Ruda Śląska zajmuje powierzchnię 77,7 km² i jest położona w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, w południowej części Wyżyny Śląskiej. Leży w centrum województwa śląskiego. Zaliczana jest do 25 największych miast w Polsce.

Ruda Śląska to miasto kontrastów. Z jednej strony rozwijający się przemysł i towarzyszące mu zdegradowane tereny, z drugiej – nadal istniejące obszary bogatej i ciekawej przyrody.

Park Strzelnica otoczony jest ulicami: Jasną, Basenową i Sportowców. Ma powierzchnię 14,8 ha, w tym 10 ha zalesionej. Teren jest ogrodzony, znajduje się w zwartej zabudowie domków jednorodzinnych.

Infrastruktura: w terenie zagospodarowanym dominuje rozległa łąka oraz szeroko rozbudowana sieć gastronomiczna. Na terenie parku istnieje gęsta sieć alejek betonowych i żużlowych, jest boisko do gry w piłkę nożną, amfiteatr z muszlą koncertową na 2000 osób, gdzie często odbywają się festyny rodzinne, miejskie imprezy kulturalne i sportowe.

Zaplecze gastronomiczne stanowi odremontowana restauracja „Parkowa’’ z zapleczem noclegowym. Dużą atrakcję stanowi mini-zoo oraz oczko wodne założone przez właściciela restauracji.

Historia

Przed rozpoczęciem budowy kopalni Rheinbabenschachte (Bielszowice) w 1898 roku rozpoczęto drążenie szybów „Tonberg” oraz szybu materiałowo-podsadzkowego „Halszka”, usytuowanego na Kolonii obok poligonu strażackiego. W 1905 roku wydobywano już węgiel z chodników drążonych w kierunku Bielszowic do szybu głównego.

Dla zabezpieczenia wybranych pokładów i podsadzania ich, przygotowano szereg urządzeń do wybierania piasku z miejscowej piaskowni zwanej „Szachtą” (obecna dolina w parku „Strzelnica”). Piasek ten był transportowany wozami zwanymi kolebami za pomocą kolejki linociągowej do szybu „Halszka”. Urządzenie podsadzkowe czynne było do roku 1924. Z eksploatowanego terenu po wydobyciu piasku powstała idealna dolina, której teren wykorzystany został przez Związek Powstańców Śląskich jako nowoczesna strzelnica. Teren ten odpowiadał wymogom strzelnicy pod względem technicznym i bezpieczeństwa. W latach 1931-1932 na skraju doliny, od południowej strony, Związek Powstańców Śląskich i przy pomocy finansowej Gminy Bielszowice wybudował budynek „Strzelnica”. Był on przystosowany do ćwiczeń strzeleckich, miał z dziesięć okien strzeleckich, a na zewnątrz znajdowały się rowy do rozmieszczenia tarcz strzeleckich. Tarcze te ustawiono w odległości 50, 100, i 150 metrów od stanowisk strzeleckich mieszczących się w budynku. Budynek był zarazem siedzibą Związku Powstańców Śląskich, a w latach późniejszych był również świetlicą Oddziału Młodzieży Powstańczej (w 1939 r. było 200 druhów z czego 80 posiadało umundurowanie).

W latach trzydziestych XX wieku na terenie obecnego parku „Strzelnica” bezrobotni z Bielszowic obowiązkowo wykonywali pracę na rzecz parku (sadzenie drzew, wykonywanie ścieżek i porządkowanie). W latach 1935-1936 Oddział Młodzieży Polskiej zorganizował w parku obóz szkoleniowo-roboczy, którego celem było zbudowanie ośrodka rekreacyjnego, w skład którego wchodził basen kąpielowy z trampoliną, szatnią oraz boisko sportowe. Życie w „ Strzelnicy” całkowicie zamarło podczas okupacji hitlerowskiej, a całkowite ukończenie budowy basenu nastąpiło dopiero po wyzwoleniu w 1949 roku. Pierwszą drewnianą muszlę koncertową na terenie parku wybudowano w latach pięćdziesiątych XX wieku. W latach sześćdziesiątych, w ramach czynu społecznego załogi kopalni (zainicjowanego przez ówczesnego dyrektora kopalni Maksymiliana Chroboka), powstała nowa, murowana muszla koncertowa z miejscami siedzącymi na widowni. W ramach czynów społecznych powstało również lodowisko, tor saneczkowy, wyciąg narciarski oraz kawiarenka.

Po zniszczeniach spowodowanych szkodami górniczymi, przeprowadzono generalny remont basenu kąpielowego. W latach pięćdziesiątych budynek „Strzelnica” służył jako siedziba dla harcerskich hufców męskich i żeńskich. W latach siedemdziesiątych XX wieku z powodu szkód górniczych budynek ze względów bezpieczeństwa został rozebrany. Basen kąpielowy w 1998 roku również na wskutek szkód górniczych został zasypany. Na terenie zasypanego basenu, obecnie znajduje się boisko treningowe klubu sportowego „Jastrząb”.

Przyroda

Parki miejskie są to tereny zieleni, pełniące główną rolę rekreacyjną. Celem zakładania parków jest zachowanie, popularyzacja i udostępnianie istniejących tam wartości. Park Strzelnica pełni wiele zadań, między innymi takich jak:

- udostępnianie ludności miejskiej, często jedynego, bardzo niezbędnego dla równowagi psychicznej i fizycznej kontaktu z przyrodą
- odpoczynek przy śpiewie ptaków
- stanowi miejsce gdzie można pograć w szachy, warcaby, czy też zrobić piknik na łonie natury
- jest fabryką tlenu i pochłaniaczem spalin
- umożliwia aktywny wypoczynek na świeżym powietrzu z dala od miejskiego gwaru.

Roślinność. W parku rosną przede wszystkim krzewy, drzewa i przepięknie kwitnące wiosną i latem kwiaty, które są ozdobą klombów. Drzewostan jest stosunkowo młody, głównie liściasty o charakterze leśnym. Przeważają tu: dąb szypułkowy i bezszypułkowy, klon jawor, klon zwyczajny, olsza szara, buk zwyczajny, lipa szerokolistna, bez czarny, kalina koralowa, jałowiec pospolity.

Na terenie parku można spotkać mnóstwo ptaków takich jak: gile, wróble, mazurki, szpaki, skowronki, sikorki bogatki, wrony, kruki, kowaliki, szczygły, sroki, bażanty. Aby ściągnąć do parku ptaki często wkłada się karmę do istniejących karmników lub dokarmia się je przed restauracją „Parkowa”, żeby ptaki czuły się bezpieczne, szczególnie w tak trudnym dla nich okresie jak zima. Ptaki są ważnym ogniwem łańcucha pokarmowego, gdyż pomagają w zwalczaniu szkodliwych gryzoni, owadów, chwastów. W roku 2002 prowadzone były badania nad gatunkami ptaków zimujących w parku Strzelnica.

Z gromady ssaków spotkać tu możemy: krety, myszy, wiewiórki, jeże. Z owadów możemy obserwować motyle, chrząszcze.

Dodatkową atrakcją przyrodniczą parku jest mini-zoo założone na przełomie 2003 i 2004 roku. Zobaczyć w nim możemy: daniela (albinosa i czerwonego), muflona, sarnę, kozę, króliki, pawia (indyjskiego i białego), bażanta (srebrzystego, diamentowego, czerwono-złotego), dziką kaczkę, krzyżówkę, dzikie gęsi - bernikle, kaczki (bieguski, koraliki, mandarynki), indyki dzikie, perliczki, kury zielononóżki.

Ścieżka

Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze i rekreacyjne. Wyznaczono przystanki nawiązując do istniejących już alejek i ścieżek wewnętrznych. Początkiem ścieżki jest wejście główne od strony ulicy Jasnej.

1. Trasę ścieżki rozpoczynamy od wejścia na teren parku znajdującego się w jego południowej części przy ulicy Jasnej. Spacerując alejką w stronę schodów mijamy okazałe akacje o szerokich pniach i rozłożystych koronach w formie baldachimu, które wprowadzają nas w nastrój minionych lat. Dalej mijamy klony i topole, które są częścią stosunkowo małego drzewostanu parku. Zbliżamy się do środkowej części parku, która stanowią liczne alejki otoczone trawnikami i klombami. W tej części znajdują się też ławki, na których można odpocząć w kontakcie z otaczającą nas przyrodą.

2. Z części środkowej parku kierujemy się alejkami w kierunku północno-wschodnim do doliny, mijając po drodze topole, młode modrzewie oraz dorodne robinie akacjowe.

3. Podążamy w kierunku wschodnim, gdzie znajduje się murowana muszla koncertowa z miejscami siedzącymi na widowni, która powstała na miejscu starej drewnianej budowanej w latach pięćdziesiątych. Za częścią rozrywkową parku, jaką stanowi amfiteatr znajduje się część leśna parku. Drzewostan lasu jest głównie liściasty. Można tutaj spotkać klon jawor, klon zwyczajny, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, buk zwyczajny, lipę szerokolistną, brzozę brodawkę, topolę osikę. Wracamy do amfiteatru zajmujemy miejsca siedzące i przenosimy się do „krainy wyobraźni” – zastanówmy się o co mogą prosić człowieka zwierzęta mieszkające w parku miejskim?

4. Kierujemy się w stronę placu zabaw, na którym rośnie piękna olsza czarna. Plac jest otoczony alejkami. W tym miejscu zatrzymujemy się i nasłuchujemy głosów ptaków w celu rozpoznania gatunków jakie występują na terenie parku. Wzdłuż alejek otaczających plac zabaw rosną różne gatunki drzew: robinia akacjowa, topola osika, klon zwyczajny, dąb bezszypułkowy i brzoza brodawkowa.

5. Ruszamy dalej w stronę mini zoo, które stanowi dodatkową atrakcję przyrodniczą parku. Tutaj możemy zobaczyć: daniele, muflony, sarnę, kozę, króliki, pawia, bażanta, dziką kaczkę – krzyżówkę, dzikie gęsi – bernikle, kaczki bieguski, kaczki mandarynki, kaczki koraliki, indyki dzikie, perliczki, kury zielononóżki.

6. Na koniec udajemy się w kierunku kawiarni „Parkowa”, gdzie znajduje się kolejna atrakcja parku czyli oczko wodne. Można tutaj rozpoznać takie ryby jak karaś ozdobny, karaś pospolity, sum europejski. W oczku wodnym można także zaobserwować żabę wodną oraz rośliny wodne takie jak np. grążel żółty.

Uwagi

Informacje dodatkowe

Infrastruktura: w parku znajdują się ławki, na których można usiąść i odpocząć słuchając śpiewu ptaków. Duży porośnięty trawą teren umożliwia naszym pociechom bezpieczną zabawę się z dala od miejskiego gwaru i zgiełku. W restauracji można posilić się i w pobliżu podziwiać zwierzęta mieszkające w mini zoo. Boisko do gry w piłkę nożną umożliwia młodzieży wyrabianie kondycji i rozwijanie zdrowej rywalizacji międzyzespołowej. Po betonowych alejkach można spokojnie pojeździć na rowerach czy rolkach.

Mocne strony: dobre położenie na obrzeżach miasta, parking, zaplecze gastronomiczne, atrakcje w czasie organizowanych imprez przez różne instytucje.

Słabe strony: brak szaletów (z wyjątkiem restauracji „Parkowa”), zdewastowany basen kąpielowy, nieczynny tor saneczkowy i wyciąg narciarski.

Bibliografia

Anna Kubajak, Ruda Śląska przyroda miasta, Kraków 2002
Krzysztof Rostański, Przyroda województwa katowickiego, Krzeszowice 1997
Jolanta Sroka, Zimowanie ptaków w wybranych parkach miejskich Rudy Śląskiej, Kraków 2002

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 13 z odziałami integracyjnymi z Rudy Śląskiej
s. Niedzieli 61
41-711 Ruda Śląska
e-mail: sp13.mzopo.pl
Opiekun grupy:
mgr Jolanta Sroka mgr Barbara Świerczok
Autorzy opisu:
uczniowie klasy IV c (M. Studnik, A. Bujak, A. Klenczar, M. Nocoń, M. Pozimski, A. Sierant, K. Igielska, M. Choroba)
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy panu Brunonowi Surmie za udostępnienie materiałów dotyczących historii parku.

Ładowanie danych ...