Park Róż położony jest w centrum Chorzowa, między ulicami Żwirki i Wigury, Urbanowicza, Piaskową, a ulicą Astrów. Powierzchnia parku wynosi 9 ha. Właścicielem parku jest Urząd Miasta Chorzów. Dojazd z rynku zapewniają autobusy linii165 oraz tramwaje linii 6, 37, 41.

Historia

W okresie międzywojennym, w latach 1926 – 1930, powstał jeden z najbardziej atrakcyjnych obecnie parków Chorzowa – Park Róż. Jego kompozycja ukształtowana jest na powierzchni 9 ha, wcześniej była ona wielokrotnie powiększana i przebudowywana. Tworzą ją dwie części. W obszarze północnym, stworzono w układzie geometrycznym ogród różany, który zaważył na nazwie tego miejskiego terenu rekreacyjnego. W części południowej, rozpościera się do dziś, swobodnie ukształtowany, krajobraz parku.

Tworzą go dwa stawy zwane Małym i Dużym Leopoldem, które powstały w miejscu starej piaskowni. Gospodarując miejsce wypoczynku chorzowian, pomyślano o zarybieniu stawów, które przez to były i są rajem dla wędkarzy. Z biegiem lat stawy ulegały zniszczeniu. Przedostające się do nich ścieki kanalizacyjne, groziły zamarciem życia biologicznego. W 1997 roku zbiorniki rekultywowano, dzięki dotacji z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (¾ funduszu na inwestycję) oraz Gminy Chorzów (¼ funduszu). Zadbano o oczyszczenie i uszczelnienie dna, uporządkowanie niebezpiecznych, stromych brzegów i połączenie Małego i Dużego Leopolda przekopem. Rekultywacja i poziom wód gruntowych pozwalają obecnie na utrzymanie wody w stawach do głębokości 2-2,5 metra, na tym samym poziomie. Względy bezpieczeństwa skłoniły projektantów do spłycenia większego ze stawów, co jednak nie miało negatywnego wpływu na życie biologiczne w zbiornikach.

Mniejszy ze stawów został powiększony i na nowo ukształtowany. Przygotowano na nim wysepkę, która służy jako miejsce lęgowe dla ptactwa. Gnieżdżą się tu kaczki łyski i krzyżówki. Z roślinności występuje na wysepce cypryśnik błotny z pneumatoforami (czyli naziemnymi korzeniami doprowadzającymi powietrze do systemu korzeniowego rośliny), które można podziwiać z brzegu. Stawy porastają trzciny, pałki wodne, grążele i grzybienie tzw. lilie wodne. Elementem zdobiącym duży zbiornik jest umieszczona na nim fontanna, która obok funkcji estetycznej, pozwala również natleniać wodę. Duży Leopold nie posiada wyspy, wyłożony jest folią i posiada system drenażowy. Wokół stawów znajduje się nawierzchnia z piaskowca.

W 2003 roku uczniowie Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 4 w Chorzowie, przeprowadzili badania biologiczne i chemiczne wody w zbiornikach. Głównymi wskaźnikami czystości, okazały się: pajęczaki, drobne skorupiaki, pierwotniaki, mięczaki i pierścienice. Przekroczenie parametrów chemicznych, głównie zawartości metali ciężkich takich jak: żelazo, miedź, cynk, mangan, potwierdziły skład biologiczny wody. W badanych próbkach dominowały bakterie ściekowe, larwy ochotki, pijawki pospolite, ośliczki pospolite, skąposzczety, co wskazało na klasę 2 – 4 czystości. Żyjące tu ryby takie jak karpie, płotki potwierdziły te badania. Wykazane w analizie chemicznej pierwiastki takie jak: żelazo, mangan, cynk, miedź są mikroelementami koniecznymi do życia tych organizmów. Ich nadmiar może być akumulowany i regulowany przez metabolizmy fizjologiczne (skóra, skrzela, układ wydalniczy).

W 1979 roku obchodzony był Międzynarodowy Dzień Dziecka. Władze miasta skupiły wtedy uwagę na najmłodszych mieszkańcach Chorzowa. W środkowej części parku rozbudowany został plac zabaw z piaskownicami i innymi urządzeniami dla dzieci. 1 czerwca tegoż roku, z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka, odsłonięto pomnik dłuta Andrzeja Szczepańca, przedstawiający postać Matki z Dzieckiem. Usytuowanie tego monumentu w Parku Róż wiązało się m.in. z faktem, że teren ten stanowił miejsce spacerowe młodych rodzin z dziećmi, które zamieszkały w powstałych w latach 1971-1975 blokach mieszkalnych przy ulicy Różanej i Astrów.

Miejsce zabaw dzieci zostało ponownie poddane renowacji w 1993-1995 roku, która zbiegła się z budową sąsiadującego osiedla domów mieszkaniowych. W tym czasie odrestaurowano alejki dla pieszych, które wyłożono czerwoną kostką brukową. Pomyślano również o rowerzystach. Przystosowano alejki parkowe do ruchu rowerowego, oznaczając je szarą kostką. Wszystko dopełnia ok. 100 lamp oświetleniowych oraz ławeczki, które harmonizują z estetyką Parku Róż.

Przyroda

Flora: klon jawor, robinia akacjowa, wierzba mandżurska, wierzba biała, wierzba płacząca, topola włoska, topola biała, topola czarna, klon jesionolistny, klon srebrzysty, platan klonolistny, lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, śliwa mirabelka, sosna czarna, jarząb szwedzki, modrzew europejski, dąb czerwony, olsza czarna, kasztanowiec, buk zwyczajny, świerk, cis pospolity, żywotnik, kosodrzewina, cypryśnik groszkowy, katalpa pospolita, berberys zwyczajny, śnieguliczka biała, bez pospolity, dziki bez czarny, jaśminowiec wonny, pięciornik krzewiasty, forsycja, pałka szerokolistna, pałka wąskolistna, sit, trzcina pospolita, rdest ziemnowodny, róża dzika, róża jabłkowata, rododendron.

Fauna: wiewiórki rude, zięby, gile, jeżyki, kosy, mewy śmieszki, gołębie grzywacze, sroki, łabędzie nieme, kaczki krzyżówki, kurka wodna.

Ścieżka

Ścieżka dydaktyczna, zaprojektowana przez nas, oparta została o walory przyrodnicze i estetyczne parku. Jej etapy zostały wyznaczone na podstawie istniejących już alejek parkowych. Jako że jest to park typowo miejski, ma on szereg wejść. Za początek naszej ścieżki uznaliśmy wejście od strony ulicy Urbanowicza, tuż przy Zespole Szkół Ekonomicznych im. Oskara Langego.

Park usytuowany jest na dawnych nieużytkach, 10 minut drogi od rynku w Chorzowie, w okolicach osiedla Różanka. Trasę wycieczki zaczynamy w północno-zachodniej części parku, przy wejściu na rogu ulic Urbanowicza oraz Żwirki i Wigury. Już na pierwszym planie zwracają uwagę przepiękne róże, kwitnące na czerwono i różowo. Jak się później przekonamy, Park Róż zawdzięcza swoją nazwę właśnie dużej ilości tych roślin.
 

1. Trasę wycieczki rozpoczynamy od wejścia na teren parku główną aleją, która już po chwili dzieli się na dwie równorzędne ścieżki. Aleje otoczone są ze wszystkich stron wieloma gatunkami roślin m.in.: begonii, trzykrotek wirginijskich, liliowców ogrodowych, trzmielin Fortune’a, głowienek wielkokwiatowych i ogromną ilością róż o czerwonych i różowych kolorach, oraz krzewów, wśród których wyróżnić można m.in.: karłowate cisy, tuje (żywotniki), cyprysiki oraz bukszpany.
 

2. Kierujemy się w stronę rzeźby, która stanowi nasz drugi postój. Rzeźba Andrzeja Szczepańca przedstawia matkę z dzieckiem. Obiekt ten popularnie nazywany jest przez spacerowiczów Pomnikiem Matki Polki. Wokół niego okazale prezentują się kwitnące w klombach: kalle oraz begonie, które corocznie są wymieniane. Wiosną można tu zaobserwować tulipany w wielu kolorach. Rośliny uatrakcyjniają zatem wygląd całości.
 

3. Tuż za rzeźbą matki z dzieckiem można nacieszyć oko przepięknie kwitnącymi azaliami (zwanymi również rododendronami czy różanecznikami). W tym miejscu postanowiliśmy zaplanować nasz trzeci przystanek. Można tu przysiąść na ławeczce, pozachwycać się dużymi i barwnymi kwiatami krzewów i odpocząć. Dzieci w tym czasie mogą się pobawić na zadbanym i czystym placu zabaw, umiejscowionym naprzeciw rododendronów. Miejsce przeznaczone dla dzieci otoczone jest karłowatymi cisami, licznymi gatunkami drzew iglastych i liściastych oraz pomarańczowymi różami.
 

4. Podążając dalej wzdłuż alei, w kierunku południowo-wschodnim, mijamy kwitnące na czerwono i żółto róże. Ze względu na swój szczególny urok, miejsce to stanowi nasz czwarty postój. Duża ilość kwiatów róż daje wrażenie dywanu – po jednej stronie czerwonego, a po drugiej żółtego. Niedaleko można też spotkać okazy pięciornika krzewiastego, który również kwitnie na żółto. Spacerując po parku dostrzec można bogactwo flory tego obszaru. Na tak niewielkim terenie jaki zajmuje Park Róż można rozpoznać ponad 60 gatunków drzew i krzewów, oraz duże ilości gatunków róż. Bogata jest również fauna tych okolic, mając na względzie, iż obszar ten ze wszystkich stron otoczony jest aglomeracją miejską.
 

5. Mijając rosaria, napotykamy kolejne ciekawe okazy przyrodnicze. Tym razem są to wiekowe robinie akacjowe. Na szczególną uwagę zasługuje jedna z nich, stojąca najbliżej alei. Ma mocno zdeformowaną korę i podwójny pień drzewa. Kora miejscami przypomina kształtem bulwy, bądź też oczy, co sprawia wrażenie, jakby drzewo obserwowało park. Miejsce to jest piątym przystankiem.
 

6. Podążając dalej drogą, dochodzimy do małego ronda, na którym skręcamy w lewo. Po drodze mijamy ponownie wiele kwitnących na biało róż oraz jaśminowce wonne i inne kwitnące na biało krzewy. Następnie, spacerując ścieżką wzdłuż zachodniego brzegu Dużego Leopolda, podziwiamy jego walory. Staw okrążamy, idąc początkowo w kierunku osiedla Różanka. Na rozstaju dróg skręcamy w prawo i podążamy aleją pomiędzy zbiornikami wodnymi prosto, aż natrafiamy na kolejne rozwidlenie alei. Jest to kolejny przystanek naszej wyprawy po Parku Róż.

Miejsce jest niezwykle urokliwe ze względu na bogatą faunę i florę. W wodach stawu rosną grzybienie białe, grążele żółte oraz rdesty ziemnowodne. Nad brzegiem często można napotkać wysiadujące kaczki krzyżówki, łyski i kurki wodne (kokoszki), a także odpoczywające łabędzie nieme czy mewy śmieszki. Głównym elementem dekoracyjnym stawu jest fontanna wodna, wytryskująca wodę na wysokość 7-8 metrów. Działa ona w okresie letnim. Na skarpach dużego stawu rosną liczne kwiaty, krzewy oraz wierzby płaczące, a między alejkami – róże.
 

7. Na skrzyżowaniu dróg, na którym się znajdujemy, skręcamy w lewo, w celu okrążenia Małego Leopolda. Spacer wokół stanowi nasz siódmy punkt obserwacyjny. Dostrzec tu można wiele gatunków ptaków oraz roślin wodnych, spotkanych wcześniej w dużym stawie. Dodatkowym atutem Małego Leopolda jest wysepka w jego wschodniej części, gęsto obsadzona roślinnością, gdzie znajduje się m.in. wierzba mandżurska. We wschodniej części stawu rosną trzciny pospolite, pałki szeroko- i wąskolistne oraz sity, stanowiące schronienie dla ptactwa wodnego. W tym miejscu należy dodać, iż oba stawy stanowią cenne stanowisko rozrodu licznych gatunków płazów, ryb oraz ptactwa wodnego.
 

8. Po obejściu małego stawu, wracamy na aleję miedzy stawami, gdzie zatrzymujemy się i zachwycamy starymi wierzbami płaczącymi. Punkt ten stanowi nasz kolejny postój. W tym miejscu na szczególną uwagę zasługuje stara wierzba płacząca, której gałęzie zwisają bezwładnie w dół, sięgając powierzchni wody.
 

9. Następnie spacerujmy wzdłuż alei między stawami. Dochodząc do rozstaju dróg skręcamy w prawo, kierując się w stronę ronda, które już uprzednio mijaliśmy. Tym razem zatrzymujemy się na nim i podziwiamy pięknie kwitnące białe róże, rosnące w dużym klombie. Za nimi widać również kwitnące na biało krzewy jaśminowca wonnego.
 

10. Dalej podążamy w kierunku południowo – zachodnim, skręcając na rondzie w lewo. Spacerując tędy, naszą uwagę przykuwają dorodne kasztanowce po obu stronach alejki. Najpiękniej jest tu w maju, podczas ich kwitnienia. Wśród drzew dostrzegamy jednak prawdziwy rarytas parku – katalpę pospolitą. W parku jest ich niewiele, a w okolicy przeważnie można je spotkać tylko w ogrodach. Drzewo to, o dużych liściach i owocach w kształcie strąków fasoli, pierwotnie rosło tylko w południowo-wschodniej części Ameryki Północnej. Dziś możemy je podziwiać w chorzowskim Parku Róż.
 

11. Następnie zmierzamy aleją w kierunku ul. Piaskowej. W tym miejscu można spostrzec wiele drzew o niezwykłych kształtach. Zwracamy uwagę na kilka z nich – m.in. na topolę białą, która wyrastając z jednego korzenia, po chwili dzieli się na szereg równoległych pni. Wygląda naprawdę niesamowicie. Interesująco prezentują się również stare robinie akacjowe. Na jednej z nich widać bardzo duże kolce wyrastające jakby spod kory. Można w tym miejscu spostrzec również dąb o rozłożystych gałęziach, co akurat w przypadku tego gatunku nie jest ewenementem. Zwróciliśmy na niego uwagę ze względu na rzadkość występowania dębów w Parku Róż.
 

12. Idąc prosto w kierunku ulicy Ryszki, skręcamy w alejkę usypaną żwirem, znajdującą się tuż za rampą. Podążamy w kierunku zachodnim, aż dochodzimy do miejsca, idealnie nadającego się do wypoczynku. Znajdują się tu liczne stoły do ping-ponga, jednak zwracamy uwagę na dwa okazy wierzby płaczącej, jeden rosnący miedzy ławkami a stołami oraz drugi wyglądający na zdecydowanie starszy – tuż przy budynku mieszkalnym. To miejsce na kolejny postój. Przyglądamy się wierzbom. Są bardzo wysokie jak na miejsce, w którym rosną. Ich dorodne gałęzie wyglądają pięknie, gdy poruszane są przez wiejący wiatr. Udajemy się dalej prosto w kierunku północnym, gdzie już po chwili dochodzimy do jednego z wejść do parku, znajdującego się na rogu ulic Przy Gazowni oraz Żwirki i Wigury. W tym miejscu kończymy naszą wyprawę.

Uwagi

Informacje dodatkowe

Infrastruktura: W Parku Róż jest dużo ławek i miejsc wyznaczonych dla odpoczynku. Są tu również dwa place zabaw, jeden w centrum parku (duży z piaskownicą), zdecydowanie bardzo zadbany oraz drugi, mniejszy na uboczu parku, w nieco gorszym stanie. Obiekt sportowy znajdujący się w parku jest raczej namiastką boiska, co innego z obiektem znajdującym się w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Róż, od strony ul. Gałeczki. Boisko to jest dobrze utrzymane. Z miejscami do parkowania nie ma większych problemów, jako że jest to park typowo miejski, okrążony z trzech stron ulicami. Na każdej z nich (ul. Urbanowicza, ul. Żwirki i Wigury, ul. Astrów, ul. Piaskowej) oraz na parkingu przy ul. Ryszki można spokojnie zostawić swój samochód i udać się na spacer. Liczba miejsc do parkowania jest duża, ze względu na znajdujące się dookoła parku osiedla. Brak jest kawiarni, ogrodzenia, tablicy informacyjnej oraz szaletów. W okresie letnim w parku można spotkać osoby sprzedające watę cukrową i napoje. Czasem pojawiają się tutaj strażnicy miejscy, patrolujący okolicę.

Mocne strony parku: wiele ciekawych zakątków w parku, dwa urokliwe stawy; miejsce wypoczynku nie tylko mieszkańców sąsiadujących osiedli, ale i również wielu mieszkańców Chorzowa i Katowic; spokój i cisza; miejsce rozrodu niektórych gatunków płazów, gadów, ptaków oraz ryb; wystarczająca ilość miejsc parkingowych oraz ławek; dobrze oświetlony wieczorami i nocą; bogactwo fauny i flory.

Słabe strony parku: brak szaletów oraz brak obiektów gastronomicznych; niektóre klomby nieuporządkowane i zarośnięte chwastami; niewielka ilość obiektów sportowych; brak ogrodzenia.

Bibliografia

Gałuszka M.: Dawny parków czar. „Wspólny Chorzów” 1996, nr 4 s. 8.
Liczba R.: Chorzów a.d. 2000 – nietypowy przewodnik po mieście dla młodzieży i dorosłych. Chorzów 2000, s. 144.
Stefański J.: Chorzowskie ogrody. „Wspólny Chorzów” 1996, nr 5 s.15.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 4 im. Jędrzeja Śniadeckiego
ul. św. Piotra 1
41-500 Chorzów
Opiekun grupy:
Wioletta Kilka – Bachowska, Gabriela Bialik, Katarzyna Sm Gabrielę Bialik, Katarzynę Smolarczyk
Autorzy opisu:
uczniowie klasy I LOB: Barbara Cybula, Klaudia Jarząbek, Alicja Niemiec, Katarzyna Rosa
uczniowie klasy III BT: Marcin Flakus, Dawid Olejnik, Justyna Wiśniewska
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
Pracownikom Urzędu Miasta Chorzów za udostępnianie danych oraz pomoc w ich uzyskaniu.
Pani Barbarze Dębczak – za pomoc w redagowaniu poszczególnych części publikacji.
Pani Marii Mega – za pomoc w oznaczeniu gatunków roślin.

Ładowanie danych ...