Miasto Płoty leży nad brzegiem rzeki Regi, 12 kilometrów na południe od Gryfic, przy drodze krajowej nr 6 łączącej Szczecin z Gdańskiem. Kompleks pałacowo-parkowy, położony jest w południowo-wschodniej części miasta, pomiędzy ulicą I Armii Wojska Polskiego a skarpą w zakolu rzeki Regi. Zarząd nad kompleksem sprawuje Urząd Miasta i Gminy Płoty właścicielem jest Starostwo Powiatowe w Gryficach.

Kompleks pałacowo-parkowy to dawna rezydencja rodziny von Bismarck-Osten. Na jego obszarze znajduje się „nowy zamek” nad którym nadzór sprawuje dyrektor Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Płotach.

Powierzchnia: 21 6200 m2 to obszar całego parku. Park łączy się z dużym lasem otaczającym miasto od strony północnej i wschodniej. Ciągnie się wąskim pasem wzdłuż Regi. Rezydencja połączona jest z parkiem trzema drogami – alejami spacerowymi. Jedna z nich aleja lipowa – łączy pałac z lasem. Dwie równoległe do niej stanowią granicę parku ozdobnego. Drogi i ścieżki spacerowej przecinają teren parku tworząc kwatery, umożliwiając tym samym dostęp do polan i brzegu rzeki. Teren parku przy pałacu posiada liczne skarpy i tarasy ze spadkiem w kierunku rzeki.

Historia

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XIII wieku (w tekstach łacińskich pojawia się jako Plota, Plot, a następnie Plote, Plate, Plathe). Pierwsze drewniany gród obronny powstały tutaj w XII, w okolicach brodu na Redze. W 1277 roku rycerz z przybocznej drużyny księcia Barnima I Dobiesław Wotuch z Otoka nadał nowemu miastu (Płotom) prawo lubeckie [http://www.zamkipolskie.com/ploty/ploty.html] oraz wybudował obronna wieżę mieszkalną.

W kolejnych wiekach zamek i miasto przechodziło w ręce kolejnych rodów szlacheckich: Wedlow, Heydebrecków, Blankenbergów i Trojenów. Najdłużej osada pozostawała we władaniu rodziny von der Ostenów (1367-1895), oni też po zniszczeniu warowni w XV w. na ruinach rozbudowali trzykondygnacyjny budynek, był on w kolejnych wiekach przebudowywany (w XVI wieku, gdy właścicielami byli Blucherowie gotycka wieża została zastąpiona budowlą renesansową). Zniszczony przez pożary w XIX wieku i w czasie II wojny światowej, został odrestaurowany w latach 1959-67. Dziś w starym zamku mieści się filia Archiwum Państwowego w Szczecinie oraz Biblioteka Miejska.

Historia nowego zamku i okalającego go parku związana jest również z rodziną von der Ostenów, którzy po sprzedaniu starego zamku Blucherom w 1577 r. postanowili wybudować nowy zamek. Nowy zamek (wybudowany w latach 1606-1618) znajduje się około 300 metrów na północny-wschód od starego. „Przez lata zamek stawał się coraz bardziej reprezentacyjną budowlą, której zazdrościło niejedno miasto. Ostatnim potomkiem z rodu Ostenów był Karol. Nowy Zamek to jeden z najcenniejszych zabytków miasta Płoty.

Jest to budynek wolnostojący i składa się z dwóch części: starszej (renesansowej wieży) oraz nowszej, dobudowanej w latach 1910-12 w stylu neorenesansowym. Budynek zbudowany został na planie litery C, w tym skrzydło zachodnie (starsza część) na planie prostokąta, zaś dobudowana część na planie litery L (skrzydło południowe i wschodnie). ‘Renesansowa wieża’ zbudowana została w formie budynku trzykondygnacyjnego przykrytego dachem czterospadowym, natomiast dobudowana część jest dwukondygnacyjna przykryta dachem dwuspadowym. Front – północna strona obiektu posiada główne wejście. Obok, z lewej strony, dominuje nad budowlą wieża zegarowa. Drugie wejście (boczne) znajduje się w północnej części skrzydła wschodniego.

Od strony południowej biegnie balustrada tarasów ze schodami w kierunku parku. Wejście na dziedziniec rezydencji prowadzi przez okazały XVII wieczny budynek bramy. Brama i boczne drzwi mają ozdobne okucia. Wejścia główne i boczne przykryte są dwoma sklepieniami krzyżowymi. Za budynkiem bramy w kierunku kościoła są usytuowane obiekty pełniące niegdyś funkcje pomieszczeń gospodarczych” [Maciejewska Urszula Zofia, Rezydencja rodziny Bismarck-Osten w Płotach, Poznań 1984].

„Około 1580 r. syn Ostenów poślubił ostatnią dziedziczkę posiadłości Blücherów. M miasto, zamki i okoliczne majątki pozostały we władaniu rodziny Blücher-Osten aż do 1895 r. W tymże roku nowym właścicielem został wnuk Karola Ostena, Karol Bernard Bismarcki pozostał nim aż do marca 1945 r.” [http://www.ploty.pl/].

Po II wojnie światowej zamek stał się najpierw siedzibą Szkoły Rolniczej, później internatu dla uczniów dojeżdżających do Zespołu Szkół Rolniczych. W prawym skrzydle zamku mieści się Sala Posiedzeń Rady Miasta i Gminy Płoty oraz Sala Ślubów. Cyklicznie w Sali kolumnowej odbywają się wystawy malarskie pod nazwą „Galeria na Zamku”. Corocznie uczniowie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w stylowych pomieszczeniach zamkowych bawią się na studniówkach, a dorośli w czasie karnawału i Nowego Roku na balach karnawałowych. Na tarasie zamku od strony parku odbywają plenerowe imprezy sportowe o charakterze ekologicznym i kulturalnym.

Pomieszczenia na pierwszym piętrze dzierżawione są dla stowarzyszeń i instytucji. Tutaj ma swoją siedzibę Młodzieżowa Orkiestra Dęta przy OSP w Płotach oraz kapela ludowa „Opłotki”.

Park został wpisany do rejestru zabytków z datą 31.07.76 r. nr rejestru 779 L. dz. Kl. I. 6801/11/76.

Przyroda

Na terenie całego obiektu rośnie 69 gatunków i odmian drzew, w tym 31 obcego pochodzenia oraz 39 gatunków i odmian krzewów, w tym 7 obcego pochodzenia. Obecnie na terenie parku znajdują się liczne gatunki rzadkich drzew: świerk biały, sosny górskie, limby, choina kanadyjska, daglezje, orzeszniki gorzkie oraz kilka odmian dębów czerwonych, perłowiec japoński, trzy okazy katalpy, dąb błotny, magnolie, kasztanowiec drobnokwiatowy.

Spośród krzewów do ciekawszych należą: dereń świdwa, jałowiec płożący, ligustr pospolity i pigwowiec okazały. Znajdują się tu także pomniki przyrody: dąb szypułkowy o obwodzie 4,50 m, świerk 3,90 m obwodu, modrzew japoński 2,75 m obwodu, jodła olbrzymia 3,70 m obwodu. Na uwagę zasługuje stary kasztanowiec, rosnący w pobliżu pałacu, uformowany w ten sposób, że płożące się zakorzenione konary wyrastają wokół pnia tworząc coś w rodzaju altany.

Ścieżka

Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze i historyczne. Wyznaczono poszczególne jej etapy, nawiązując do istniejących już alejek wewnętrznych.
 

1. Trasę ścieżki rozpoczynamy od bramy wjazdowej usytuowanej w południowej części parku w pobliżu ulicy Armii Wojska Polskiego. Brama została odrestaurowana z zachowaniem elementów dawnego stylu. Brama i boczne drzwi mają ozdobne okucia. Wejścia główne i boczne przykryte są dwoma sklepieniami krzyżowymi. Po lewej stronie znajdują się dwie nisze zakończone owalnie. Wejście bramą od strony ulicy i od dziedzińca zwieńczone zostało attyką zakończoną trójkątnym tympanonem. Obrzeże attyki stanowi dekoracyjny ornament. Bramę od zamku oddziela mały skwer. Teren parku posiada liczne skarpy w otoczeniu pałacu i tarasy ze spadkiem w kierunku rzeki.
 

2. Poruszając się dalej drogami w sąsiedztwie parku napotykamy żywopłot z karagany syberyjskiej i berberysu pospolitego. Berberys to krzew z cierniami, o żółtych kwiatach i owocach w kształcie czerwonej jagody, stosowany jako roślina ozdobna i lecznicza.
 

3. Dochodzimy do placu przed nowym zamkiem. W budowli rzuca się w oczy trzypiętrowa renesansowa wieża. Dobudowano do niej skrzydło południowe i wschodnie. W ten sposób powstała budowla w kształcie litery C. Na parterze znajdował się ciąg pomieszczeń reprezentacyjnych, natomiast na pierwszym piętrze były pokoje mieszkalne rodziny, a także gości. Kuchnia zlokalizowana była w piwnicy. Układ przestrzenny wnętrza został niezwykle skomplikowany. Południowe skrzydło parteru to amfilada pomieszczeń reprezentacyjnych, a ich początkiem jest wytworny hol. Ogród zimowy został połączony z holem. Dalej amfiladowym przejściem z ogrodu zimowego dostać się można do buduaru sali różowej i gobelinowej, drugiego buduaru sali niebieskiej i sali bilardowej oraz pokoju pana. Z holu można dostać się do starej części, gdzie przy wejściu stoi zabytkowy piec. W zamku znajdują się elementy gotyku.
 

4. Wychodząc z zamku i poruszając się dalej w stronę południowego skrzydła napotykamy unikalny okaz kasztanowca białego z płożącymi się konarami, które wrastając w ziemię dają nowe osobniki. Jest to jeden z unikatowych okazów dendrologicznych na terytorium Polski.
 

5. Przemieszczamy się dalej w stronę osi dawnego dziedzińca zamkowego i napotykamy starą aleję lipową. Wiekowe lipy szerokolistne w ilości 51 sztuk o obwodzie pnia średnio 250 cm rosną po obu stronach alei.
 

6. Skręcając w lewo napotykamy budynek dawnej kostnicy przycmentarnej, gdzie przechowywano ciała zmarłych do chwili pogrzebu. Po dawnym cmentarzu w chwili obecnej nie pozostał żaden ślad.
 

7. Idąc dalej droga nad rzeką Regą spotykamy drzewa dobrze wkomponowane w ścianę litego zadrzewienia: buk pospolity w odmianach purpurowej oraz strzępolistnej, sosny, świerki, orzeszniki, jodły. Wśród wymienionych drzew na uwagę zasługuje orzesznik, drzewo o jadalnych owocach – orzechach, pochodzące z Ameryki Północnej, cenione także ze względu na drewno. W Polsce spotykane są trzy odmiany. Wody okolicznej rzeki licznie zamieszkuje kaczka krzyżówka.
 

8. Kierując się dalej w kierunku północno-zachodnim dochodzimy do amfiteatru, w okolicy którego możemy spotkać kilkunastoletnie okazy buków, dębów, lip, kasztanowców.
 

9. Z amfiteatru kierując się na południe droga prowadzi do wyjścia z parku miejskiego, które łączy się z ulicą Armii Wojska Polskiego.

Bibliografia

Maciejewska Urszula Zofia , Rezydencja rodziny Bismarck – Osten w Płotach, Poznań 1984
Seneta Włodzimierz, Dolatowski Jakub, Dendrologia, Warszawa 1997
Strona Miasta i Gminy Płoty, http://www.ploty.pl
Strona internetowa Wikipedia, wolna encyklopedia, http://www.pl.wikipedia.org
Strona internetowa Zamki Polski, http://www.zamkipolskie.com/ploty/ploty.html

Uwagi

Informacje dodatkowe
Park posiada ławki, plac zabaw, nie posiada szaletów. Parking znajduje się po drugiej stronie ulicy, w pobliżu bramy wejściowej od strony nowego zamku.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. W. Witosa
ul. Paderewskiego 13
72-310 Płoty
Opiekun grupy:
Klaudia Michalska 
Autorzy opisu:
uczniowie technikum i członkowie szkolnego koła LOP oraz dyrektor szkoły i nauczyciele: geografii, informatyki, biologii.
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
? za udostępnienie materiałów źródłowych i fotografii zamku w Płotach pani dyrektor Jadwidze Wypijewskiej
? za udostępnienie planu parku panu Tadeuszowi Rakiej
? za pomoc, korektę i doradztwo merytoryczne nauczycielom: biologii, geografii, informatyki
? za udostępnienie danych i pomoc w ich uzyskaniu Urzędowi Miasta i Gminy Płoty
? za wykonanie zdjęć w parku uczennicy Katarzynie Charaszczuk.

Ładowanie danych ...