Bielawa, niewielkie aczkolwiek urokliwe miasteczko rozciąga się na długości 12 km wzdłuż potoku Bielawica, na powierzchni ponad 36 km². Położona jest u podnóża Gór Sowich na wysokości 280 do 345 m n.p.m. Przed wojną miasto nazywało się Langebielau, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy “długa Bielawa” ze względu na jej znaczną rozpiętość.

Park Miejski w Bielawie znajduje się w samym centrum miasta pomiędzy ulicami 1 Maja, Wojska Polskiego z zabudową domków jednorodzinnych oraz od zachodniej strony – ulicą Parkową, przy której znajduje się Gimnazjum nr 2 oraz przedszkole “Parkowe Skrzaty” z pięknie zagospodarowanym ogrodem. Park znajduje się w pobliżu pałacu Sandreckich i był on niegdyś parkiem przypałacowym. W chwili obecnej zarząd nad parkiem sprawuje Urząd Miasta w Bielawie.

W pobliżu parku od strony ulicy 1 Maja na tzw. “Łączniku”, znajduje się przystanek autobusowy umożliwiający dojazd do parku liniami 2, 4 od strony Dzierżoniowa, 60 z Pieszyc oraz po przeciwnej stronie przystanek linii 1, 2, 3, 4, 5, 6 łączący trasy miejskich autobusów.

Walory przyrodnicze z uwagi na znaczne przekształcenia drzewostanu są niewielkie, jednakże umiejscowienie w centrum miasta czyni z niego atrakcyjny obiekt. Park jest nieogrodzony, poprzecinany licznymi żwirowymi alejkami, prowadzącymi w części wschodniej do niewielkiego stawu. Niegdyś do stawu prowadziła ścieżka obsadzona żywopłotem grabowym, jednakże brak odpowiedniej pielęgnacji doprowadził do tego, że graby wybujały i stanowią teraz cienistą alejkę.

Do infrastruktury parku można zaliczyć: ławki, urządzenia placu zabaw dla dzieci i skate parku, oświetlenie alejek, tablice informacyjne oraz kosze na śmieci. Dawniej na jego terenie znajdowała się także muszla koncertowa z licznymi miejscami dla widowni, deski do tzw. “potańcówek” i niewielka kawiarenka “Krystynka”. Niegdyś znajdował się tu także basen odkryty, w którym przed wojną trenowała kadra przed olimpiadą. Basen składał się z trzech części, z których największym powodzeniem cieszyła się część z wieżą do skoków do wody. Niestety zbyt duże zniszczenia i częsty brak wody w Bielawie (woda była doprowadzana do osadnika z potoku) spowodowały, iż basen został zasypany. Obecnie częściowo plac został zagospodarowany jako plac zabaw dla dzieci, w tej części organizowane są również różne miejskie imprezy m.in. “Tolk Folk”.

Historia

Pierwsze wzmianki o parku datowane są na rok 1850, kiedy to ówcześni właściciele zamku – rodzina Seidlitz postanowili utworzyć wokół zamku park, lokalizując go obok istniejącego już stawu. W 1930 r. zaczęto rozpatrywać w Bielawie projekt budowy w mieście basenu, uważając to za konieczność, gdyż w innych miastach powiatu baseny już dawno były. Basen na terenie parku został otwarty po pięciu latach – jego budowa była poważną inwestycją, gdyż powierzchnia kąpieliska (6 000 m2) była zbliżona do wielkości basenów olimpijskich. To właśnie tu w 1936 r. zawody eliminacyjne rozgrywała kadra pływaków Niemiec, przygotowując się do olimpiady w Berlinie. Pływalnia posiadała trampolinę, natryski, kabiny i stylową kawiarenkę. Jej szefem był Gerhard Matschijewski.

Przez lata właścicielami parku byli posiadacze pobliskiego pałacu tj. rodzina Sandreckich. To właśnie im zawdzięcza się jego rozkwit, gdy był on jeszcze liczniej zadrzewiony zanim ze względów bezpieczeństwa go znacząco wykarczowano. W latach sześćdziesiątych zaobserwowano stopniową degradację parku, co stwarzało dla miasta nowe zagrożenie ekologiczne. Przyczyną był brak funduszy. Obraz parku przedstawiał się bowiem naprawdę niepokojąco – na trawnikach pasły się swobodnie gęsi, kury a nawet kozy z okolicznych domów. W późniejszych jednak latach zajęto się pielęgnacją parku i dzięki temu stanowi on teraz wyjątkowe miejsce wypoczynku dla bielawian.

W parku corocznie odbywa się wiele imprez i festynów, m.in. wspomniany już wcześniej Tolk Folk, czyli impreza zainspirowana twórczością J.R.R. Tolkiena. Jej program obejmuje zabawy i konkursy, odzwierciedlające przygody bohaterów “Hobbita” i “Władcy Pierścieni”, turniej łuczniczy, kolorowanie rysunków z podobiznami bohaterów książek Tolkiena, pokaz walki na miecze, inscenizacje pirotechniczne. W trakcie imprezy występują również zespoły folkowe. Cieszy się ona coraz większym, wręcz już ogólnopolskim rozgłosem.

Przyroda

Piękne aleje przecinają park we wszystkich kierunkach. Od strony ulicy Wojska Polskiego znajduje się staw z małą wyspą po środku. Często można tu spotkać kaczki krzyżówki, czasami łabędzie. W stawie jest hodowany również narybek, należący do Polskiego Związku Wędkarskiego. W okresie wiosenno-letnim można często słyszeć kumkanie żab, w pobliskich potoczkach da się zobaczyć młode kijanki. W parku można spotkać czasem wiewiórki, jeże, dzięcioły oraz wiele mniejszych organizmów począwszy od ptaków na owadach i organizmach glebowych kończąc.

Park stanowi siedlisko wielu ptaków, m.in. drozdów, kosów, srok, kaczek krzyżówek, turkawek, gołębi grzywaczy, zięb, sikorek, strzyżyków, które swoim śpiewem umilają spacery.

Jednak na szczególną uwagę zasługuje drzewostan parku. Do drzew liściastych rosnących na terenie parku zaliczyć należy m.in. wierzbę płaczącą (Salix alba "Tristis"), robinię akacjową (Robinia pseudoacacia), klon pospolity (Acer platanoides), jarząb szwedzki (Sorbus intermedia). Bardzo często spotykanymi gatunkami jest także olsza szara (Alnus incana), topola biała (Populus alba) i brzozy (Betula). Do najpiękniejszych i najstarszych drzew w parku zaliczymy dwa dęby szypułkowe (Quercus robur). Obydwa dęby zostały wpisane do Rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody we Wrocławiu i uznane za pomniki przyrody na podstawie Rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego z dnia 27 listopada 2006 w sprawie ustanowienia pomników przyrody ożywionej i nieożywionej znajdujących się na terenie województwa dolnośląskiego. Spacerując po parku nierzadko można też spotkać rozłożyste graby (Carpinus) i wysokie lipy (Tilia) oraz jesiony (Jesion wyniosły - Fraxinus excelsior), które stanowią zdecydowaną większość flory parku. Idąc alejkami w stronę Gimnazjum nr 2 napotykamy kasztanowca białego (Aesculus hippocastanum).

Do krzewów liściastych rosnących na terenie parku zaliczyć należy: śnieguliczkę białą (Symphoricarpos albus), jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius), ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), lilak pospolity (Syringa vulgaris), trzmielinę (Euonymus), bez czarny (Sambucus nigra).

Gdzieniegdzie rosną modrzewie (Larix) i świerki srebrzyste (Picea pungens).

Ścieżka

Ścieżka dydaktyczna została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze.
Do parku wchodzimy od skrzyżowania ulic 1 Maja z ulicą Parkową.

1. Po lewej stronie na środku niewielkiego trawnika rośnie piękny złotokap. Jest to niskie drzewko osiągające 5 metrów wysokości. Jego kwiaty są złocistożółte – rosną w długich, zwisających gronach. Cała roślina jest trująca, łącznie z pyłkiem, który jest szkodliwy dla pszczół. Zastosowanie – “dawniej medycyna ludowa wykorzystywała nasiona jako środek wymiotny. Współcześnie lektyny pozyskiwane z nasion i ziela stosuje się analityce klinicznej do oznaczania grup krwi A, B, i 0” [pl.wikipedia.org/wiki/Złotokap_zwyczajny].
Idąc dalej ścieżką, mijamy po prawej stronie rosnące wzdłuż siatki ogrodzeniowej dzikie bzy i tuje. W maju wokół rozchodzi się przyjemny aromat.

2. Przy murze od strony osiedla mieszkaniowego rośnie dąb szypułkowy o obwodzie 462 cm. Jest to pomnik przyrody. Drzewo to do wysokości ok. 10 m pozbawione jest gałęzi. Osiągnęło wysokość ok. 40 m. Korona drzewa jest słabo rozbudowana i zniszczona. Według obliczeń uczniów ma on około 192 lat. Jest to jedno z najbardziej rozpoznawalnych przez dzieci drzew. Mało jednak wiedzą o jego zastosowaniu:
- “Jako roślina lecznicza. – odwar stosuje się do płukanek, okładów i obmywań przy stanach zapalnych skóry, błon śluzowych, odmrożeniach i lekkich oparzeniach. Posiada właściwości ściągające, przeciwzapalne, bakteriobójcze oraz przeciwbiegunkowe. Stosowany również przy nieżytach żołądka i jelit.
- Korę dębową stosuje się w garbarstwie ze względu na wysoką zawartość garbników” [pl.wikipedia.org/wiki/Dąb_szypułkowy].
- Jest ważnym składnikiem pokarmowym wielu zwierząt leśnych.

3. Na wprost dębu rośnie okazały buk. Do niedawna był on uznawany za pomnik przyrody, lecz obecnie nie jest ujęty w wojewódzkim wykazie pomników. Obwód pnia wynosi 352 cm.
Buk zwyczajny to drzewo wysokości do 40 metrów. Pień ma prosty, korę cienką, jasnoszarą i lekko połyskującą. Owoce tzw. bukiew – zawiera jeden lub dwa trójkanciaste orzeszki koloru brązowawego. Drewno wykorzystywane jest do produkcji instrumentów muzycznych, parkietu, mebli giętych. Buk zwyczajny zaczyna owocować w wieku około 50 lat. Nasiona buka zwyczajnego kiełkują w zupełnej ciemności, gdy są przykryte warstwą ściółki [pl.wikipedia.org/wiki/Buk].

Idąc alejką skręcamy w prawo. Po lewej stronie w głębi rośnie spora grupa kasztanowców. Są one ostatnio atakowane przez szrotówka kasztanowcowiaczka. Po prawej zaś stronie widoczne są wysokie modrzewie.

4. Kontynuując spacer, skręcamy w lewo dochodząc do kolejnego pomnika przyrody – dębu szypułkowego o obwodzie w pierśnicy 418 cm. Drzewo to jest bardziej okazałe od poprzedniego dębu. Ma bardziej rozłożystą koronę, a spowodowane to jest tym, iż w pobliżu nie rosną inne drzewa. Dolne konary zostały wycięte. Wiek szacuje się na ok. 170 lat. Wiosną rozkwita pod nim mnóstwo zawilców.
Ciekawostki:
- “W średniowieczu wartość dąbrowy nie zależała od ilości drewna znajdującego się w lesie, ale od liczby świń, które był w stanie wyżywić las. Pierwsze zakładane w Europie lasy (były wysiewane) stanowiły pastwiska dla świń, a nie plantacje drzew. Na utuczenie jednego wieprza potrzeba było 25 dorosłych dębów.
- Dawniej po wysuszeniu, zmieleniu i odpowiednim przygotowaniu żołędzie używane były jako namiastka kawy, a w okresach nieurodzaju zmielone, dodawano do mąki” [http://pl.wikipedia.org/wiki/D%C4%85b_szypu%C5%82kowy].
- “W średniowieczu motywy liści i żołędzi dębu występowały w herbach królewskich i rycerskich będąc synonimem siły oraz szlachetności” [www.drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/dab/dab_szypulkowy/dab_szypulkowy.php].

5. Idąc w stronę ulicy Wojska Polskiego dochodzimy do kolejnego drzewa, które do tej pory było uznawane za pomnik przyrody. Jest to lipa szerokolistna. Jej obwód to 395 cm. Na wysokości klatki piersiowej widoczna jest sporych rozmiarów dziupla. Lipa to duże drzewo liściaste, osiągające wysokość do 40 m. Korona jest gęsta i rozłożysta - w tym wypadku przerzedzona. Lipy osiągają wiek nawet 1000 lat.
Ciekawostki:
- “Uważana jest za drzewo obdarzone pozytywną energią, korzystnie wpływające na zdrowie człowieka.
- Przez Słowian uważana była za drzewo święte. Lipa miała chronić przed piorunami i złymi duchami. Przekonanie to przejęli potem chrześcijanie i bardzo często wieszali figurki Matki Boskiej na lipie i budowali kapliczki pod lipami” [pl.wikipedia.org/wiki/Lipa_drobnolistna].

6. Udajemy się nad staw przy ulicy Wojska Polskiego. Niegdyś był on “osadnikiem” dla pobliskiego basenu, obecnie jest pod opieką PZW. Można tu obserwować dzikie kaczki krzyżówki, które na wyspie posiadają swoje miejsca lęgowe.

Bibliografia

Dzwonkowski Robert Jacek, Przyroda polska, Warszawa 2004
Pludro Krzysztof, Kronika Bielawy, cz. I-IV, Wrocław 1993
Pludro Krzysztof, Kronika Bielawy, cz. V, Dzierżoniów 2002
Seneta Włodzimierz, Drzewa i krzewy liściaste, cz. I-III, Warszawa 1991-1996
Red. Betman Graham, Minikompendium - Ptaki, Warszawa 2004
Strona UM w Bielawie: www.um.bielawa.pl czerwiec 2007
http://www.drzewapolski.pl, marzec-maj 2007
http://www.atlas-roslin.com, marzec-maj 2007

Uwagi

Na terenie parku, również od strony ulicy Wojska Polskiego, został otwarty skatepark. 19 maja 2007 r. w obecności fanów skateboardingu nastąpiło jego uroczyste otwarcie. Zbudowany przy ul. Wojska Polskiego skatepark ma wymiary 44 x 17 metrów, posiada oświetlenie, kilkanaście wymagających przeszkód, a jego nawierzchnia została zbudowana z materiałów stosowanych na skateparkach w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych.

Mocne strony parku: położenie w centrum miasta, cisza i spokój, atrakcyjne miejsce zabaw dla dzieci, dobre warunki do wypoczynku i rekreacji całorocznej, bogate siedlisko ptaków, miejsce spotkań mieszkańców.
Słabe strony: brak szaletów publicznych, brak oświetlenia w godzinach nocnych, liczne dewastacje, brak nowych nasadzeń, zaniedbane alejki.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Ekologiczna Szkoła Podstawowa nr 7
os.Włókniarzy 10
58-260  Bielawa
e-mail: sp7_szkola@wp.pl
Opiekun grupy:
Grazyna Król 
Autorzy opisu:
Uczniowie klasy IV c: Domagała Jakub, Orasiński Jakub, Dawid Piotr, Wiatrak Nikola, Sokolska Angelika.
Uczennica klasy V c: Śleziak Agnieszka
Uczniowie klasy VI b: Klemke Patrycja, Popławska Natalia, Lewicka Katarzyna, Targasz Alicja, Frejek Patryk, Kuśnierz Piotr, Ostrowska Klaudia, Nadolska Ewelina, Nakonieczny Grzegorz, Szuszwalak Oskar.
Autorką zdjęć jest Grażyna Król.
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- wszystkim nauczycielom, którzy przyczynili się do powstania projektu i pomagali nam w jego realizacji
- pracownikom Wydziału Strategii i Promocji Miasta UM w Bielawie, a w szczególności pani W. Wróbel-Bahyrycz
- p. Kazimierzowi Aftanasowi za informację o basenie i zdjęcia

Ładowanie danych ...