Park miejski znajduje się przy ul. Rybnickiej. Jego właścicielem jest miasto Żory, a nadzór nad parkiem sprawuje Urząd Miasta w Żorach.

Historia

Park miejski przy ul. Rybnickiej powstał w drugiej połowie XIX wieku. Sama ulica Rybnicka powstała w latach 40. XIX stulecia, po drugiej stronie wybudowano Hutę Pawła i Młyn Parowy. Z kolei w latach 60-tych na terenie, gdzie dziś jest GS i Bank Spółdzielczy, założono koszary. Teren dzisiejszego parku był przez jakiś czas wykorzystywany jako plac ćwiczeń. W każdym razie na planie miasta z 1883 r. ten teren zaznaczony jest już jako obszar zadrzewiony.

Najprawdopodobniej park został założony po roku 1888. Przesłanki, które za tym przemawiają to:
- brak wzmianek o parku w “Historii miasta Żory” napisanej w 1888 r. przez Augustyna Weltzla. Jego dzieło, jeśli chodzi o czasy mu współczesne, jest bardzo szczegółowe i zawiera mnóstwo nawet drobnych faktów z życia miasta. Wymienia on nawet wszelkie istniejące w 1888 r. parki, ogrody i lasy miejskie. Przeoczenie parku miejskiego przez niego jest raczej mało prawdopodobne.
- Likwidacja garnizonu w Żorach w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku i w związku z tym konieczność zagospodarowania mienia powojskowego przez miasto. W stajniach urządzono wtedy elektrownię miejską, zaś obszar przy ul. Rybnickiej przekształcono w park.

Inne fakty dotyczące parku:
Na terenie parku zlokalizowane były cztery studnie głębinowe, z których woda tłoczona była do wieży ciśnień na wzgórzu przy ulicy Boryńskiej.

Prawdopodobnie na początku XX wieku przeniesiono do parku fontannę, która wcześniej znajdowała się na rynku. W latach czterdziestych (podczas okupacji) na jej szczycie umieszczono figurki Jasia i Małgosi.

Po wojnie na teren parku przeniesiono dwa lwy, które wcześniej stały przed jedną z kamienic przy ul. Dworcowej. Tam też, przez długi czas, leżały resztki kolumny zniszczonej na rynku figury św. Jana Nepomucena.

9 października 1952 r. MRN zdecydowała o rozszerzeniu obszaru parku przez włączenie terenu, gdzie do 1939 r. znajdowała się Sokolnia (dzisiejszy plac zabaw). W latach 1959 i 1962 zajmowano się organizacją placu zabaw na terenie parku.

31 marca 1970 r. w ramach przygotowań do jubileuszu miasta postulowano, by zbudować tam muszlę koncertową, zaś cały park nazwać imieniem Jana Gajdy, działacza polskiego w Żorach sprzed pierwszej wojny światowej.

W latach siedemdziesiątych powstało przejście na osiedle 700-lecia, krąg taneczny (obecnie jest na nim stół pingpongowy) i rozbudowano plac zabaw. Utworzono także trawiasty kort tenisowy, który po kilku latach zniknął.

Przyroda

Parki miejski w Żorach pełni funkcję typowo rekreacyjną. Jest miejscem spacerów Żorzan, miejscem odpoczynku, a także miejscem zabaw dzieci. Na szczególną uwagą zasługują jednak liczne drzewa, które go porastają.
W trakcie zajęć kółka ekologicznego uczennice dokonały uproszczonej inwentaryzacji dendrologicznej parku. Efektem ich badań jest wykaz gatunków drzew obecnych w parku:
Brzoza biała (papierowa) – 1 okaz
Brzoza brodawkowata – 2 okazy
Dąb bezszypułkowy – 22 okazów
Dąb czerwony – 1 okaz
Dąb szypułkowy – 1 okaz
Grab pospolity – okazy
Jesion wyniosły – 1 okaz
Kasztanowiec biały – 6 okazów
Klon jawor – 8 okazy
Klon pospolity – 70 okazów
Leszczyna pospolita – 8 okazów
Leszczyna turecka – 1 okaz
Lipa drobnolistna – 10 okazów
Orzech czarny – 3 okazy
Orzech włoski – 1 okaz
Platan klonolistny – 2 okazów
Robinia akacjowa – 24 okazy
Topola biała – 11 okazów
Wierzba płacząca – 1 okaz

Ponadto, w trakcie zajęć okazało się, że 6 drzew ma wymiary odpowiadające drzewom pomnikowym o czym poinformowano odpowiedni wydział Urzędu Miasta w Żorach, poprzez wysłanie informacji o “odkryciu”, do której dołączono wnioski o uznanie drzew pomnikami przyrody.

Ścieżka

Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o ciekawsze miejsca znajdujące się na terenie parku miejskiego. Początkiem ścieżki są figury kamiennych lwów znajdujące się przy wejściu do parku.

Przystanek 1 – “Kamienny lew”
Znajdujemy się przy figurce kamiennego lwa. Te dwa lwy, obecne w parku, zostały tu przeniesione po wojnie. Wcześniej stały one przed jedną z kamienic na ulicy Dworcowej.

Przystanek 2 – “Magiczna fontanna”
Przechodzimy do fontanny, którą prawdopodobnie przeniesiono do parku na początku XX wieku. Wcześniej znajdowała się ona na rynku. W latach czterdziestych, podczas okupacji, na jej szczycie umieszczono figurki Jasia i Małgosi.

Przystanek 3 – “Jaworowa dziura”
Kolejnym przystankiem jest specyficzne drzewo. Specyficzne, bo z dziurą w pniu.

Przystanek 4 – “Drzewo bez ubrania”
Stoimy właśnie przy kolejnym charakterystycznym drzewie naszego parku. Charakterystycznym, bo nie posiadającym kory.

Przystanek 5 – “Królewski dąb”
Stoimy właśnie przy potężnym drzewie, drzewem tym jest dąb.

Przystanek 6 – “Eko - zabawa”
Doszliśmy do palcu zabaw. Jak przystało na prawdziwy plac zabaw my również troszeczkę się tu zabawimy.

Przystanek 7 – “Zabawa z drzewem”
Doszliśmy do kolejnego okazałego drzewa, jest to dąb. Badanie stanu czystości powietrza w parku – stan czystości powietrza uczniowie sprawdzali przez cztery tygodnie poprzez rozmieszczanie płatków waty w różnych miejscach parku (przy fontannie, w okolicach stołu do ping-ponga, przy ulicy Rybnickiej, przy płocie od strony GS-u oraz przy kamiennych lwach). Okazało się, że największe stężenie zanieczyszczeń występuje przy ulicy Rybnickiej (tam wata była zawsze najbardziej zakurzona), a najmniej zanieczyszczeń jest w okolicach fontanny (waciki prawie czyste). Pozostałe miejsca umiejscowienia wacików wykazują podobny, średni stopień zanieczyszczeń (waciki lekko zakurzone).

Bibliografia

Rostański Krzysztof, Rostański Krzysztof Marek, Drzewa i krzewy. Atlas i klucz, Krzeszowice 1999
Strona internetowa Ligi Ochrony Przyrody, http://www.lop.org.pl/?pageid=108⟨=pl
Strona internetowa http://szkolenia.om.pttk.pl/matIOnZ/tabela%20wiekowa%20drzew.pdf
Strona internetowa miasta Żory, www.zory.pl
Strona internetowa miasta Żory, www.wirtualnezory.pl
Strona internetowa miasta Żory, www.um.zory.pl

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 3 Żory
os. 700-lecia Żor
44-240 Żory
Opiekun grupy:
Zuzanna Stolarczyk Iwona Gajos
Autorzy opisu:
Uczniowie kółka ekologicznego: Ilona Drab, Adriana Modrzejewska, Aleksandra Musiała, Agnieszka Musiała, Dorota Dżaluk, Marta Pawełek, Ewa Golicz, Dominika Gawlik, Monika Hartwig, Hanna Kossowska, Dominika Kowalska, Nina Socha, Natalia Krupa, Izabela Dziedzic, Agata Smolarczyk

Ładowanie danych ...