna część pałacu. Mijając pałac idziemy obok krzewów – bzu oraz lilaka. W oddali dostrzegamy pomnik przyrody – modrzew europejski i piękny dąb bezszypułkowy. Dochodzimy do tarasu, z którego rozpościera się piękny widok na polanę. Możemy tutaj usiąść na ławeczce i jeszcze raz spojrzeć na rozciągający się poniżej piękny park. Po dniu spędzonym na łonie natury, możemy się teraz udać na zasłużony odpoczynek.

Bibliografia

Połaczyński Adam, Podbielkowski Zbigniew, Polakowski Benon, Botanika, Warszawa 1994
Libicki Marcin, Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce, Poznań 1996
Praca zbiorowa pod redakcją Stryjowskiego Krzysztofa, Dzieje Tarnowa Podgórnego, Poznań – Tarnowo Podgórne 1999
Dreyer Eva, Dreyer Walfgan, Drzewa i krzewy, Warszawa 1998
Rostafiński Józef, Seidl Olga, Przewodnik do oznaczania roślin, Warszawa 1958
Godet Denis – Jean, Przewodnik do rozpoznawania drzew i krzewów, Warszawa 2001
Czajka Tadeusz, Historia Pałacu w Jankowicach, [w:] “Sąsiadka – Czytaj”, 2004 Rok XIV Nr 8 s. 12
http://www.mapa.szukacz.pl, maj 2006
Materiały z Wojewódzkiego, Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu

Uwagi

Informacje dodatkowe
Infrastruktura: W parku brakuje ławek i koszy na śmieci oraz toalet. Pałac praktycznie jest niedostępny i podniszczony. Tuż przy pałacu znajduje się parking, ale nie ma żadnego miejsca uprzyjemniającego pobyt i odpoczynek. Plac zabaw dla dzieci wymaga gruntownego remontu, a ścieżka zdrowia – zachowana fragmentarycznie – odbudowy. Boisko do piłki nożnej to stopniowo zarastający plac. Pozostałości dwóch budowli ziemnych wymagają remontu lub solidnego zabezpieczenia.
Mocne strony: pierwotnie angielski styl parku, położenie oraz ukształtowanie terenu, cisza i spokój. Lokalizacja w pobliżu dużego miasta, ośrodka naukowo– akademickiego. Różnorodność drzewostanu z pomnikami przyrody. Doskonały obiekt na rodzinne pikniki i wypoczynek całoroczny lub prowadzenie zajęć plenerowych z botaniki, ekologii i malarstwa. Niewątpliwym walorem jest rozległy staw z kilkoma wyspami.
Słabe strony: brakuje ławek, toalet, dobrze zorganizowanych miejsc rekreacyjno-wypoczynkowych. Park wymaga prac pielęgnacyjno-porządkowych, a budynek pałacu remontu. Ponadto odrestaurowania wymagają inne obiekty, a plac zabaw solidnego uporządkowania terenu. Staw wymaga oczyszczenia i uregulowania linii brzegowej. Wiele podrostów drzew należałoby usunąć, aby park nabrał szlachetnego wyglądu. Ponadto lokalna społeczność nie interesuje się losem tego zabytkowego obiektu.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Liceum Ogólnokształcące w Tarnowie Podgórnym
ul. Poznańska 118
62-080  Tarnowo Podgórne
Opiekun grupy:
Alina Stephan Śmidoda 
Autorzy opisu:
uczniowie klas II: M. Achtenberg, N. Gorońska, A. Gondysiak, A. Kapłon, B. Krawczyk, N. Kukacka, A. Leopold, A. Zwirblis oraz nauczyciel biologii – p. mgr Alina Śmidoda.
Współpracujacy nauczyciele:
j. polskiego p. mgr G. Smolibocka oraz p. mgr W. Ciesielski (opieka informatyczna).
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- panu Andrzejowi Korpikowi z Regionalnego Ośrodka Dokumentacji Zabytków przy Urzędzie Miejskim w Poznaniu za udostępnienie niezbędnych i cennych materiałów.
- Wójtowi Gminy Tarnowa Podgórnego panu Tadeuszowi Czajce za udzielenie wywiadu i troskę o losy środowiska.
- mieszkańcom wsi Jankowice za poszerzenie naszych wiadomości o potrzebach związanych z istnieniem zespołu pałacowo- parkowego.
- panu Dyrektorowi Liceum Ogólnokształcącego w Tarnowie Podgórnym mgr Pawłowi Smolibockiemu za pracę nad niezbędną częścią projektu- domniemaną wizytą Adama Mickiewicza w Jankowicach.
- pani mgr Alinie Śmidodzie za cenne wskazówki oraz sprawowanie pieczy nad całością projektu.
- panu Wojciechowi Ciesielskiemu za przygotowanie materiału multimedialnego oraz oprawę graficzną.

Ładowanie danych ...