Województwo: dolnośląskie
Powiat: Legnica
Miasto Legnica leży w południowo-zachodniej części Polski, niemalże w centrum województwa dolnośląskiego. Park miejski jest aktualnie najcenniejszym terenem zieleni miasta Legnicy. Zarząd nad parkiem sprawuje Urząd Miasta Legnicy. Położony jest on w południowej części miasta ma kształt zbliżony do prostokąta z dłuższą osią o przebiegu południkowym.
Powierzchnia parku wynosi około 50 hektarów.
Granice parku są wyznaczone przez następujące ulice:
- od północy – ul. Zielona
- od wschodu – ul. Jordana i Hetmańska oraz wał przeciwpowodziowy rzeki Kaczawy
- od południa – ul. Sempołowska
- od zachodu – ul. Mickiewicza, Korfantego i Witelona.
Park jest miejscem bardzo atrakcyjnym mieści się bowiem blisko centrum miasta.
Infrastruktura: w północnej części znajduje się przy ulicy Zielonej znajduje się gmach architekturze przypominającej zamek z drugiej połowy XIX w, w której mieściła się tzw. Szkoła zielona. Obecnie znajduje się tam II LO im. S. Wyspiańskiego; na południe wzdłuż ul. Orla Białego środku parku mieści się budynek, była siedziba i strzelnica Towarzystwa Strzeleckiego z ok. 1848r. Obecnie budynek służy celom kulturalno-rozrywkowym.
Nieco z boku po stronie zachodniej znajdują się zbudowania Miejskiego Gospodarstwa Ogrodniczego działającego od 1855r. w skład, których wchodzi pawilon Palmiarni. Po przeciwległej stronie alei znajduje się stadion sportowy. Posuwając się na południe parku można zobaczyć plac zabaw dla dzieci z licznymi urządzeniami. Po przeciwległej stronie ( na zachód) znajduje się Rosarium z zespołem wodotrysków.
Historia
Pierwszy opis ogrodu związany z Legnicą pochodzi z 1567r. Jednak to dopiero od początku XIX w. wokół całego miasta powstają ogrody tzw. "wałowe". W 1802 r. niejaki Wolf, właściciel kawiarni, kupuje od dyrektora Schneidera ogrody na wałach, na północy miasta. Buduje tam dom handlowy i klub z salą taneczną. Miejsce to nazwane zostało z okazji zawarcia pokoju austriacko-francuskiego "Luneville". W części południowej obwałowań powstaje tzw. Burgergarten, czyli ogród mieszczański, nazywany także angielskim, który w 1810 r. przekształcono / lub tylko przemianowano/ na Irrgarten, czyli Labirynt, co sugeruje że składał się z krętych alejek tworzących sieć dróg biegnących w różnych kierunkach o łagodnych krzywiznach, krzyżujących się ze sobą w wielu miejscach, charakterystycznych już dla nowej odmiany ogrodu, opartego zapewne na wzorach krajobrazowych ogrodów angielskich. Przestrzenie między drogami wypełnione zostały roślinnością krzewiastą i drzewami rozmieszczonymi w różnym układzie. Na początku park obejmował teren między Młynówką, aleją prowadzącą od Bramy Wrocławskiej do domu strzeleckiego i Kozim Stawem. Obszar ten został oddzielony od pastwisk i obsadzony głównie topolami, ale były tam także drzewa leśne. Był to zalążek późniejszego parku miejskiego.
Legnicki park przeżywał swój rozkwit w końcu XIX w. i w początkach XX w. dzięki wystawom (kwiatów, roślin ozdobnych, urządzeń i budowli ogrodowych). które odbywały się na jego terenie od 1880 – 1940r. W 1883r. na terenie parku zorganizowano “ I Śląską Wystawę Budowli i Wyposażenia Ogrodowego”., a w 1890 r. pierwszą wystawę zimowych budowli ogrodowych. Wystawy organizowano regularnie, a uzyskany w ten sposób dochód inwestowano w rozbudowę parku. Np. Dochód z tej drugiej wystawy został wykorzystany na założenie mieszczańskiego lasku na południowy wschód od miasta, na tzw. Wzgórzu Zwycięstwa, a w 1891 r. powstaje Aleja Zwycięstwa. Nowy park ma restaurację i plac zabaw dla dzieci.
Z każdym rokiem przybywało nowych atrakcji i powierzchnia parku powiększała się. W latach 1877-1879 założono tutaj tor konny i przystosowano Kozi Staw do przejażdżek gondolą oraz uprawiania sportów łyżwiarskich. W 1881 r. uregulowano Kozi Staw i urządzono na nim wyspę.
Pod koniec XIX w. miasto inwestuje w dalsze urządzenia w parku miejskim: w 1887 r. powstaje nowa cieplarnia i rosarium /zwane “gajem muz” / z pergolą i stawem, w 1898 r. palmiarnia z podgrzewanym stawem częściowo sfinansowana z dochodów zimowej wystawy ogrodniczej. W późniejszych latach ze środków miasta i dochodów z kolejnej wystawy zbudowano dwa budynki cieplarni oraz pawilon wystawowy. W 1907 r. ukończona zostaje budowa na terenie parku miejskiego sanatorium, tzw. "Wilhelmsbad", z teatrem letnim. Swoje apogeum osiąga wystawienniczy ruch ogrodowy w Legnicy w 1927 r., kiedy tu właśnie zorganizowano wielką ogólnoniemiecką wystawę i targi ogrodnicze, rzemiosła i budowli ogrodowych. Na ten cel zaprojektowano wielkie założenie ogrodowe na wschód od terenów parkowych aż do Młynówki i dalej na południe aż do dawnego Doktorgang (obecnie południowy odcinek ulicy Mickiewicza ). Wystawa ta, oprócz licznych urządzeń i budowli przeznaczonych do demonstrowania eksponatów posiadała takie atrakcje jak: planetarium, staw podgrzewany, salę taneczną, zwierzyniec, teatr dla dzieci, plac zabaw dla dzieci, winiarnię, restaurację i mini - kolejkę kursującą wokół centrum terenów wystawowych. Ostatnia wystawa ogrodnicza odbyła się w Legnicy w 1940 r.
Miejski park w Legnicy spełniał więc pod koniec XIX i w XX wieku rolę prawdziwie nowoczesnej wielkomiejskiej enklawy wypoczynku i rozrywki. Był połączeniem parku rozrywek z restauracją, kawiarnią, letnim teatrem, ogrodu dziecięcego, parku wystawowego, ogrodu botanicznego oraz parku zdrojowego z sanatorium
Na przełomie wieków, ale również i dzisiaj park spełnia rolę prawdziwie nowoczesnej, wielkomiejskiej enklawy wypoczynku i rozrywki, w otoczeniu bujnej wspaniałej roślinności.
Przyroda
W związku z bogatą przeszłością flora legnickiego parku przedstawia się bardzo ciekawie. Jak wiadomo w latach swojej największej świetności był on połączeniem ogrodu botanicznego z miejscem wypoczynku i rozrywki. W owym czasie zgromadzono tutaj ciekawą kolekcje roślin ozdobnych, której niewielkie fragmenty jeszcze dzisiaj zadziwiają nas bogactwem gatunków i odmian drzew i krzewów. W parku znajduje się około 130 gatunków i odmian drzew i krzewów. Struktura wiekowa drzewostanu jest zróżnicowana. Najstarsze drzewa szacujemy na 150-190 lat.
Dominują tu
- -klony (pospolite, polny) - ok. 1000 szt.,
- lipy (węgierska, drobnolistna, holenderska) ok.850 szt.
- graby pospolite ok.750 szt.,
- klony (jawory i klony jawory odm purpurowa )ok.. 400 szt.
- robinie białe ok. 550 szt.,
- -kasztanowce zwyczajne ok.300 szt.,
- -jesiony wyniosłe ok.300s zt.,
- dęby (szypułkowy, czerwony, błotny, bezszypułkowy, burgundzki) - ok.200 szt.
Warto zwrócić uwagę również na następujące gatunki drzew:
- sosna wejmutka
- sosna czarna
- cis pospolity – gatunek objęty ochrona prawną. Najczęściej ma postać krzewu o czerwonawej korze i ciemnozielonych igłach.
- modrzew europejski
- miłorząb dwuklapowy
- platan klonolistny
- kłęk kanadyjski
- wiąz szypułkowy
- -topola czarna
- wierzba biała
- katalpa – która posiada owoce zbliżone kształtem do strąków fasoli.
Wiele z wymienionych drzew figuruje w rejestrze pomników przyrody m. Legnicy z dnia 30 marca 1998 r.
Egzotyczne gatunki roślin można oglądać w legnickiej Palmiarni. Znajduje się w niej kilkadziesiąt gatunków roślin i setki okazów, takich jak palmy, bananowce i figowce. Za jeden z najcenniejszych uważa się ponad stuletnią palmę Phoenix, która sięga kopuły palmiarni.
W parku spotkać można liczne zwierzęta i ptaki;
- ulubione przez dzieci wiewiórki pospolite (Sciurus vulgaris),
- grzywacze (Columba palumbus),
- puszczyki (Strix aluco),
- dzięcioły zielone (Picus viridis),
- słowik rdzawy (Luscinia megarhynchos),
- zaganiacz (Hippolais icterina),
- cierniówka (Sylvia communis)
- gąsiorek (Lanius collurio)
- grubodziób (Coccothraustes coccothraustes).
Egzotyczne ptaki można zobaczyc i usłyszeć również w legnickiej palmiarni. Można tu podziwiać bardzo efektowne i piękne ptaki m.in.:
- papugi (arę, rozellę, lorysę tęczową),
- kulczyka mozambijskiego (Serinus mozambicus) i szarego (Serinus leucopygius)
- kuropatwę koroniastą (Rollulus rouloul),
- szerokodzioba (Pseudocalyptomena),
- pionę czarnogłową (Pionus fuscus).
Ścieżka
Ścieżka dydaktyczna została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze i historyczne. Wyznaczono jej etapy nawiązując do istniejących alejek.
1. Zwiedzanie rozpoczynamy od ulicy Witelona. Wchodząc do parku al. Orła Białego po lewej stronie mijamy ulicę Zieloną. Możemy podziwiać rosnącą tu lipę węgierską nazywaną “Lipą F. Schillera” na cześć poety. Tuż obok rośnie sosna czarna i piękny klon zwyczajny.
Z prawej strony al. Orała Białego mijamy ustawioną na granitowym cokole brązową rzeźbę “Śpiącego lwa” nazywanego też “Umierającym lwem” z 1872r. Jest to kopia dzieła Chrystiana D. Raucha. Pomnik został on wzniesiony na cześć poległych w wojnie francusko-pruskiej legniczan. Jest pozbawiony napisów i pełni rolę dekoracyjną.
W tej części znajduje się również największy w parku zbiornik wodny o powierzchni 2 ha, zasilany za pomocą rurociągu z rzeki Młynówki., który powstał w 1881r. W związku z tym, że kiedyś była to łąka i wypasano tu kozy jego nazwa brzmi “Kozi Staw”. Brzegi są pięknie obmurowane, a na środku jest usypana wyspa, na której znajduje schronienie dzikie ptactwo. Obecnie nad Kozim Stawem znajduje się restauracja.
2. Idąc dalej w kierunku południowym z lewej strony rosną liczne drzewa :klon zwyczajny, sosna wejmutka, jesion wyniosły. Z prawej strony możemy podziwiać platana klonolistnego, miłorzęba japońskiego i lipę drobnolistną. Dochodzimy do miejsca, gdzie kiedyś mieściło się Towarzystwo Strzeleckie.
Obecnie gmach jest miejscem rozrywki. Przed nim rosną okazałe platany klonolistne, dęby błotne wyróżniające się wśród parkowo-leśnego drzewostanu.
3. Nieco z boku po stronie zachodniej znajdują się zabudowania Miejskiego Gospodarstwa Ogrodniczego, w którego skład wchodzi pawilon Palmiarni, w której można podziwiać egzotyczne rośliny i ptaki.
W pobliżu rosną piękne okazy dęby szypułkowego i klonu jawora. Po stronie wschodniej al. Orła Białego znajduje się (obecnie w rozbudowie) stadion z trybunami zbudowany na 25-lecie naszego kraju. Tuż obok znajduje się nowoczesny plac zabaw dla dzieci.
4. Spacerując w kierunku południowym i mijając obsadzoną rzędami lip oraz późniejszych dębów aleję, dochodzimy do pergoli. Przed nią wybetonowana sadzawka z 1910r. o powierzchni około 800m2 niegdyś z podgrzewana wodą, w której hodowano tropikalne rośliny.
Po tej samej stronie znajdują się okazałe drzewa dębu bezszypułkowego i wiązu szypułkowego. Przechodząc dalej możemy podziwiać katalpę i klon polny.
5. W ten sposób doszliśmy do al. Wodnej obsadzonej kuliście strzyżonymi drzewami. Znajdują się tu pozostałości po wystawach ogrodniczych. Ich największą ozdobą jest sztucznie wybetonowana sadzawka z licznymi wodotryskami. Wkomponowana jest w otoczenie pięknych drzew i krzewów.
Można tu usiąść na ławce, odpocząć i porozmawiać na temat tego, co widzieliśmy w czasie naszej lekcji. Ten zakątek parku – z ławeczkami nad wodą i muszla koncertowa- stanowi wspaniale miejsce ciszy i odpoczynku.
Bibliografia
Gumiński Tadeusz, Legnica i okolice - przewodnik, Legnica 1993
Wyszkowska-Zając Elżbieta, Park miejski w Legnicy – materiały seminaryjne, Legnica 1995
Rejestr pomników przyrody na terenie m. Legnicy
Sadurska Iza, Legnica – przewodnik po mieście, Legnica 1997
Wójcicki Robert, Park Miejski, Legnica 2006
Strona internetowa http://legnica.lca.pl/?tresc=park
Uwagi
Informacje dodatkowe
Infrastruktura – w parku znajdują się ławki, plac zabaw i ścieżki rowerowe. W ciekawy sposób aranżuje się rabaty kwiatowe w nowszej części parku, w której znajduje się wiele fontann.Przy parku znajdują się: parking, szalety.
Silne strony parku – obecność walorów przyrodniczych ( bardzo stary drzewostan), potencjał turystyczny. Jest ulubionym miejscem niedzielnych spacerów. Często odbywają się tu lekcje przyrody.
Na terenie parku od lat wykonuje się wiele zabiegów pielęgnacyjnych, prowadzi się nasadzanie drzew i krzewów.
Autorzy
Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa Nr 7 im. K.I. Gałczyńskiego
ul. POLARNA 1
59-220 Legnica
e-mail: siodemkalegnica@szkola.net
Opiekun grupy:
Maria Kaczybura
Autorzy opisu:
Aleksandra Sikorska kl. VI a
Współpracujacy nauczyciele:
Ładowanie danych ...