Miasto Legnica leży na Nizinie Śląskiej nad rzeką Kaczawą. Park będący pod zarządem Urzędu Miasta Legnica – Wydział Infrastruktury Komunalnej położony jest centrum miasta pomiędzy ulicami Mickiewicza, Korfantego, Powstańców Śląskich, Witelona, Zieloną, Jordana i aleją Krasińskiego wzdłuż wałów przeciwpowodziowych nad Kaczawą.

Legnicki Park Miejski należy do grupy najpiękniejszych obiektów tego rodzaju na terenie zachodniej Polski. Zajmuje obszar o powierzchni ok. 50 ha i ma kształt zbliżony do prostokąta. Poprzecinany on jest wieloma alejami i kilkoma uliczkami, które wchodzą w system szlaków komunikacyjnych miasta (fragmenty ul. Powstańców Śląskich i alei Orła Białego) w północno-zachodniej części parku. W ten sposób wyodrębniony został fragment parku, w którym znajduje się zbiornik wodny nazywany Kozim Stawem o powierzchni 2 ha, zasilany dziś wodą z Młynówki za pomocą rurociągu.

W 1881 r. na obszarze stawu usypano okrągłą wyspę. Obecnie prowadzone są tam prace w celu wybudowania lokalu gastronomicznego na podstawie projektów istniejącego już tam wcześniej obiektu z 1929 r.

Infrastruktura:

a) architektoniczna:
W głębi parku przy alei Orła Białego znajduje się budynek o złożonej architekturze. Dwukondygnacyjna część od strony południowej stanowi zachowany fragment dawnej siedziby Towarzystwa Strzeleckiego z 1848/49 r. Od 1877 r. budynek służył celom kulturalno-rozrywkowym. W 1928 r. od strony północnej wzniesiono nowszą część budynku z portykiem. Mieści się tam obszerna sala z przeznaczeniem na koncerty muzyczne. Jeszcze kilka lat temu działała tam dyskoteka “Colloseum”.

W parku znajduje się także Palmiarnia ufundowana w 1898 r. przez Teodora Beera – właściciela fabryki kapeluszy “Klein & Co.” o kubaturze 3180 m3. W ostatnich latach pawilon główny Palmiarni poddany został rewitalizacji.
Na uwagę zasługuje tzw. Gaj Muz – geometryczne założenie z pergolą i wybudowaną przed nią sadzawką z 1910 r. o powierzchni ok. 800 m2 niegdyś z podgrzewaną wodą, w której hodowano tropikalne rośliny takie jak: wiktoria królewska, grzybienie i lotosy.

Do współczesnych obiektów architektonicznych możemy zaliczyć wybudowaną w latach 1975-76 krytą estradę ze stalowym zadaszeniem.

b) sportowa:
Na terenie parku przy alei Orła Białego wybudowany został stadion sportowy z trybunami dla 15 tys. osób. Niedaleko od stadionu utworzono w 1996 r. tzw. skate park z urządzeniami dla wrotkarzy. W sąsiedztwie powstało boisko treningowe, na którym odbywa się wiele imprez i zawodów sportowych dla amatorów oraz ogród zabaw dla dzieci z górą saneczkową.

c) rekreacyjna:
Niedaleko Gaju Muz usytuowany jest kamienny taras obsadzony iglakami będący ulubionym miejscem do gry w szachy na wolnym powietrzu.

Wzdłuż alei Wodnej zbudowano, na miejscu dawnego rosarium zniszczonego przez powódź w 1977 r., baseny z fontannami i dywanami kwiatowymi.

Historia

Park Miejski w Legnicy założony został na błoniach, które w 1316 r. miasto zakupiło od księcia Bolesława III. Od tej pory park systematyczne powiększano najbardziej w kierunku południowym, gdzie były wolne tereny łąkowe. W części likwidowanych obwałowań między ulicami Witelona i Orła Białego powstała pierwsza część komponowanego parku, tzw. ogród mieszczański. Układ kompozycyjny parku łączy ze sobą założona pod koniec XVIII w. aleja lipowa stanowiąca centralną promenadę spacerową i pas zieleni pierwotnie założony na plantach miejskich dochodzących do Wzgórza Zamkowego. Powierzchnia zadrzewionej starszej części wynosi ok. 35 ha i została zaprojektowana w latach 1815-31 przez E. Petzoldt – Muskau, wybitnego architekta krajobrazu.

Ciekawostką jest to, że w 1810 r. w najstarszej części parku odkryto źródło, którego woda miała działać leczniczo na oczy. Niestety dzisiaj już nie ma po nim żadnego śladu.

“ …Na rozwój legnickiego parku wpłynęły wystawy ogrodnicze organizowane w XIX w. i pierwszej połowie XX w. Od 1860 r. działało w mieście Stowarzyszenie Ogrodnicze, które organizowało stałe wystawy owoców, warzyw i kwiatów. Już w 1883 r. odbyła się w Legnicy Śląska Wystawa Ogrodnicza. W 1893 r. została zorganizowana pierwsza we wschodnich Niemczech wystawa chryzantem. Pojawili się na niej wystawcy z Francji, Belgii i Wielkiej Brytanii. W 1910 r. odbyła się Niemiecka Wystawa Róż i Dalii, na której pokazano 37 tys. Róż. W 1927 r. miała miejsce Niemiecka Wystawa Ogrodnicza i Przemysłowa zwana w skrócie “Gugali”.

W 1900 r. z inicjatywy Ludwiga Mattheusa – kierownika Zarządu Promenad – utworzono mały zwierzyniec. Znajdowały się w nim trzy sarny, dwa białe daniele, dwa bociany.

W okolicy Stadionu “Miedzi” znajduje się interesujący pomnik poświęcony wszystkim mieszkańcom Legnicy poległym w I wojnie światowej. Obiekt nazywany halą pamięci, założony został na planie łuku o długości ok. 56 m. Pokryty jest dwuspadowym dachem wspartym na 26 piaskowcowych kolumnach.

Park Miejski w Legnicy od wielu lat pełni ważną rolę w życiu mieszkańców. Jest ulubionym miejscem niedzielnych spacerów. Często odbywają się w nim lekcje biologii. Zachowanie tego cennego drzewostanu dla przyszłych pokoleń jest obowiązkiem wszystkich legniczan. Na terenie parku od lat wykonuje się wiele zabiegów pielęgnacyjnych, prowadzi się nowe nasadzenia drzew i krzewów. W ciekawy sposób aranżuje się rabaty kwiatowe w nowszej części parku, w której znajdują się liczne fontanny. Ten zakątek parku – z ławeczkami nad wodą i muszlą koncertową – stanowi wspaniałe miejsce wypoczynku. Zadziwia fakt, jak przeszłość znów styka się z teraźniejszością” [broszura Urzędu Miasta Legnicy “Park Miejski” opracowana przez p. Roberta Wójcickiego].

Oprócz funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych oraz edukacyjnych Park Miejski jest miejscem organizacji różnych festynów i imprez sportowych. Jednymi z ciekawszych są Turniej Kowali lub Mistrzostwa Polski w Lepieniu Pierogów.

Przyroda

Park położony jest na lewym brzegu Kaczawy, na urodzajnym siedlisku lasu łęgowego. Te sprzyjające warunki przyrodnicze i celowa działalność człowieka, doprowadziły do powstania i zachowania pięknego, bogatego gatunkowo drzewostanu. Znajduje się tu ponad 25.000 szt. drzew i krzewów, w tym 128 gatunków i odmian drzew i krzewów liściastych i iglastych (20 iglastych, 108 liściastych).

Najstarsze drzewa szacowane są na ok. 150-160 lat, a najwięcej pomników przyrody miasta Legnicy znajduje się właśnie w Parku Miejskim. Pomniki przyrody na terenie Parku Miejskiego w Legnicy (na podstawie rejestru pomników przyrody w Legnicy).

W parku można spotkać wiele wiewiórek pospolitych (Sciurus vulgaris), które bardzo przyzwyczaiły się do ludzi i nie boją się do nich podchodzić. Często można spotkać ludzi, którzy je dokarmiają. Na uwagę zasługuje też bogactwo gatunków ptaków, które traktują Parka Miejski jak własny dom. Zaobserwować tam można kawki (Corvus monedula), wróble (Passer domesticus), sroki (Pica pica), sójki (Garrulus glandarius) i wiele gołębi miejskich (Columba livia).

Ścieżka

Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o walory historyczne, przyrodnicze (głównie dendrologiczne) i rekreacyjne. Wykorzystane zostały już wytyczone aleje.

1. Początkiem naszego spaceru jest skrzyżowanie ul. Powstańców Śląskich i al. Orła Białego tuż obok Koziego Stawu. W ubiegłym stuleciu Kozi Staw przystosowany był do przejażdżek gondolą, obecnie służy w okresie zimowym do jazdy na łyżwach. Jest to również ulubione miejsce zimowania łabędzi i dzikich kaczek. Na wyspie rosną wierzby, a w ich cieniu jako nasadzenia zastępcze rododendrony.

W pobliżu wschodniego brzegu stawu na wysokim cokole znajduje się rzeźba śpiącego lwa z 1872 r. Pomnik został wzniesiony na cześć legniczan poległych w wojnie francusko-pruskiej.

Przy pomniku rosną ciekawe gatunki drzew, np. sosna czarna (Pinus nigra), której ojczyzną są kraje śródziemnomorskie i Azja Mniejsza. Można ją rozpoznać po dwóch ciemnozielonych do czarnozielonych długich, grubych i sztywnych igłach na krótkopędzie.

W pobliżu rośnie też sosna wejmutka (Pinus strobus) pochodząca z północno-wschodnich obszarów Ameryki Pn., a sprowadzona w 1705 r. do Europy przez lorda Weymoutha. Posiada po pięć wiotkich, jedwabistych igieł wyrastających z krótkopędów.
W sąsiedztwie można zobaczyć cisa pospolitego (Taxus baccata) objętego ochroną prawną. W średniowieczu jego drewno używane było do wyrobu kusz i łuków, a później luksusowych mebli. Cis jest rośliną długowieczną. Poznać go można po cienkiej łuszczącej się czerwono-brązowej korze, ciemnozielonych, ostrych igłach i jasnoczerwonych osnówkach otaczających nasiona.

Dalej podążamy ok. 150 m ul. Powstańców Śląskich w kierunku wschodnim, by później skierować się niewielką alejką w kierunku południowo – wschodnim. Po drodze mijamy 4 pomniki przyrody (oznaczone nr 2 – 5): sosna wejmutka (Pinus strobus), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), modrzew europejski (Larix decidua) i platan klonolistny (Platanus xhispanica).

2. Dochodzimy do alei Oswobodzenia, która jest obustronnie obsadzona różnymi gatunkami drzew (oznaczone nr 9). Rosną tam 23 klony zwyczajne (Acer platanoides), 2 klony jawory (Acer pseudoplatanus) i 14 jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior). Cała aleja jest objęta ochroną prawną.

3. Skręcamy w prawo i kierujemy się na południowy zachód do ogromnego kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum) oznaczonego nr 8, będącego również pomnikiem przyrody.

4. Skręcamy w lewo na wschód, by dojść do ul. Jordana, a potem w kierunku Stadionu Miejskiego. I znów po drodze mijamy dwa pomniki przyrody: sosna wejmutka (Pinus strobus) i dąb błotny (Quercus palustris) mający 301 cm obwodu – najgrubszy spośród legnickich dębów błotnych (nr 31 i 32).

5. Tuż przed wejściem na Stadion Miejski skręcamy w prawo i zagłębiamy się w park, aż do alei Orła Białego.

6. Skręcamy w lewo i kierujemy się na południe. Po prawej stronie mijamy przepiękną lipę drobnolistną (Tilia cordata) oraz miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba), będący atrakcją parku (nr 10 i 11). Ma on charakterystyczne wachlarzowate liście. Pochodzi z Chin, a do Europy został sprowadzony w XVIII w. Należy do roślin nagonasiennych i jest ostatnim żyjącym przedstawicielem wymarłej grupy roślin, dlatego uważa się go za żywą skamieniałość.

7. Dochodzimy do dawnego Domu Strzelców, przekształconego później w Teatr Letni i następnie w dyskotekę (obecnie nieistniejącą). Tutaj ustawiono rzeźbę “Dziewczyna I”.

Jest to miejsce, w którym można zauważyć, że dwurzędowa aleja lipowa przechodzi w aleję czteroszpalerową. Dwa szpalery złożone są z dębów czerwonych (Quercus rubra) – szpalery zewnętrzne, a dwa z lip drobnolistnych (Tilia cordata) – szpalery wewnętrzne. Jest to jeden z piękniejszych elementów kompozycyjnych parku. Aleję tę w 1858 r. ufundował miastu kupiec Baumgart.

W pobliżu rośnie kilka platanów klonolistnych (Platanus x hispanica), które charakteryzują się cynamonowo-szarą korowiną złuszczającą się dużymi płatami.

8. Idąc dalej al. Orła Białego po lewej stronie widzimy Stadion Miejski i tuż obok skate park. Niecałe 100 m dalej usytuowane jest boisko, które służy mieszkańcom Legnicy jako teren festynów i amatorskich zawodów sportowych.

Naprzeciwko boiska po drugiej stronie alei rosną drzewa pomnikowe: klon jawor (Acer pseudoplatanus) i dąb szypułkowy (Quercus robur) (nr 16 i 17).
Kierując się dalej na południe aleją Orła Białego po prawej stronie mijamy ładnie zagospodarowany plac zabaw, a po lewej stronie geometryczne założenie z pergolą i wybetonowaną sadzawką, tzw. Gaj Muz.
Niedaleko na wale, tuż przy Kaczawie rośnie katalpa, która posiada owoce zbliżone kształtem do strąków fasoli.

9. Wędrując na południowy zachód od tego miejsca dotrzemy do kamiennego tarasu, na którym legniczanie mogą spędzać swój wolny czas grając w szachy. W pobliżu rosną dwa dęby burgundzkie (Quercus cerris) (nr 26) – będące objęte ochroną prawną.

10. I tak dotarliśmy do mostu łączącego aleję Wodną z ul. Bielańską. Skręcamy w prawo w al. Wodną. Po obydwu jej stronach znajdujemy założenia geometryczne będące pozostałością po wystawie ogrodniczej w 1927 r. Ich największą ozdobą jest sztuczna wybetonowana sadzawka z licznymi wodotryskami. Była ona kiedyś wkomponowana w otoczenie z krzewów róż, zwanych rosarium, które uległo zniszczeniu przez powódź w 1977 r.

Na samym początku pięknej alei Wodnej zlokalizowany jest tzw. “Chiński Dołek”, gdzie odnajdziemy jedyną w parku formę płaczącą naszej rodzimej brzozy brodawkowatej – odm. Younga. Odmiana ta jest dość rzadka, znacznie częściej spotyka się “płaczące” jesiony, czy nawet buki. Aleja ta jest położona wyżej w stosunku do najbardziej reprezentacyjnej części parku, tzw. “Parku Francuskiego” i północnej części parku. Stąd mamy widok na baseny z fontannami, wokół których rosną m. in. sosny górskie (Pinus mugo), jałowce sabińskie (Juniperus sabina), żywotniki zachodnie (Thuja occidentalis). Wzdłuż ciągu pieszego ciągną się dwa szpalery jabłoni purpurowych (Malus x purpurea).

W sąsiedztwie systemu fontann znajduje się estrada, zwana Muszlą Koncertową, gdzie odbywają się liczne imprezy muzyczne.

11. U zbiegu alei Wodnej i ul. A. Mickiewicza zlokalizowano rzeźbę “Dziewczyna II”. W pobliżu rosną chronione: wierzba biała (Salix alba) – nr 22, klon jawor (Acer pseudoplatanus) i kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum).

A my przemieszczamy się w kierunku północno-wschodnim i mijamy po drodze ogromne dęby szypułkowe (Quercus robur) oraz klon zwyczajny (Acer platanoides) objęte ochroną (nr 18,19,20).

12. Na skrzyżowaniu alejek skręcamy w lewo, 100m dalej w prawo i wędrujemy mniej więcej w kierunku północnym, aż do ul. Reymonta. Przechodzimy pomiędzy Palmiarnią, a Domem Strzelców i dalej na północ aleją równoległą do ul. Korfantego. Ta aleja jest obiektem wpisanym do rejestru pomników przyrody w Legnicy i w jej skład wchodzi 17 kasztanowców zwyczajnych o średnicy pni od 220 do 280 cm.

13. W ten sposób zakończyliśmy nasz spacer po Parku Miejskim w Legnicy dochodząc do ul. Powstańców Śląskich przy Kozim Stawie w odległości ok. 100m od punktu startowego.

Bibliografia

Tadeusz Gumiński, Edward Wiśniewski, Legnica i okolice – przewodnik, Legnica – Wrocław 2001
Nasza przyroda, Rośliny i zwierzęta Europy, Warszawa 2003
Inga Szwedler, Mirosław Sobkowiak, Potkania z przyrodą. Rośliny, Warszawa 1998
Robert Wójcicki, Park Miejski w Legnicy źródłem wiedzy o przyrodzie i historii miasta, [w:] Twój Doradca – kwartalnik Ośrodka Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Legnicy, nr 7 (4)/2007 styczeń, Legnica 2007
broszura, Robert Wójcicki, Park Miejski, Urząd Miasta Legnicy, Legnica 2006
Henryka Zdziech, Park Miejski, opracowanie własne
Rejestr pomników przyrody na terenie Legnicy, materiał Urzędu Miasta Legnicy, Wydział Infrastruktury Komunalnej
mapa zasadnicza skala 1:2000, Miejski Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej

Uwagi

Informacje dodatkowe:
W pobliżu parku brak jest wyznaczonych parkingów, jedynie przy ul. Mickiewicza można znaleźć miejsca do parkowania. Myślimy, że taka sytuacja wynika z tego, że park mieści się w centrum miasta i że w okolicy dobrze rozwinięta jest sieć komunikacyjna (autobusowa).

Nie można narzekać na brak ławek. Jest ich nawet bardzo dużo i są one systematycznie naprawiane. Nie brakuje też koszy na śmieci.

Dzieci mają sporo miejsca do zabawy. Maluchy mają świetnie urządzony plac zabaw, a nastolatki mogą poszaleć na wrotkach albo łyżworolkach w skate parku.

Gorzej natomiast wygląda sytuacja jeśli chodzi o szalety. Jest ich wystarczająca ilość, ale niestety brakuje oznaczeń o ich lokalizacji. Dlatego chcielibyśmy apelować o poprawę stanu rzeczy.

Silne i słabe strony parku:
O atrakcyjności parku decyduje bardzo wiele rzeczy. Centralne położenie w mieście stanowi o dużej dostępności dla mieszkańców, zwłaszcza dla ludzi starszych oraz rodziców z maluszkami w wózkach.

Zagospodarowanie parku jest na bardzo wysokim poziomie, a o dużej liczbie odwiedzających może świadczyć poczucie bezpieczeństwa. W parku są regularne patrole policji oraz straży miejskiej i bardzo rzadko zdarzają się akty agresji. Częściej dochodzi do aktów wandalizmu, ale jest to problem ogólnopolski i cały czas czynione są starania, aby ich ilość zminimalizować.

Niestety są i słabsze strony naszego parku. Brakuje miejsc parkingowych i dobrze zorganizowanych obiektów gastronomicznych z asortymentem dla rodzin z małymi dziećmi (z ograniczeniem sprzedaży piwa).

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Zespół Szkół Ogólnokształc±cych nr 3
ul. Mazowiecka 3
59-220  Legnica
e-mail: zsonr3.lca@wp.pl
Opiekun grupy:
Jolanta Kinga Soborska 
Autorzy opisu:
Członkowie koła turystycznego, głównie uczniowie kl. 1d, 2b, 2d: Krzysztof Jaśniewicz, Marcelina Konieczna, Miłosz Kowaluk, Agnieszka Krysa, Magdalena Malinowska, Katarzyna Niemasz, Barbara Szaprowska, Małgorzata Tulejko, Paulina Wrzesień, Sonia Soborska, Aleksander Fedorowicz, Albert Laskowski oraz nauczyciel koordynator projektu.
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Bardzo serdecznie dziękujemy
- za doradztwo i udostępnienie materiałów własnych Panu mgr Robertowi Wójcickiemu
- za udostępnienie materiałów i zdjęć Pani mgr Henryce Zdziech – pracownicy Urzędu Miasta w Legnicy, Wydział Infrastruktury Komunalnej
- za udostępnienie fotografii Panu Grzegorzowi Spale
- za wsparcie Pani Dyrektor ZSO nr 3 mgr Iwonie Gorczycy

Ładowanie danych ...