Sobótka leży na południowy zachód od Wrocławia u stóp Ślęży, na wys. ok. 170-230 m n.p.m. Sobótka – Górka to część Sobótki położona na zachód od centrum miasta. Dawniej była to oddzielna miejscowość. Park jest częścią zespołu parkowo-rezydencjonalnego w Sobótce – Górce, który znajduje się w rejestrze zabytków województwa. Jego powierzchnia wynosi 4,5 ha właścicielem parku jest gmina Sobótka. Położony jest on na południe od ulicy Świdnickiej, przecinającej miejscowość z zachodu na wschód. Od wschodu ogranicza go ul. Zamkowa a od zachodu Browarniana. Park był niegdyś częścią nieczynnego dziś browaru. W północnej części parku jest staw, obecnie dzierżawiony i ogrodzony. W południowej części parku znajduje się XIX-wieczna altana zwana “grzybkiem” i przedszkole przy ul. Świdnickiej. W budynku przedszkola niegdyś była restauracja (I poł. XX w.), w pobliżu przedszkola są ślady po budynku sali restauracyjno-widowiskowej.

Historia

Sobótka powstała jako osada służebna związana ze ślężańskim ośrodkiem kultu poświęconemu bóstwu słonecznemu i innym siłom przyrody. Ośrodek ten obejmował Wieżycę, Radunię i Ślężę. Z biegiem lat Sobótka przekształciła się w osiedle targowe. Istnieje pogląd, że nazwa miasta wywodzi się od pogańskich obrzędów odprawianych na Ślęży, znanych jako “sobótki”. Bardziej rozpowszechniona jest teoria, że nazwa miasta ma związek z targami, które odbywały się u stóp Ślęży w soboty. Po raz pierwszy wzmianka o targach sobótczańskich została sporządzona w dokumencie Bolesława Wysokiego w 1193 r. W 1221 roku Sobótka uzyskuje tzw. średzkie prawa miejskie, w 1339 r. – prawa magdeburskie. Wydarzeniami, które przynosiły miastu zniszczenia były liczne pożary, wojny husyckie w XV w., wojna 30-letnią w XVII w. Podczas ostatniej wojny miasto uległo zniszczeniom w 35%.

Górka pierwszy raz została wymieniona w dokumentach księcia Henryka Brodatego z 1204 r. jako Gorka. W dokumencie z 1295 r. figuruje jako Gork. Natomiast niemiecka nazwa do 1945 r. brzmiała Gorkau. Wszystkie stare dokumenty związane były z zakonem. Wielkorządca Bolesława Krzywoustego Piotr Włast w 1121 r. sprowadził Kanoników Regularnych św. Augustyna – zakon z Arovaise we Francji i ofiarował im Ślężę oraz miejscowości: Górkę, Strzeblów i Sobótkę. Górka należała do nich do 1810 r., potem do Ernesta Freiherra von Luttwiza z Dzierżoniowa. W 1817 r. powstał na jej terenie pierwszy w okolicy Wrocławia, później rozbudowywany browar. Do zespołu browaru należy budynek administracyjny, budynek produkcyjny i komin. Tradycje browarnictwa w Górce sięgają 1385 r. Budynek administracyjny z przeł. XVIII i XIX w., w dzisiejszych czasach jest zamieszkiwany przez rodziny. Ważnym wydarzeniem dla rozwoju Sobótki było uruchomienie linii kolejowej w roku 1885. Biegła ona z Wrocławia do Świdnicy.

Do browaru przylega park o powierzchni 4,5 ha. Założony został w drugiej połowie XIX w. Znajduje się w nim altana z końca XIX w. dziś zwana “grzybkiem”. Dawniej odbywały się tam regularne festyny np. “Dzień Kawalera”, na którym spotykały się pary “kojarzone” przez biura matrymonialne. Na “grzybku” grała orkiestra, w której rytm tańczono. Pito tam piwo robione w wspominanym wyżej browarze. Atrakcjami festynów były: kiełbasa z rusztu, gorące parówki, dobrze zaopatrzony bufet, lody, loteria, “łowienie” nagród na wędkę. Po stawie położonym w parku można było popływać kajakiem lub rowerem wodnym. Jeszcze po II wojnie światowej organizowano takie festyny, jednak z biegiem lat tradycja ta słabła. W chwili obecnej organizuje się festyny raz w roku – 2 maja. Przychodzą na nie uczniowie, mieszkańcy Sobótki – Górki i okolic. Oferuje się kiełbasę z rożna, konkursy dla dzieci, loterie fantowe. Są pokazy akcji strażackich, prezentacje uczniów ze szkoły podstawowej i dzieci z przedszkola. Park jest miejscem ogólnodostępnym, znajduje się w nim plac zabaw, boisko, częściowo zachowane ścieżki. Jest on też miejscem spacerów i zabaw dzieci z przedszkola.

Przyroda

W parku najcenniejszymi drzewami są dęby szypułkowe (Quercus robur) – trzy pomniki przyrody. Są to potężne drzewa o nieregularnej koronie. Kora jest ciemnoszara, głęboko popękana. Największy z nich znajdujący się przy przedszkolu w południowo-zachodniej części parku posiada obwód 460 cm. Oprócz dębów przy altance rosną kasztanowce zwyczajne (Aesculus hippocastanum).

Drzewa, które rozpoznaliśmy przy ulicy Browarnianej to: modrzewie polskie (Larix polonica), robinie akacjowe (Robinia pseudoacacia), klony zwyczajne (Acer platanoides). Przy stawie rosną też graby zwyczajne (Carpinus betulus), olsze czarne (Alnus glutinosa). Na terenie parku są też buki zwyczajne (Fagus sylvatica), lipy drobnolistne (Tilia cordata) i szerokolistne (Tilia platyphyllos). Występujące w parku krzewy to: bez czarny (Sambucus nigra), leszczyna pospolita (Corylus avellana). Wiosną park zdobią liczne, kwitnące rośliny zielne np.: gwiazdnica wielkokwiatowa (Stellaria holostea), zawilec gajowy (Anemone nemorosa), dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans) jaskier ostry (Ranunculus acris). Na murku otaczającym przedszkole od ulicy Zamkowej rośnie zanokcica murowa (Asplenium ruta-muraria).

Ścieżka

1. Wędrówkę rozpoczynamy na ulicy Zamkowej, biegnącej po wschodniej stronie parku. Zatrzymujemy się przy murku otaczającym przedszkole. Rośnie na nim zanokcica murowa.
 

2. Wracamy ulicą Zamkową w kierunku ul. Świdnickiej, przechodzimy wzdłuż przedszkola i dochodzimy do “grzybka”. Jest to “altana z końca XIX w. na murowanym cokole tworzącym taras, nakryta zadaszeniem o konstrukcji stalowej ze sterczyną, pokryta sześciospadowo blachą falistą. Pod okapami dekoracje z fantazyjnej kraty” [Garbaczewski Z., Kozioł I. Załęski J., Sobótka i okolice, Wrocław 1993].

W dzisiejszych czasach “grzybek” jest zniszczony, zaniedbany. W otoczeniu “grzybka” rosną: lipy drobnolistne, kasztanowce białe i cztery ogromne dęby szypułkowe, w tym pomnik przyrody, na którym zauważamy uchwyt po starej latarni (może z czasów, gdy był tu kawiarniany ogródek przy restauracji “Dolina Rozalii” mieszczącej się w budynku dzisiejszego przedszkola).
 

3. Idziemy dalej w kierunku południowo-zachodnim, przechodzimy obok placu zabaw i idziemy parkiem wzdłuż ulicy Browarnianej. Mijamy: topole, jesiony wyniosłe. Dochodzimy do browaru. Za bramą, po prawej stronie znajduje się budynek administracyjny służący obecnie jako mieszkalny dla dawnych pracowników browaru, w głębi zabudowania produkcyjne i gospodarcze. Budynek administracyjny pochodzi z przełomu XVIII i XIX w. Jest on jednopiętrowy o dachu czterospadowym. “Ryzalit środkowy pięcioboczny z trójkątnym naczółkiem.

Okna obramowane, na piętrze z ozdobnymi obdasznicami na konsolkach wspierającymi parapety” [Garbaczewski Z., Kozioł I. Załęski J., Sobótka i okolice, Wrocław 1993]. Budynek produkcyjny “z lat siedemdziesiątych XIX w. pięcio- i siedmiopiętrowy, murowany, tynkowany, blendy z cegły licówki” [Garbaczewski Z., Kozioł I. Załęski J., Sobótka i okolice, Wrocław 1993]. Aktualnie budynek produkcyjny jest nieużytkowany i popada w ruinie. Komin fabryczny (koniec XIX w.), “okrągły, murowany ze stalowymi opaskami. U góry białe pasy tynku” [Garbaczewski Z., Kozioł I. Załęski J., Sobótka i okolice, Wrocław 1993].
 

4. Od bramy browaru wracamy ul. Browarnianą w kierunku południowym, tuż przy browarze, nad stawem znajduje się karczma Tawerna. Jest tu łowisko, wypożyczalnia kajaków. Staw ma ok. 1 ha i żyją w nim: karpie, amury, leszcze, szczupaki, płotki, liny, pstrągi. Zauważamy pływające kaczki krzyżówki. Na stawie znajduje się pomost.
 

5. Idziemy dalej ul. Browarnianą w kierunku południowym, tuż za Tawerną skręcamy w prawo, idziemy groblą wzdłuż ogrodzenia oddzielającego staw od parku. Dochodzimy do kolejnego pomnika przyrody – dębu szypułkowego. Jest to okazałe drzewo, wiek ok. 250 lat, obwód 420 m, wys. 20 m. Gdy wiosną spojrzymy z tego miejsca w głąb parku widać połać biało kwitnącej gwiazdnicy wielkokwiatowej.
 

6. Idziemy dalej wzdłuż ogrodzenia przy stawie w kierunku wschodnim, wspinamy się na wzniesiona wyżej cześć parku i ścieżką dochodzimy do budynku zwanego przez mieszkańców Górki “willą”. Na trasie wiodącej do “willi” rosną klony zwyczajne. Budynek pochodzi z początku 1910 r. Był zamieszkały przez jednego z współwłaścicieli browaru, po II wojnie światowej mieszkania przydzielono pracownikom browaru. Jego architektura wyróżnia go spośród innych domów. Ma czterospadowy, mansardowy dach kryty dachówką oraz facjaty pod dachami trzyspadowymi i pulpitowymi. Ozdobą budynku są okna zamknięte półkoliści i okna owalne oraz dekoracje tynku.
 

7. Ostatnim etapem naszej wędrówki jest spacer ścieżką po górnej części parku w kierunku południowym i południowo-zachodnim do przedszkola i wyjścia z parku na ul. Świdnickiej. W czasie drogi można podziwiać dziwne formy pni drzew, głównie buków, a wiosną połacie kwitnących zawilców.
Od “willi” można też przejść ul. Zamkową w górę, do Zamku – zespołu dawnego opactwa augustianów przebudowanego na siedzibę rodu Kulmitz w 1885 r.

Bibliografia

Czerwieński Janusz, Śleża – przewodnik, Wrocław 1966.
Decyzja w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków. Materiały urzędu Miasta i Gminy Sobótka.
Eisenreich Wilhelm, Eisenreich Dorothee, Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce, Warszawa 1993.
Garbaczewski Z., Kozioł I., Załęski J., Inwentaryzacja Krajoznawcza Województwa Wrocławskiego, Zeszyt 1, Miasto i Gmina Sobótka, Wrocław 1993.
Małek Markus (opr.), Ślęża i okolice. Album pocztówek z kolekcji Ryszarda Małka, Sobótka 2004.
Mowszowicz J., Przewodnik do oznaczania drzew i krzewów krajowych i aklimatyzowanych, Warszawa 1979.
Wodnicka M., Subkultura piwowarów. Wybrane zagadnienia. Praca magisterska napisana na Uniwersytecie Opolskim pod kierunkiem prof. dr hab. T. Smolińskiej, Opole 1997.

Uwagi

Informacje dodatkowe

W parku znajduje się plac zabaw, boisko, częściowo zachowane ścieżki spacerowe. Ławki są tylko przy placu zabaw.

Atrakcjami parku są: piękny, bogaty drzewostan z pomnikami przyrody, staw, przy którym jest bar z wypożyczalnią kajaków, stare i zabytkowe obiekty: altanka, browar, “willa”, duża powierzchnia.

Park jest jednak mało zadbany. Przydałoby się odnowić ścieżki spacerowe, wykonać prace pielęgnacyjne zwłaszcza w części parku od strony ul. Zamkowej, umieścić ławki i kosze na śmieci przy ścieżkach, przy stawie. Brakuje również toalet. Należałoby odnowić zaniedbaną altankę i budynki browaru popadające w ruinę.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 2 im M. Skłodowskiej - Curie
ul. Skłodowskiej-Curie 19
55-050 Sobótka
e-mail: sp2sobotka@gazeta.pl
Opiekun grupy:
Melania Sitkiewicz 
Autorzy opisu:
uczennice kl. VI: Sandra Chorążewska, Paulina Łukasik, Kamila Rojewska, Karolina Stolarska i uczniowie kl. V: Kinga Białucha, Jakub Jastrzębski, Paulina Magnuszewska
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- Pracownikom Urzędu Miasta i Gminy w Sobótce: pani Irenie Bogdańskiej i pani Monice Liberskiej za udzielanie cennych wskazówek, pomoc w odszukaniu potrzebnych informacji i wyjaśnianiu naszych wątpliwości.
- Mamie naszej koleżanki pani Anecie Rojewskiej za zaangażowanie i pomoc w odszukiwaniu materiałów dotyczących parku.
- Pani Małgorzacie Wodniackiej – nauczycielce naszej szkoły za udostępnienie własnej pracy magisterskiej.

Ładowanie danych ...