Chorzów jest 114 tys. miastem leżącym na Wyżynie Śląskiej. W tym roku obchodzi 750 lecie powstania. Park Redena położony jest na Górze Wyzwolenia (dawniej Góra Redena), na wysokości 321 m n.p.m. w dzielnicy Chorzów Miasto. Zarząd nad parkiem sprawuje Wydział Usług Komunalnych Urzędu Miejskiego w Chorzowie.

Powierzchnia parku wynosi obecnie 6,72 ha. Od wschodu granicę parku wyznacza ulica Parkowa, od południa z parkiem sąsiaduje supermarket „Carrefour”, od zachodu osiedle mieszkaniowe a od północy ul. Lwowska i teren Szkoły Podstawowej nr 29 w Chorzowie im. Ignacego Mościckiego. W północno-zachodniej części parku znajduje się betonowy zbiornik wody pitnej należący do Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów w Katowicach. Magazynuje 50 tys. m3 wody z ujęć w Dziećkowicach i Kozłowej Górze. Woda do Chorzowa płynie grawitacyjnie a do Osiedla Tysiąclecia w Katowicach jest pompowana za pomocą pomp. Teren zbiornika i przepompownia są ogrodzone metalowym płotem.

Historia

Park został założony w 1874 r. na najwyższym wzniesieniu miasta, na terenie wydzierżawionym od Spółki Brackiej oraz rozbudowany w latach 1898-1907. W roku 1913 do terenu parku przyłączono obszar leśny około 10 ha. W latach 1898-1907 na terenie parku wybudowano restaurację, zakład ogrodniczy i szklarnię. Po I wojnie światowej zmieniono nazwę parku na Góra Wyzwolenia. W latach 20. powstały dwa stadiony, baseny, korty tenisowe, hotel, mały zwierzyniec fauny krajowej. W latach 30. górę, w związku z trwającymi pracami fortyfikacyjnymi ówczesnej granicy polsko-niemieckiej (w wyniku której powstał Obszar Warowny „Śląsk”), wybrano na lokalizację schronu dla dowódcy obsady tychże fortyfikacji. We wrześniu 1939 r. w czasie ataku Niemiec na Polskę, schron był także siedzibą dowódcy wojsk polskich stacjonujących na Górnym Śląsku, generała Jana Sadowskiego. W czasie wojny obiekt ten był wykorzystywany przez Niemców jako schron przeciwlotniczy, po wojnie wejście do niego zostało zamurowane a w latach 90. w ogóle zasypane.

Tuż po powstaniu Chorzowa władze nowego miasta podjęły decyzję o przeniesieniu z Knurowa i ustawieniu właśnie w parku na Górze Redena zabytkowego drewnianego kościoła, któremu groziła rozbiórka – prace rozpoczęto w 1935 r.

Wraz z rozwojem miasta (szczególnie od momentu powstania Chorzowa w 1934 r.) teren parku był zbyt mały – wybrano więc lokalizację nowego terenu rekreacyjnego (obecne Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. Gen. Jerzego Ziętka SA w Chorzowie), a część parku na Górze Redena przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową (obecnie istniejące osiedle bloków).

Obecnie park służy mieszkańcom jako teren do spacerów i rekreacji na świeżym powietrzu. Dzieci chętnie odwiedzają plac zabaw. Teren parku jest wykorzystywany przez naszą szkołę jako doskonałe miejsce do prowadzenia zajęć terenowych i plenerów oraz miejsce do organizowania różnych zawodów sportowych.

Przyroda

W drzewostanie parku Redena przeważają drzewa liściaste. Najwięcej jest klonów pospolitych (Acer platanoides), robinii białych (Robinia pseudoacacia), lip szerokolistnych (Tilia platyphyllos), kasztanowców zwyczajnych (Aesculus hippocastanum), jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior) i topoli osiki (Populus tremula). Występują również buki pospolite (Fagus sylvatica), dęby szypułkowe (Quercus robur) i czerwone (Quercus rubra), brzozy brodawkowe (Betula pendula), wierzby płaczące (Salix sepulcralis), graby pospolite (Carpinus betulus), jarząby pospolite (Sorbus aucuparia), jarząb szwedzki (Sorbus intermedia), klon jawor (Acer pseudoplatanus) i glediczja trójcierniowa (Gleditsia triacanthos).

Z drzew iglastych występują tylko okazy sosny czarnej (Pinus nigra). Pomiędzy drzewami rosną następujące krzewy: bez czarny (Sambucus nigra), leszczyna pospolita (Corylus avellana), czeremcha pospolita (Prunus padus), śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus), jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius), trzmielina zwyczajna (Euonymus europaeus), ligustr pospolity (Ligustrum vulgare).

W Parku spotykamy następujące zwierzęta: wróble, sroki, sikorki, gawrony, wiewiórki, jeże, zające.

Ścieżka

Ścieżka dydaktyczna została opracowana przez uczniów w oparciu o walory przyrodnicze i elementy historyczne parku. Prowadzi ona alejkami i składa się z 7 przystanków.
 

1. Wchodzimy do parku alejką równoległą do ul. Parkowej. Znajduje się tutaj pozostałość przedwojennej alei topolowej, kilkanaście przepięknych starych topól. Idąc spotykamy również lipy szerokolistne, klony zwyczajne i robinie akacjowe. Z prawej strony widzimy betonowe ściany zbiornika wodnego wyrównawczego, z którego woda zasila Chorzów i Osiedle Tysiąclecia w Katowicach oraz zabudowania Bazy Napraw Wodomierzy.
 

2. Po przejściu około 30 metrów, po prawej stronie znajduje się niewielki pagórek, który porastają młode drzewa kasztanowców i klonów, szczyt pokryty jest trawą a w dodali wydać ścianę zbiornika wodnego. W trawniku widzimy dwa betonowe włazy, są to wejścia ewakuacyjne do schronu dowodzenia. Został on wzniesiony w roku 1938 dla sztabu pułku fortecznego, na jaki składały się obsady Obszaru Warownego „Śląsk”. Jest to obiekt dwukondygnacyjny z wysuniętym skrzydłem ściany tylnej o charakterystycznie zaokrąglonych narożach ścian i stropów. Wejście do schronu prowadziło przez otwór zamykany kratą forteczną i flankowany przez strzelnicę obrony wejścia, a następnie przez dwudzielne drzwi pancerne w załamaniu korytarza. Jest ono obecnie zasypane. Schron posiada trzy wyjścia ewakuacyjne ze strzelnicami rkm, które pozwalały na obronę ściany tylnej. Schron dowodzenia – Chorzów to jedyny schron na obecnych ziemiach polskich wybudowany w latach międzywojennych. W przyszłości ma być odnowiony i będzie można go zwiedzać.
 

3. Idziemy dalej alejką prosto i w miejscu, gdzie droga się rozdwaja spotykamy grupkę przepięknych młodych grabów. Szara popękana kora ich pni może wprawić w podziw niejednego turystę. Następnie skręcamy w prawo, idąc wśród dębów szypułkowych, kasztanowców i klonów zwyczajnych. Wśród krzewów dominują krzewy jaśminowca wonnego, którego zapach umili czerwcowy spacer, ligustru pospolitego, trzmieliny zwyczajnej.
 

4. Dochodzimy do skrzyżowania alejek i po prawej stronie widzimy alejkę, wzdłuż której rosną brzozy i klony. Na wprost naszym oczom ukazuje się sylwetka trzech sosen, dwóch wierzb płaczących oraz jarząb pospolity. Skręcamy w lewo i kierujemy się na południowy-zachód do piaskownicy.
 

5. Przechodzimy obok małego drzewa jabłoni ozdobnej – rajskiej, urzeka ona swoimi różowymi kwiatami w maju a później purpurowymi liśćmi. Szczególnie efektownie drzewko to wygląda jesienią, kiedy spadną liście, a na pędach, na długich szypułkach zwisają kuliste, błyszczące, karminowe jabłuszka centymetrowej średnicy. Dochodzimy do kręgu, w którym obecnie znajduje się piaskownica a wokół promieniście rozchodzą się alejki. Jest to pozostałość dawnego układu kompozycyjnego. W miejscu piaskownicy przed wojną znajdowała się fontanna. Na wschód od niej rośnie jedyny w parku okaz buka pospolitego odmiany płaczącej (Fagus sylvatica ‘Pendula’). Przepiękna korona tego drzewa zachwyca w każdej porze roku.
 

6. Skręcamy alejką na północ, przechodzimy obok klonu zwyczajnego, glediczji trójcierniowej, lipy szerokolistnej i robinii akacjowej. Glediczja trójcierniowa to drzewo o prostym pniu i ciernistych pędach. Owoce to spłaszczone strąki, spiralnie skręcone, aż do 40 cm długości. Długo utrzymują się na drzewie i opadają w zimie lub dopiero na wiosnę, często zbierane przez dzieci. Po prawej stronie ukazuje się nam polanka, na której zrobiono plac zabaw dla dzieci. Jest to zakątek, gdzie dzieci mogą miło spędzić czas a dorośli siedząc na ławkach podziwiać drzewa i krzewy. Rosną tu wierzby płaczące, dęby czerwone, klony jawory, brzoza i sosny czarne.
 

7. Dalej kierujemy się alejką na północ, obok rosnących po prawej stronie dębu szypułkowego i buka zwyczajnego a po lewej klonów zwyczajnych oraz kasztanowców. Wychodzimy na niewielkie wzniesienie, możemy tu zaobserwować jak przyroda sama stara się upiększyć betonowy zbiornik wodny. Dach zbiornika porasta wiele gatunków drzew, które są samosiejkami. Wzdłuż rosną klony jawory, jesiony wyniosłe, kasztanowce i robinie akacjowe. Pień jednej z nich przybrał bardzo ciekawą formę. Idziemy brukowaną aleją i naszym oczom ukazuje się drewniany kościółek. Jest to kościół p.w. Św. Wawrzyńca, który w 1935 r. został przeniesiony do Chorzowa z Knurowa.

Rekonstrukcja całego obiektu trwała do roku 1938. Wymieniono ok. 60% drewna przy odbudowie nawy i więźby dachowej. Fundamenty oraz mur okalający zbudowano z kamienia łamanego. Na szczycie gotyckiej, krytej gontami wieży umieszczono krzyż dwuramienny. Krzyż taki umieszczony był już w Knurowie, lecz na nowym miejscu, górując ponad całym miastem mającym w swoim herbie m. in. dwuramienny krzyż Bożogrobców, przypomina, że Chorzów zawdzięcza swoje powstanie właśnie Zakonowi Kanoników Bożego Grobu. Po II wojnie światowej kościółek ten znalazł się poza terenem parku. Wychodząc z parku możemy wejść i zwiedzić ten obiekt.

Trasa ścieżki kończy się na północnym końcu parku na ulicy Lwowskiej.

Uwagi

Informacje dodatkowe:

Infrastruktura: Przy parku nie ma parkingu, najbliższy parking znajduje obok hipermarketu „Carrefour” lub naszej szkoły na ul. Lwowskiej. Dużym mankamentem jest brak szaletów. Alejki są w złym stanie technicznym, tylko jedna jest wybrukowana i oświetlona. Mała jest liczba ławek i są w złym stanie.

Mocne strony parku: park jest położony blisko szkoły i osiedli mieszkaniowych, jest plac zabaw dla dzieci, występuje wiele ładnych drzew i krzewów.

Słabe strony parku: zniszczone ławki, mało koszy na śmieci, dużo śmieci porozrzucanych po terenie, słabe oświetlenie, dziurawe ścieżki, brak ścieżek rowerowych.

Bibliografia

Szwedler Inga, Sobkowiak Mirosław, Spotkania z przyrodą. Rośliny, Warszawa 1998.
Strona internetowa Atlas drzew, http://www.drzewapolski.pl
Strona internetowa Przeniesienie kościoła, http://www.wawrzyniec-chorzow.katowicwe.opoka.org.pl
Strona internetowa miasta Chorzów, http://chorzow.pl
Strona internetowa Schron dowodzenia – Chorzów, http://kaczorek.easisp.pl
Strona internetowa Zbiorniki, http://gpw.katowice.pl

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr29 im. Ignacego Mościckiego
ul. Lwowska 36
41-500 Chorzów
e-mail: sp29chorzow@wp.pl, s29p@poczta.onet.pl
Opiekun grupy:
mgr Iwona Chrobot 
Autorzy opisu:
Uczniowie klasy 5b: Bartosz Banach, Patryk Białkowski, Kamila Boner, Sebastian Broda, Mateusz Czajka, Nicole Dolińska, Karolina Głowacz, Rafał Ledworowski, Robert Leszczyna, Maximilian, igacz, Karina Milewska, Patryk Naczulski, Wojciech Nawalaniec, Agata Piec, Grzegorz Piotrowski, Sandra Ponikowska, Marcin Rajwa, Lucyna Steimann, Sebastian Stępień, Kamil Sus, Paweł Wawrzycki
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- za udostępnienie danych i pomoc Urzędowi Miasta w Chorzowie.
- za pomoc merytoryczną i wsparcie Pani mgr Jolancie Noworyta.
- za pomoc w uzyskaniu informacji historycznych Panu mgr Marcinowi Bojdołowi.

Ładowanie danych ...