Park Solvay znajduje się w południowej części Krakowa – w Podgórzu, w dzielnicy IX, w Borku Fałęckim. Jest to teren położony po obu stronach ulicy Kościuszkowców, ograniczony od strony zachodniej i południowo – zachodniej częściowo ulicami Niemcewicza i Żywiecką. Wschodnią granicę parku stanowi potok Urwisko. Park jest własnością gminy Kraków na mocy ustawy z 1990 roku, w którym uregulowano stan prawny parku. Obecnie opieka nad nim sprawowana jest z budżetu miasta Krakowa przez Krakowski Zarząd Komunalny.

Nazwę swą otrzymał na mocy uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie nazw ulic i parków numer CXLX/1058/98 z dnia 03.06.1998 roku. Należy do parków leśnych. Ogólna powierzchnia parku wynosi 11,0139 hektarów i jest rozczłonkowana. Wypełnia przestrzeń między istniejącymi wcześniej zabudowaniami i ulicami. Wyróżnia się trzy części o zwyczajowych nazwach: “sosny”, “podmokła” i “leśna”.

Z centrum miasta najlepiej dojechać do parku tramwajem nr 8, 19 (okresowo 79), 22 lub 23 i wysiąść na ostatnim przystanku na pętli tramwajowej w Borku Fałęckim.

Infrastruktura. Park nie jest otoczony ogrodzeniem. Chodzi się w nim po asfaltowych alejkach, przy których są umieszczone liczne ławki i kosze na śmieci oraz latarnie. Okoliczni mieszkańcy wytyczyli dodatkowo kilka dzikich ścieżek, które znacząco skracają czas przejścia parku wzdłuż i wszerz. W parku nie ma rzeźb ani pomników. W części “sosny” są betonowe schody (13 stopni) jako element charakterystyczny dla całej, najwyżej w Krakowie położonej dzielnicy Podgórze.

W części “podmokłej” znajduje się betonowe boisko do gry w koszykówkę, a obok dwa stoły do gry w ping-ponga oraz stoliki do gier stolikowych. Na terenie parku nie ma kawiarni ani też szaletów, natomiast przylega on do kilku charakterystycznych obiektów. Od strony południowej części “sosny” i “leśnej” wydzielone są dwa place zabaw dla dzieci i ziemne boisko do gry w piłkę nożną. Między nimi klinem wchodzi otoczony siatką Ośrodek Sportu i Rekreacji “Krakowianka” z basenem i domkami campingowymi. Na wprost ośrodka sportowego znajduje się wolna przestrzeń porośnięta murawą, a za nią nasz budynek SOSW Nr 6 z przyszkolnym ogrodem i boiskiem. Od strony zachodniej do części leśnej przylega kaplica pod wezwaniem Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus, Dom Samotnej Matki i budynek, który dawniej był siedzibą Klubu Sportowego “Borek”. Obecnie klub ma nową siedzibę po drugiej stronie tej samej ulicy (Żywieckiej).

W nowym budynku mieści się też Rada Dzielnicy IX; za nim są korty tenisowe i stadion KS “Borek”. Do parku - od strony wschodniej części “sosny” i “podmokłej” w pobliżu ulicy Kościuszkowców– przylegają stare zabudowania socjalne wybudowane dla pracowników byłych Zakładów Sodowych “Solvay”.

Historia

Borek Fałęcki, Zakłady Sodowe “Solvay” i Karol Wojtyła

Pierwszy raz nazwa Borek pojawiła się w źródłach w 1382 roku. Była to dawna wieś z Górą Borkowską gęsto porośniętą lasem iglastym, czyli borem. Nazwa Borek pochodzi więc od słowa “bór” – “bory”. Właścicielem wsi był Piotr, syn Ottona z Gniewęcina. W 1389 roku Borek stał się własnością kapituły i od tej pory do końca XVIII wieku nazywał się Borek Kapitulny. W 1797 roku przeszedł na własność Konstancji Fałęzkiej de Gniazdowska. Odtąd zaczęto nazywać go Borek Fałęcki.

W drugiej połowie XIX wieku i na przełomie wieków nastąpił tutaj rozwój przemysłu. Powstało kilka ważnych zakładów przemysłowych. Między innymi w 1906 r. Bernard Liban otworzył fabrykę sody amoniakalnej, którą później kupił belgijski chemik i przemysłowiec, wynalazca przemysłowej metody otrzymywania sody – Ernest Solvay (1838-1922). Nastąpiła szybka rozbudowa, wzrost produkcji i zatrudnienia. Po odzyskaniu niepodległości zarząd i administracja, a od 1921 roku cała fabryka, przeszła w ręce Polaków – chociaż podlegała centrali w Brukseli.

Podczas II wojny światowej, w latach 1940-1944, w zakładach ciężko pracował Karol Wojtyła: przez pierwszy rok w kamieniołomach, a potem w oczyszczalni wody. Po latach odwiedził byłe tereny Zakładów Sodowych Solvay – już jako papież Jan Paweł II w 1997 r.

W latach 1945-80 zakłady sodowe dynamicznie się rozwijały. Ze względu na silne skażenie środowiska (tzw. “białe morza”) 11 sierpnia 1989 roku Komisja Ochrony Środowiska zdecydowała o likwidacji fabryki. W 1996 roku decyzją Głównego Inspektora Ochrony Środowiska “Krakowskie Zakłady Sodowe Solvay” wykreślono z listy osiemdziesięciu najbardziej uciążliwych wówczas zakładów przemysłowych w Polsce.

Park Solvay

W latach 1909–1912 wybudowano pierwsze bloki mieszkalne dla pracowników fabryki Solvay. W ramach rozbudowy strefy socjalnej dla terenu zamieszkałego przez pracowników zakładów w latach 20-tych ukończono budowę szkoły powszechnej i stadionu sportowego.

Park Solvay został założony na przełomie dwudziestych i trzydziestych lat XX wieku. Przed II wojną światową parkiem opiekował się zarząd fabryki Zakłady Sodowe Solvay. Po II wojnie światowej opiekę nad parkiem sprawowano z budżetu miasta Krakowa (dzielnica Podgórze) przez następujące instytucje: Zarząd Dróg i Zieleni, Zarząd Gospodarki Komunalnej II, Zarząd Gospodarki Komunalnej i teraz Krakowski Zarząd Komunalny. Przez cały czas od założenia park ma tą samą powierzchnię. Przed II wojną światową dokładnie na terenie naszej szkoły znajdowało się boisko do piłki nożnej. Po II wojnie światowej na tym miejscu wybudowano przedszkole dla dzieci pracowników Zakładów Sodowych Solvay.

Park jest ogólnodostępny. Ma wiele walorów. Oto one: dwa razy do roku – w połowie września z okazji Sprzątania Świata i w okolicach Dnia Ziemi – w porozumieniu z Radą Dzielnicy IX organizujemy sprzątanie całego parku.

W parku nie odbywają się ogólne imprezy związane z innym świętem – tego typu imprezy organizowane są na obszarze stadionu sportowego “Borek” po drugiej stronie ulicy Żywieckiej. Natomiast wszystkie uroczystości szkolne wiosną, latem czy wczesną jesienią – jeśli pozwala na to pogoda – odbywają się w ogrodzie naszego ośrodka, który jakby łączy krajobrazowo części parku: “leśną” i “sosny”. Działalność ośrodka znacznie zwiększa ruch w parku, ponieważ od poniedziałku do piątku przyjeżdżają tutaj dzieci z rodzicami, także pracownicy. Szczególnie dużo korzystają z uroków parku dzieci mieszkające w internacie. Bliskość przyrody wpływa terapeutycznie na samopoczucie naszych podopiecznych.

Przyroda

Teren parku jest lekko pofałdowany i obniża się w kierunku z południa na północ. Jest oazą zieleni. Występuje w nim ok. 25 gatunków drzew i 15 gatunków krzewów.

W części “sosny” na wzniesieniu rosną sosny pospolite, które są pozostałością naturalnych lasów borkowskich. Do wzniesienia prowadzą trzy alejki klonów i jedna jesionów. Wzdłuż ulicy rosną lipy szerokolistne. Na korze wielu drzew widoczne są skupiska glonów (pierwotek) oraz porostów skorupkowatych i proszkowatych. Interesującymi okazami w tej części parku są: magnolia (dwa egzemplarze) i kalina koreańska. Od strony wschodniej rosną tu także śnieguliczki i jaśminowce, a nad rzeczką czarne olsze i topole kanadyjskie. Stąd czasem dochodzi odgłos dzięcioła.

W tej części parku najokazalszymi drzewami są: topola kanadyjska o obwodzie 4,24 m i klon zwyczajny o obwodzie 3,32 m. W części “podmokłej” parku znajdują się graby, kasztanowce, jesiony i robinie akacjowe, głogi jednoszyjkowe oraz topole włoskie. Tutaj największym drzewem jest jesion wyniosły, którego obwód wynosi 4,05 m, a wysokość ok. 30-35 m. W tej części jest stosunkowo mało krzewów, natomiast licznie rosną rośliny łąkowe takie jak mniszek pospolity, przetacznik czy żywokost.

Od strony ulicy Niemcewicza wśród drzew postawiony jest karmnik dla ptaków – najliczniej przylatują do niego gołębie, kawki i kosy. W części “leśnej” rośnie dużo topoli, dębów, brzóz, grabów, robinii akacjowych. Ciekawymi okazami są tu dąb czerwony, leszczyny tureckie i z nowych nasadzeń buki pospolite czerwonolistne i magnolie. W tej części znajduje się najgrubsze drzewo w całym parku, topola kanadyjska o obwodzie 4,47 m. Oprócz niej jest jeszcze kilka innych drzew z obwodami większymi niż 3 m. Przy rozetach alejek rośnie dużo krzewów. Są to: czarny bez, forsycja, jaśminowiec, czeremcha, dereń, tawuła van Houtte`a. Nie spotyka się tutaj drzew ani krzewów iglastych.

Z roślin zielnych najliczniej występują koniczyna, mniszek pospolity, stokrotka, ziarnopłon wiosenny, złocień i firletka. Tą część parku upodobały sobie gawrony i kawki oraz drozdy śpiewaki i sójki. Dawniej w parku sadzono topole, a obecnie jesiony, brzozy i buki. W parku nie ma klombów z kwiatami ogrodowymi.

Spośród zwierząt najczęściej spotykane są różne gatunki ptaków. Najwięcej jest kosów, kawek i gawronów. Widywane są szpaki, sikorki, drozdy śpiewaki, pierwiosnki, raniuszki, pokrzewki, dawniej pleszki i pełzacze. W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba gołębi. Duża liczba kopców świadczy o obecności kretów. Zalatują tutaj trzmiele. Są też ślimaki i żaby. We wszystkich częściach parku baraszkują wśród gałęzi drzew i na ziemi wiewiórki.

Ścieżka

Ścieżka dydaktyczna została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze parku. Wyznaczono poszczególne jej etapy, nawiązując do istniejących już alejek i ścieżek wewnętrznych. Początkiem ścieżki jest mostek nad rzeczką Strugą w pobliżu pętli tramwajowej w Borku Fałęckim oraz Galerii Handlowej "Solvay Park".
 

1. Trasę wycieczki rozpoczynamy od wejścia na mostek nad rzeczką Strugą, z którego widać Park Solvay. Rzeczka ta nazywana jest też potokiem Urwisko – obydwie nazwy używane są przez instytucje i okolicznych mieszkańców. Struga uchodzi do rzeki Wilgi, która przepływa przez rejon przeszłych “białych mórz” i jest objęta programem ochronnym; wpada do Wisły, jest jej prawobrzeżnym dopływem. Niedawno płynącą wzdłuż parku Strugę uregulowano i zbudowano nowe mostki. Dopiero od ostatniego mostku w części “podmokłej” można zobaczyć rzeczkę w jej naturalnym biegu. W pobliżu rosną tutaj bez czarny, robinie akacjowe i olsze czarne. Olsza czarna (Alnus glutinosa) to drzewo z rodziny brzozowatych. Osiąga wysokość 25 m. Tworzy strzelisty pień pokryty ciemną korowiną, podłużnie spękaną. Liście ma szeroko owalne, ciemnozielone, na szczycie zaokrąglone lub wcięte. Należy do roślin wiatropylnych. Kwiaty zebrane w kotki zakwitają wczesną wiosną (marzec). Kwiatostany męskie są żółte, żeńskie czerwono-fioletowe. Do jesieni wykształcają się owoce – brunatne orzeszki w formie zdrewniałych nibyszyszeczek. Silny system korzeniowy olszy chroni glebę przed erozją. Na jej korzeniach znajdują się gruzowate narośla, w których żyją bakterie przyswajające wolny azot z powietrza. Jest to gatunek światłolubny i szybko rosnący. Jej pomarańczowoczerwone drewno stosuje się w budownictwie wodnym.
 

2. Schodzimy na chodnik i udajemy się na północny zachód. Idziemy obok OSiR po lewej stronie i placyku zabaw dla dzieci po prawej. Za placykiem widać ścianę zieleni utworzoną przez różnej wysokości drzewa. Zatrzymujemy się przy rozdrożu: na lewo prowadzi droga do części “leśnej” parku, na wprost - do naszego SOSW Nr 6, na prawo – do części “sosny”. W pobliżu rozdroża rośnie okazała topola kanadyjska o obwodzie 3,26 m. Pień tego okazu jest opleciony przez pień jesionu wyniosłego – oryginalny widok. Z tego miejsca wchodzimy do części “sosny” na nieasfaltową alejkę utworzoną przez klony pospolite. Klon pospolity (Acer platanoides) to gatunek typowy dla nizin i pogórza. Osiąga wysokość od 25 do 30 m. Jego kora jest podłużnie i wąsko spękana. Posiada liście z ostro zakończonymi klapami. Po zerwaniu liścia wypływa z ogonka sok mleczny. Żółtozielone kwiaty ma zebrane we wzniesione baldachogrona. Zapylane są przez owady. Owocami są skrzydlaci z płaskimi orzeszkami – ułożone parami tworzą kąt szeroko rozwarty. Gatunek ten dobrze znosi zanieczyszczenie powietrza w wielkich miastach.
 

3. Alejka prowadzi na najwyższe wzniesienie w tym parku i łączy się z wydeptaną ścieżką wijącą się od mostku przy pętli tramwajowej do schodów od strony północnej wzniesienia. Z tej ścieżki dobrze widać całą dużą grupę sosen porastających południową część pagórka. Mają strzeliste pnie i wysoko osadzone, często nierówne korony. Niektóre z nich są dziwacznie powyginane. Sosna pospolita (Pinus silvestris) to drzewo iglaste z rodziny sosnowatych. Ma bardzo silnie rozwinięty system korzeniowy. Pień jest pokryty ładną czerwono – szaro – brązową łuskowato spękaną korą. Sztywne, lekko skręcone igły są osadzone parami, mają 3–8 cm długości. Kwiaty żeńskie tworzą czerwone szyszeczki, kwiaty męskie – żółte kłosy. Szyszki sosny są jajowate, najpierw ciemnozielone, po dojrzeniu szare i matowe. Stojąc pod grupą sosen – szczególnie po deszczu – czuje się w powietrzu przyjemny zapach, który korzystnie wpływa na samopoczucie. Sosnowe drewno jest cenione w budownictwie i meblarstwie. Mieloną korę tej sosny stosuje się w ogrodnictwie.

Z tego miejsca widać też największe drzewo w tej części parku w pobliżu rzeczki Strugi. Jest to topola kanadyjska (Populus x canadensis). Należy do rodziny wierzbowatych. Obwód jej pnia wynosi 4,24 m. Na wysokości ok. 2 m rozdziela się na dwie odnogi, z której każda tworzy gęstą koronę. Topola kanadyjska powstała ze skrzyżowania europejskich i amerykańskich topól czarnych. Odznacza się szybkim wzrostem, ale żyje krótko. Jej pień jest pokryty spękaną, szaroczarną korowiną, górą nieco jaśniejszą. Okrągławo trójkątne, bardzo drobno ząbkowane liście na długich ogonkach ułożone są skrętolegle. Wytwarza wiatropylne kwiaty w baziach, które rozwijają się przed liśćmi. Owocem jest torebka o nasionach z puchem. Topola kanadyjska to roślina uprawna. Jej drewno jest bardzo miękkie i lekkie. Produkuje się z niego wełnę drzewną, celulozę, zapałki.
 

4. Idziemy ścieżką kilka metrów na południe i zbaczamy z niej na prawo, aby dojść do krzewu rosnącego poniżej grupy sosen. Jest to kalina koreańska (Viburnum carlesii). Ten gęsty krzew o rozłożystym, kulistym pokroju dorasta do 2 m. Liście ma szerokie, jajowate. Kwiaty są różowo-białe, silnie pachnące, zebrane w półkoliste baldachogrona. Kwitnie obficie na przełomie kwietnia i maja. Z kwiatów powstają owalne, lekko spłaszczone owoce, całe zielone z czerwonym czubkiem. Jesienią owoce stają się brunatne. Nie są lubiane przez ptaki, wiele takich ciemnych gron wisi z zeszłego roku. Krzew tego gatunku jest wytrzymały na mrozy. Niedaleko kaliny rosną dęby szypułkowe. Dąb szypułkowy (Quercus robur) należy do rodziny bukowatych. Jest jednym z najważniejszych w Europie drzew liściastych. Żyje od 600 do 800 lat. Do 20–30 roku życia dąb ma gładką, szarą korę, która później staje się czarna i spękana. Liście ma ułożone skrętolegle, odwrotnie jajowate, u nasady uszate, 5–18 cm długości, z 3–6 parami zaokrąglonych klap i krótkim ogonkiem (do 1 cm). Posiada kwiaty rozdzielnopłciowe i wiatropylne. Owocami dębu są żołędzie (orzechy), które u dęba szypułkowego wyrastają po 2–3 na długich szypułkach.
 

5. Udajemy się ścieżką na północ i dochodzimy do najwyższego punktu wzniesienia. Stąd roztacza się widok na centralne miejsce parku - układ asfaltowych alejek: jedna długa aleja z różnymi gatunkami drzew i cztery krótsze. Pierwsza od strony zachodniej wysadzona jest jesionami, przy trzech kolejnych rosną okazałe klony pospolite. Wśród nich znajduje się okaz o obwodzie pnia 3,32 m – rośnie przy zewnętrznej alejce od strony wschodniej parku.
 

6. Ze wzniesienia schodzimy po schodach na główną alejkę klonową (druga od wschodniej strony parku). Po prawej stronie wzdłuż prostopadłej alejki ciągnie się pas krzewów, w którym dominują śnieguliczki i jaśminowce. Śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus) pochodzi z Ameryki Północnej, od dawna u nas zadomowiona. Posiada małe, białawo-czerwonawe kwiaty zebrane w kłosy. Owocami są wyraźnie widoczne, śnieżnobiałe, gąbczaste kulki. Owoce dojrzewają w sierpniu – październiku i bardzo długo utrzymują się na gałązkach. Lubi miejsca zacienione. Osiąga wysokość do 2 m.
 

7. Idąc alejką klonową dochodzimy do ulicy Kościuszkowców, która oddziela część “sosny” od części “podmokłej” parku. Od strony części “sosny” wzdłuż ulicy rosną lipy drobnolistne. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) to drzewo o silnym pniu i gęsto rozgałęzionej koronie. Liście ma sercowate, piłkowane, na długich ogonkach, na spodzie w kącikach nerwów występują kępki brązowych włosków. Należy do drzew późno kwitnących. Jej żółtawe kwiaty wydają w lipcu intensywny zapach, który licznie przyciąga pszczoły. Lipa jest ważną rośliną miododajną. Owocami są orzeszki - kulki o średnicy 4–6 mm. Może żyć od 500 do 800 lat. Miękkie i jasne drewno lipowe stanowi najlepszy materiał rzeźbiarski (wykonano z niego np. ołtarz Wita Stwosza).
 

8. Przechodzimy na drugą stronę ulicy Kościuszkowców, wzdłuż której rosną również lipy drobnolistne, a tuż za nimi robinie akacjowe i kasztanowce. Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), popularnie nazywana białą akacją, pochodzi z Ameryki Północnej. Nazwę swą zawdzięcza botanikowi francuskiemu Jean Robin, który sprowadził ten gatunek do Europy. Ma cierniste gałązki. Liście są długości 10–25 cm, złożone z 9–19 eliptycznie owalnych całobrzegich listków. Pod koniec maja ukazują się liście, a wkrótce po nich białe, pachnące kwiaty, zebrane w zwisające grona. Odwiedzana jest chętnie przez pszczoły i trzmiele. Jej owoce to płaskie, brunatne strąki z czarnymi nasionami. Lubi dużo słońca. Na korzeniach posiada brodawki z bakteriami wiążącymi azot z powietrza. Wszystkie części drzewa są trujące dla ludzi. Z elastycznego, twardego drewna wytwarza się urządzenia sportowe.
Uwaga! Nawałnica w sierpniu 2007, która przeszła przez Kraków, zniszczyła wiele drzew w Parku Solvay m.in. robinię akacjową z przystanku 8 ścieżki.
 

9. Główną aleją kierujemy się na północ. Dochodzimy do niewielkiego placyku, z którego promieniście rozchodzą się alejki. Na prawo, w kierunku rzeczki Strugi, przy najkrótszej alejce rosną lipy, olsze i graby. Grab zwyczajny (Carpinus betulus) należy do rodziny brzozowatych. Jego pień pokryty jest gładką, szarą korowiną. Ma zaostrzone, podwójnie piłkowane, pofałdowane liście. Kwiatostany żeńskie zgrupowane są w gronach, kwiatostany męskie mają formę kotek – występują na tym samym drzewie. Owocami są płaskie orzeszki z trójklapowym skrzydełkiem. Jest gatunkiem cieniolubnym. Drewno grabu jest jasne, twarde i ciężkie. Używane jest do produkcji węgla drzewnego wysokiej jakości (węgiel do grilla).
 

10. Z placyku wchodzimy na najdłuższą alejkę. Po drodze po prawej stronie mijamy lekko obniżony teren, na którym często stoi woda (po roztopach lub deszczach). Po lewej stronie alejki w pewnym oddaleniu rośnie największe drzewo w części “podmokłej” parku. Jest nim jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o obwodzie pnia 4,05 m i wysokości ok. 30–35 m. Należy do rodziny oliwkowatych. Ma szaro-żółtawą korę. Posiada liście nieparzystopierzaste, na krzyż ległe, długości 20–35 cm złożone z 9–13 lancetowatych, piłkowanych listków. Kwiaty ma niepozorne, zebrane w wiechy. Pojawiają się przed rozwojem liści i są zapylane przez wiatr. Długie spłaszczone owoce pozostają na zimę. Żyje do 250 lat. Jego twarde, elastyczne drewno jest używane do wyrobu sprzętu sportowego i mebli.
 

11. Dochodzimy do alejki prostopadłej i skręcamy na wschód w kierunku Strugi. Na lewo widzimy łączkę. Wśród trawy wyróżnia się intensywnym kolorem żywokost lekarski (Symphytum officinale). Jest to roślina zielna, trwała, wysokości 30–100 cm. Posiada zgrubiałe kłącze oraz wzniesioną łodygę i lancetowate liście z krótkimi, zagiętymi do tyłu włoskami. Jego zwisające kwiaty są czerwono-fioletowe (bywają też żółtawobiałe). Kwitnie od maja do lipca. W ziołolecznictwie roślinę stosowano dawniej przy złamaniach kości (stąd nazwa), w leczeniu ran, w dolegliwościach żołądkowych i reumatyzmie.
 

12. Po prawej stronie alejki mijamy boisko do gry w koszykówkę i stoły do ping–ponga. Po lewej stronie przechodzimy obok kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum). Pochodzi z Azji Zachodniej i Bałkanów. Od XVI wieku sadzony w Europie Środkowej, gdzie zadomowił się na stałe. Tworzy zwartą koronę. Pień ma zawsze skręcony w prawo. Jego liście są na krzyż ległe, dłoniaste, złożone z 5–7 wydłużonych jajowatych listków. Białe kwiaty z żółtymi i czerwonobrunatnymi plamkami zebrane są we wzniesione wiechy. W okresie kwitnienia jest jednym z najbardziej ozdobnych drzew. Kwiaty zapylane są przez owady. Do jesieni wykształcają się owoce – kolczaste torebki zawierające 1 lub 2 brązowe nasiona popularnie zwane kasztanami. Kilka metrów od kasztanowca znajduje się ostatni w parku mostek na rzeczce Strudze. Do tego mostku rzeczka jest uregulowana, za mostkiem (na północ) rzeczka płynie swoim naturalnym biegiem – uroczo wije się wśród trawy.
 

13. Wracamy do placyku z promieniście rozchodzącymi się alejkami i idziemy w kierunku południowo-zachodnim parku pod koronami lip, grabów, robinii. Po prawej stronie widać wbity na jednym słupku karmnik. Tutaj najczęściej można spotkać gołębie. Z alejki wychodzimy na chodnik przy skrzyżowaniu ulic Kościuszkowców i Niemcewicza. Wzdłuż ul. Niemcewicza od strony parku rośnie szpaler topoli włoskiej (Populus italica). Jest ona piramidalną odmianą topoli czarnej. Charakteryzuje się wysmukłą koroną.
 

14. Przechodzimy przez ul. Kościuszkowców i wchodzimy na chodnik między ogrodzeniami zabudowań. Po prawej stronie rosną dwa okazy magnolii (Magnolia L. 1753). Jest to drzewo liściaste z rodziny magnoliowatych. Rośnie dziko w Azji Wschodniej i Ameryce Północnej. W Polsce sadzona jest jako roślina ozdobna. Większość dorasta do 5 m wysokości. Ma dość zwartą, ale świetlistą koronę. Rozgałęzia się nisko nad ziemią. Liście są pojedyncze, duże, błyszczące. Główną ozdobą magnolii są jej kwiaty: wielkie, u różnych odmian od białych przez różowe po czerwone. Nie wytwarzają też nektaru, lecz nektaropodobną wydzielinę i zapylane są przez chrząszcze. Kwiaty rozwijają się wiosną, jeszcze przed pojawieniem się liści (kwiecień – maj). Okazy, obok których przechodzimy, różnią się kolorem kwiatów: jeden ma kwiaty bladoróżowe, drugi – ciemnoróżowe.
 

15. Idziemy chodnikiem w kierunku południowo-zachodnim do części “leśnej” parku. Wchodzimy na alejkę, która doprowadza nas do budynku SOSW Nr 6. Po drodze mijamy dęby szypułkowe, graby, robinie akacjowe, klona jawora. Klon jawor (Acer pseudoplatanus) ma liście o długich ogonkach – z oderwanego ogonka nie wypływa sok mleczny. Może żyć ponad 500 lat. Jego drewno wykorzystywane jest m.in. do wyrobu gitar i skrzypiec.
 

16. Maszerujemy wzdłuż ogrodzenia naszego ośrodka najpierw na południe, a potem na zachód. Wychodzimy na aleję, która stanowi drogę dojazdową do Ośrodka Sportu i Rekreacji “Krakowianka” od strony ul. Żywieckiej. Przed nami są rozległe trawniki, w pewnej odległości widać krzewy, a dopiero za nimi drzewa. Na trawnikach rośnie głównie biała koniczyna, ale kwitną tutaj też stokrotki, mniszki, złocienie, jaskry, przetaczniki ożankowe, a także firletki. Firletka poszarpana (Lychnis flos – cuculi) to roślina zielna należąca do rodziny goździkowatych. Osiąga wysokość 30–80 cm. Ma różowe kwiaty, których płatki wyglądają jak gdyby były poszarpane. Kwitnie od maja do lipca. Jest miododajna. Posiada wysmukłą, owłosioną łodygę z gładkimi liśćmi. Nie jest pożądana w sianie. Roślina zawiera substancje (saponiny i alkaloidy) szeroko stosowane w farmakologii. Na trawniku rośnie także pojedynczy, jeszcze młody buk pospolity czerwonolistny (Fagus silvatica atropurpurea). Jest to drzewo o szerokiej i nisko osadzonej koronie, które dorasta do 30 m wysokości; rośnie wyprostowany. Jego liście są okrągłe, ciemnoczerwone. W pewnej odległości od niego, naprzeciwko szkoły, widać nowe nasadzenia – to magnolie.
 

17. Skręcamy w lewo i podchodzimy alejką do grupy krzewów, przy których często siadają na ławeczkach mamy z dziećmi w wózkach. Rosną tutaj m.in. jaśminowce, derenie, tawuła van Houtte`a. Jaśminowiec panieński (Philadelphus virginal) to krzew liściasty z rodziny skalnicowatych. Wytwarza kwiaty pełne, czysto białe, pachnące, w niewielkich gronach. Ma sztywne, wyprostowane pędy, u starszych okazów łukowato wygięte. Liście są szeroko jajowate, zielone, szorstkie w dotyku. Lubi stanowiska słoneczne lub półcieniste. Tawuła van Houtte`a (Spiraea Vanhouttei) to krzew z rodziny różowatych. Jest jednym z najpiękniejszych krzewów ozdobnych. Osiąga do 2 m wysokości. Rozkwitłe kwiaty są czysto białe, zebrane w wielokwiatowe, wypukłe baldachogrona obficie okrywające gałązki. Wykształca wiele łukowato wyginających się gałęzi. Liście ma pojedyncze jajowato-rombowate; jesienią przebarwiają się na żółto i pomarańczowo-czerwono. Wymaga miejsc słonecznych. Jest wytrzymały na mrozy, suszę i zanieczyszczenia powietrza.
 

18. Idziemy alejką w kierunku grupy drzew. Rosną tutaj dęby, klony i leszczyny tureckie. Leszczyna turecka (Corylus colurna) to drzewo z rodziny brzozowatych. Pochodzi z Azji Mniejszej i południowo-wschodniej Europy (Bałkany). Jest jednym z niewielu gatunków leszczyn, które wyrastają w dość duże drzewa (wys. do 25 m). Ma bardzo regularną koronę – stożkowatą za młodu, w starszym wieku rozszerzoną i zaokrągloną. Pień i gałęzie pokrywa warstwa szarego korka. Liście są podobne jak u leszczyny pospolitej, wyraźnie sercowate i lekko klapowane, z dłuższymi ogonkami. Owoce stanowią orzechy zebrane w zwisające pęki; okrywy orzechów są głębokie, frędzlowato postrzępione. Kilka metrów dalej widać okazy dębów: szypułkowego i czerwonego. Dąb czerwony (Quercus rubra) pochodzi z Ameryki Północnej. To okazałe drzewo dorasta do 35 m wysokości. Do późnego wieku pień zachowuje gładką, szarozieloną korowinę. Cechą charakterystyczną tego gatunku są liście wrębne, ostro klapowane, z wierzchu ciemnozielone, od spodu jaśniejsze, długości do 25 cm. Jesienią liście zmieniają kolor na ognistoczerwony – stąd nazwa drzewa. Żołędzie dojrzewają dopiero w jesieni następnego roku; mają kolczaste zakończenia, dlatego zwierzyna niechętnie je zjada.
 

19. Dochodzimy do rozety alejek. Za nimi, aż do ul. Żywieckiej, ciągnie się las – park. Rośnie tu dużo starych, ogromnych drzew, głównie grabów i topól. Najliczniejszą grupę stanowią jednak brzozy brodawkowate. Rosną całymi koloniami – pojedynczo, po dwie, po trzy. Często ich pnie pochylone są w kierunku południowym. Nadają krajobrazowi trochę dziki charakter. Brzoza brodawkowata (Betula verrucosa) to drzewo z rodziny brzozowatych. Szybko rośnie i dożywa do 120 lat. Nazwa gatunku pochodzi od szorstkich brodawek na młodych gałęziach. Pień pokryty jest gładką, srebrzystobiałą korą. Liście są skrętoległe, trójkątne, zakończone długim szpicem. Kwiaty ukazują się w kwietniu, zebrane w oddzielne kotki. Owoce (malutkie orzeszki z cienkimi skrzydełkami) dojrzewają w lipcu i są roznoszone przez wiatr na znaczne odległości. Dobrze znosi zarówno mrozy, jak upały. Jej twarde i trwałe drewno wykorzystuje się w stolarstwie, a sok – w przemyśle kosmetycznym.
 

20. Udajemy się na południowy zachód. Mijamy graby o grubości 4,23 i 3,54 m, oraz topolę kanadyjską posiadającą 3,69 m w obwodzie. Rozłożyste korony drzew osłaniają przed słońcem, które tylko cieniutkimi promykami prześwieca przez liście. Po drodze, na trawie widzimy skaczącego, trzymającego coś w dzióbku drozda śpiewaka. Drozd śpiewak (Turdus philomelos) to ptak nieco mniejszy od kosa. Z wierzchu jest oliwkowo-brązowy, pierś ma płową z ciemnymi plamkami, brzuch biały. Wieczorami na wierzchołkach drzew głośno śpiewa dwu lub trzykrotnie powtarzane motywy. Na ziemi poszukuje ślimaków, dżdżownic albo owoców. Dochodzimy do końca alejki przy ulicy Goryczkowej. Rosną tu robinie i graby.
 

21. Wracamy aleją najbardziej południową. Po prawej stronie idziemy obok placyku zabaw dla dzieci i ziemnego boiska do gry w piłkę nożną, a następnie wzdłuż ogrodzenia OSiR “Krakowianka”. Na lewo rosną brzozy, klony, dęby szypułkowe, lipy drobnolistne i topole. Dochodzimy do największego drzewa w całym parku. Jest nim topola kanadyjska o obwodzie 4,47 m i wysokości ok. 35–40 m – imponujące wymiary. Idziemy nadal tą samą alejką. Po lewej stronie kończą się drzewa, ukazuje się opisana wcześniej grupa krzewów i trawniki, a za nimi w oddaleniu budynek naszego ośrodka szkolno-wychowawczego z należącym do niego, bardzo dobrze wkomponowanym krajobrazowo, ogrodem. Kontynuujemy spacer. Na prawo kończy się ogrodzenie ośrodka sportowego, przechodzimy przez drogę dojazdową do tegoż obiektu. Idąc prosto po lewej stronie mijamy pojedyncze okazy dębu szypułkowego i klonu pospolitego. Robimy jeszcze parę kroków i jesteśmy przy topoli kanadyjskiej i jesionie wyniosłym, które splatają się ze sobą jak człowiek z przyrodą – nierozerwalnie.

Bibliografia

Bugała Władysław, Drzewa i krzewy, Warszawa 2000
Della Beffa Maria Teresa, Kwiaty leśne i łąkowe, Warszawa 2001
Migdał Adam, Słobodzian Maria, Świerta Anna (red), Łagiewniki – Borek Fałęcki informator 2005, Kraków 2005
Pokorny Jaromir, Jirina Kaplicka, Drzewa Europy Środkowej, Warszawa 1980
Rostafiński Józef, Seidl Olga, Przewodnik do oznaczania roślin, Warszawa 1973
Torowska Joanna, Parki Krakowa, cz. I, Kraków 2002
Atlas roślin naczyniowych Polski, http://www.atlas-roślin.pl
Drzewa i krzewy ozdobne, http://www.pinus.net.pl
Otwarta Encyklopedia Leśna, http://www.wiki.lasypolskie.pl

Uwagi

Informacje dodatkowe
Infrastruktura: W całym parku są ławeczki przy alejkach. W części “sosny” nie ma obiektów sportowych. Wzniesienie ze schodami zimą wykorzystywane jest do zjazdów na sankach. Od strony południowej przylega, zaniedbany obecnie, plac zabaw dla dzieci (karuzela, huśtawki, piaskownica, ławeczki z oparciem). W części “leśnej” parku są rozety alejek w otoczeniu drzew i krzewów. Planowany jest tutaj nowy plac zabaw (widzieliśmy projekt). Betonowe alejki wykorzystywane są do jazdy na rowerze i wrotkach. W parku są latarnie. Jest odpowiednia ilość koszy na śmieci. Nie ma w nim kawiarni ani szaletów.

Mocne strony parku: spokój i cisza jak na warunki miejskie; bogata fauna i flora; dobre warunki do wypoczynku i rekreacji całorocznej; urozmaicone położenie; sąsiedztwo dużych obiektów sportowych, stosunkowo mały ruch na ulicach bezpośrednio przylegających do parku.

Słabe strony parku: mała odległość od ruchliwej ulicy Zakopiańskiej, brak miejsc parkingowych przy parku.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy nr 6 im Jana Pawła II (dla dzieci niedosłyszących)
ul. Niecała 8
30-425  Kraków
e-mail: sosw6dddn@wp.pl
Opiekun grupy:
Lucyna Kozioł  
Autorzy opisu:
członkowie koła ekologicznego działającego przy gimnazjum w SOSW Nr 6 w Krakowie. Są to uczniowie klas I - III: Ewa Skwarło, Ewa Ziemba, Kinga Jajek, Jarosław Hudziak, Karol Sikora, Piotr Budzik, Damian Gryz.
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- za udostępnienie danych i pomoc w ich uzyskaniu: pracownikom Krakowskiego Zarządu Komunalnego (szczególnie p. Magdzie Boroń – Hopkowicz, p. Jadwidze Chrobak)
- za doradztwo merytoryczne: właścicielce firmy “Ogród – System” p. inż. Lucynie Król, nauczycielce informatyki z naszej szkoły p. mgr Monice Chudy
- za udostępnienie materiałów i opracowań dotyczących parku i jego okolicy: MARR p. Beacie Sawickiej, dyrektor SOSW Nr 6 p. mgr Renacie Dubiel, przewodniczącemu Rady Dzielnicy IX p. Adamowi Migdałowi
Serdecznie dziękujemy:
- za udostępnienie danych i pomoc w ich uzyskaniu: pracownikom Krakowskiego Zarządu Komunalnego (szczególnie p. Magdzie Boroń - Hopkowicz)
- za doradztwo merytoryczne: właścicielce firmy "Ogród-System" p. inż. Lucynie Król, nauczycielce informatyki z naszej szkoły p. mgr Monice Chudy
- za udostępnienie materiałów i opracowań dotyczących Plant: Ośrodek Kultury im. C.K. Norwida w Krakowie-Nowej Hucie p Dyrektor mgr Danucie Szymońskiej i p. mgr Elżbiecie Urbańskiej-Kłapa oraz dyrektor SOSW Nr 6 w Krakowie p. mgr Renacie Dubiel
- za pomoc i udostępnienie materiałów nauczycielce plastyki z naszej szkoły inż. Janinie Mordawskiej

Ładowanie danych ...