Piła jest największym miastem północnej Wielkopolski. Położona jest nad rzeką Gwdą, na pograniczu Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Ponad połowę jej powierzchni stanowią lasy i parki, wypełniające tereny pomiędzy nowoczesnymi dzielnicami mieszkaniowymi. Urody miastu dodają liczne jeziora. Okolice Piły są obszarami nieskażonej przyrody i pięknych krajobrazów, które zachęcają do aktywnego wypoczynku. Bardzo dużą rolę w podnoszeniu walorów estetycznych miasta pełni Park Miejski im. Stanisława Staszica, który położony jest przy jednej z głównych ulic miasta, przy Alei Wojska Polskiego. Powierzchnia parku wynosi 11.63 ha.

Historia

Park Miejski im. Stanisława Staszica jest najstarszym pilskim parkiem, a zarazem jednym z najstarszych w Wielkopolsce. W 1896 roku w Scheidemühl (przedwojenna nazwa miasta) założono Park Strzelecki, którego tereny dziś stanowią część parku. Za rok powstania Parku Miejskiego przyjęło się uważać rok 1900. Teren, który wybrano był mało przyjazny ogrodnictwu. W roku 1896 na terenie parku znajdowały się łąki z nieregularnymi pagórkami i moczary. Trzeba było włożyć ogrom pracy, by zniwelować teren, uregulować stosunki wodne i zasypać stare wyrobiska po torfie. Prace ziemne rozpoczęto 1899 roku, a w następnym dokonano większości nasadzeń drzew i krzewów na tym terenie. Pierwotnie teren parku obejmował ok. 3,3 ha. Z czasem park został wyposażony w muszlę koncertową, altany i ławki, a wzdłuż alejek zasadzono rzadkie gatunki drzew i krzewów. W środkowej jego części utworzono sztuczny staw, a od strony północnej rosarium.

Po wojnie do parku przyłączono dawny Park Strzelecki. W 1955 roku w dniu nadania parkowi imienia Stanisława Staszica ustawiono popiersie St. Staszica wykonane przez Feliksa Piątka. Od 1991 roku można podziwiać brązowe popiersie sławnego Pilanina, które jest dziełem Andrzeja Lejszysa. W 2001 przy głównym wejściu do parku odsłonięto obelisk zwieńczony kulą ziemską, poświęcony Byłym – obecnym – przyszłym pilanom. Na pomniku umieszczono m.in. przedwojenny i obecny herb Piły oraz herb miasta Cuxhaven.

W centrum parku znajduje się staw ozdobiony pergolami i fontanną. W pobliżu stawu znajduje się secesyjna żelazna altana pochodząca z 1904 roku. Obok altany podziwiać można kopię przedwojennej latarni. W drugim i trzecim dziesięcioleciu XX wieku wybudowane zostały liczne murowane mostki. Jednym z dzieł przedwojennej architektury jest także, nieczynna dziś, fontanna znajdująca się w północno-wschodniej części parku.

W parku znajduje się również pensjonat „Park”. Budynek pensjonatu powstał w 1896 roku. Przez blisko pięćdziesiąt lat był siedzibą pilskiego Bractwa Strzeleckiego. W latach 1981-1997 znajdowało się w nim Muzeum Okręgowe. Obecnie w budynku znajduje się pensjonat z bazą noclegową, gastronomiczną (restauracja, kawiarnia, winiarnia) oraz salą konferencyjną.

Kompleks parkowy w całości wpisany został do rejestru zabytków i jest objęty ochroną.

Przyroda

W parku można podziwiać wiele gatunków drzew, które uzyskały status pomnika przyrody. Wyróżnia się aleja 80-letnich klonów srebrzystych przy głównym wejściu do parku, o obwodach dochodzących do 520 cm. Są tu również aleje wiązów szypułkowych i grabów zwyczajnych oraz pomnikowe okazy topól czarnych o obwodach do 461 cm, dębów szypułkowych oraz modrzewi europejskich. Wśród starych klonów, wiązów, grabów, dębów wkomponowane zostały m.in. wierzba płacząca, lipa szerokolistna, brzoza brodawkowata, robinia akacjowa, jesion wyniosły, buk zwyczajny, świerk pospolity, lilak pospolity, czeremcha amerykańska, śnieguliczka biała, bez czarny, leszczyna pospolita. Park zdobią również rabaty obsadzone m.in. aksamitkami, bratkami, begoniami.
Po zdobiącym park stawie pływają kaczki krzyżówka oraz cyraneczka. To nie jedyna ozdoba tego stawu. Każdy kto wnikliwie spojrzy w toń wody na pewno zobaczy karasie, czyli tzw. złote rybki.

Ścieżka

1. Wycieczkę po parku rozpoczynamy od strony al. Wojska Polskiego, jednej z głównych ulic miasta. Tuż przy wejściu, po obu stronach wybrukowanych schodów znajduje się wiele gatunków drzew: wierzba płacząca, klon zwyczajny, jesion wyniosły, robinia akacjowa. Na szczególną uwagę zasługuje ogromna brzoza brodawkowata. Wysokość tego gatunku dochodzi nawet do 25 m. Koronę ma wąską stożkowatą, potem okrągłą. Gałęzie zwisające. Korę białą, przechodzącą w czarna, spękaną. Owocostany zwisające, dojrzałe rozsypują się, uwalniając orzeszki roznoszone z wiatrem.

2. Kierujemy się wąską ścieżką w kierunku północno-zachodniego narożnika parku, w którym znajduje się „Pensjonat Park”. To co interesuje nas jednak najbardziej to stojący przy ścieżce buk zwyczajny, który ze względu na charakterystyczną barwę liści, wzbudza szczególne zainteresowanie spacerowiczów. Odmiana, którą możemy zobaczyć to Atropunicea. Wysokie drzewo o szerokiej kolumnie. Pokrojem podobne do buka pospolitego. Liście wiosną intensywnie purpurowoczerwone. Latem purpurowe. Orzeszki również purpurowe. Preferuje miejsca nasłonecznione tak jak inne odmiany buka o barwnych liściach. Odmiana ta znana jest od 1750 r.

3. Następnym przystankiem na naszej trasie jest Pensjonat „Park” znany również pod nazwą Nowy Dom Strzelecki. Budynek w którym znajduje się pensjonat został wzniesiony w 1896 roku przez Bractwo Strzeleckie. Jest to budynek dwukondygnacyjny, z muru pruskiego, ozdobiony wieżą. Przez wiele lat był siedzibą Bractwa Strzeleckiego, później Muzeum Okręgowego, natomiast dziś mieści się w nim pensjonat. Wokół pensjonatu rosną klony zwyczajne, graby pospolite oraz topole.

4. Teraz zmierzamy w kierunku sztucznego stawu, który powstał poprzez spiętrzenie przepływającego przez te tereny strumienia. Obok stawu znajduje się piękna secesyjna altana z 1904 roku oraz ozdobna latarnia wykonana na wzór przedwojennych latarni znajdujących się niegdyś w naszym mieście. Ten skrawek terenu zdobią liczne drzewa i krzewy, m.in. wierzba płacząca, olcha szara, dąb szypułkowy, jesion wyniosły, jałowiec płożący, śnieguliczka biała.

5. Następnie poprzez murowany zabytkowy mostek zmierzamy w kierunku wschodniej części parku. W otoczeniu pięknych świerków pospolitych znajduje się tu popiersie sławnego pilanina Stanisława Staszica.
„Staniaław Staszic urodził się 6 listopada 1755 rok w Pile. Był jednym z czołowych reformatorów i uczonych polskiego oświecenia, wybitnym mężem stanu, pisarzem politycznym, zwolennikiem gruntownych reform systemowych w I Rzeczypospolitej. W okresie Sejmu Wielkiego wspierał zmiany przeprowadzane przez parlament. Od 1808 r. był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, po 1818 założył Towarzystwo Rolnicze w Hrubieszowie. W latach 807-1812 członek Izby Edukacyjnej, od 1815 Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego. Współorganizator Szkoły Uniwersyteckiej w Warszawie (1816) oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach. Odegrał ważną rolę w rozwoju przemysłu. Zajmował się geologią, był twórcą geologicznej mapy Polski. W latach 1816-1824 pełnił funkcję dyrektora generalnego Wydziału Przemysłu i Kunsztów Królestwa Kongresowego. Z inicjatywy Staszica powstało wiele obiektów przemysłowych, m.in. pierwsze w Królestwie Polskim huty cynku oraz ośrodki hutnictwa żelaza” [www.wikipedia.pl].

Przed popiersiem Staszica znajduje się bardzo duża rabata w kształcie koła obsadzona różnymi gatunkami ozdobnych roślin. Wokół rabaty znajduje się chodnik dla spacerowiczów otoczony żywopłotem z żywotników zachodnich.

6. Teraz udajemy się wzdłuż alei kolonów srebrzystych – pomników przyrody – w kierunku obelisku znajdującego się przy głównym wejściu parku. Klon srebrzysty pochodzi z Ameryki Północnej. Ma ładne, głęboko powcinane liście ukazują na wietrze srebrzyste spody, a w jesieni barwią się na żółto. Klony srebrzyste rosnące w pilskim parku to wyjątkowe drzewa. Osiągają wiek 80 lat i nawet do 520 cm grubości. Wszystkie zostały odpowiednio oznakowane i budzą podziw mieszkańców oraz odwiedzających miasto turystów.

7. Naszą wycieczkę kończymy przy obelisku ozdobionym kulą ziemską, a poświęconym byłym, obecny i przyszłym pilanom. Na obelisku zobaczyć można trzy herby: przedwojenny i obecny herb miasta Piły oraz miasta Cuxhaven. Miasto Cuxhaven położone jest w północnej części Niemiec. Jest drugim co do wielkości portem rybackim tego kraju. Do Cuxhaven przesiedleni zostali Niemcy mieszkający w Pile przed II wojną światową. Nawiązane kontakty mają związek z ich zainteresowaniem Piłą – miejscem pochodzenia.
Na zielonym skwerze wokół obelisku rosną młode dęby.

Bibliografia

Gabriela Ciżmowska, Ogrody Schneidemuhl [w:] „Tygodnik Pilski” 67/2003
Wilhelm Eisenreich, Alfred Handel, Ute E.Zimmer, Rozpoznawanie roślin i zwierząt, Warszawa 2005
Włodzimierz Łęcki, Piła i okolice-przewodnik, Poznań 1978
Piła - Informator miejski, Poznań 1998
Piła - mikroregion, Piła 1996
Wikipedia - encyklopedia internetowa http:www.wikipedia.pl

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy
ul. Śniadeckich 27
64-920 Piła
e-mail: sekretariat_soswop.pl
Opiekun grupy:
Iwona Pająk Renata Sierhej, Aneta Stanios-Piłat
Autorzy opisu:
klasa V oraz koło fotograficzne
Współpracujacy nauczyciele:

Ładowanie danych ...