Gmina Police leży na Nizinie Szczecińskiej. Znajduje się w północno-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego. Park Staromiejski o powierzchni 49.813 m2 położony jest we wschodniej części miasta („Stare Police”). Leży przy zbiegu ulic: Mazurskiej, Kołłątaja, Staszica. Zarząd nad parkiem sprawuje Urząd Gminy Police.

Powierzchnia parku jest nieduża, ale można tu odpocząć na jednej z wielu ławeczek, skorzystać z placu zabaw, gdy jesteśmy z dziećmi i koniecznie zwiedzić Lapidarium o powierzchni 0,06 ha, które powstało w 1998 r.

Historia

Ślady ludzkiej bytności na naszych terenach sięgają tysięcy lat wstecz. Już w epoce kamiennej zamieszkane były okolice Mścięcina. Wiemy, że w IX w. istniał gród obronny na wzgórzu nieopodal Łarpi. Dostępu broniły rozległe mokradła, stroma skarpa, rzeka, drewniano-ziemny wał i prawdopodobnie fosa. Obok grodu w Mścięcinie przebiegał szlak handlowy łączący południe z północą. Gród funkcjonował do XI wieku. Później życie w nim zamarło. Mieszkańcy zaczęli przenosić się w okolice dzisiejszego rynku.

Zanim Police otrzymały lokację miasta na prawie magdeburskim, wcześniej, w latach 1243 -1259, były wsią prywatną należącą do rycerza Bartłomieja. Po jego śmierci wieś przejął Barnim I, książę szczeciński, który w roku 1260 nadaje Policom prawa miejskie i herb przedstawiający białą głowę gryfa na błękitnym polu z dwiema zielonymi gałązkami. Prawo lokacyjne ustabilizowało życie w mieście i przyczyniło się do rozwoju rzemiosła. Wybudowano fortyfikacje oraz trzy bramy miejskie: szczecińską, jasienicką i wodną.

W XIII wieku, Police tracą niezależność na rzecz Szczecina i na kilka wieków stają się jego własnością. Tragiczne dla miasta pożary w XVI i XVII wieku doprowadzają do jego upadku. Prawa miejskie policzanie odzyskują dopiero w XIX wiek. Dalszy rozwój miasta wiążę się z budową wielkiej fabryki produkującej benzynę z węgla kamiennego. Fabryka ta wytwarzała paliwo do celów militarnych. W czasie II wojny światowej była obiektem bombardowań alianckiego lotnictwa. W ich trakcie zniszczono fabrykę i miasto. Policka "Stara Fabryka", znana pod niemiecką nazwą Hydrierwerke Pölitz, to jedna z najbardziej interesujących pozostałości okresu II wojny światowej na Ziemi Szczecińskiej. Liczne bunkry i galeria historyczna, w której znajdują się pamiątki związane z okresem wojny oraz czasów powojennych zostały udostępnione zwiedzającym dzięki dużemu zaangażowaniu Stowarzyszeniu Przyjaciół Ziemi Polickiej „Skarb”.

Po wojnie do miasta zaczęli przybywać pierwsi osadnicy. Organizowano życie społeczne i odbudowywano miasto. Powstały pierwsze zakłady rzemieślnicze, szkoła podstawowa, utworzono przedsiębiorstwo budowlane, zmieniono niemieckie nazwy ulic na polskie. Część „starego cmentarza” przekształcono w park, na pozostałym terenie przy ulicy Mazurskiej obok kościoła Niepokalanego Poczęcia N. M. nadal dokonywano pochówku. ”Cały Park Staromiejski, wyjąwszy niewielki, parkowy fragment od strony zbiegu ulic: Staszica, Kołłątaja i Mazurskiej, aż do torów kolejowych był cmentarzem o rodowodzie może XVIII-wiecznym. Jego najstarsza część położona była blisko torów. Cmentarz był ogrodzony, na tę najstarszą część wchodziło się od strony dzisiejszej ul. Nowopol” [Kłys J.A., Magazyn Policki nr 20, 17.12.2007].

W 1961 r. decyzją władz miejskich „stary cmentarz” o obecnej powierzchni 0,7 ha został zamknięty, ponieważ zabrakło miejsca na nowe groby. W 1998 na najwyższym wzniesieniu parku powstało polickie lapidarium. W jego centralnym punkcie znajduje się głaz narzutowy o wadze około 30 ton (3 metry długości i ponad 1,5 metra szerokości). Głaz – pomnik został przetransportowany z majątku Köngswiese (Królewska Łąka) w 1934 roku na cmentarz przy ulicy Mazurskiej. W ten sposób przedwojenne władze miasta uczciły 20. rocznicę wymarszu na front I wojny światowej polickich oddziałów i oddały hołd poległym w chwale.

Przyroda

W Parku Staromiejskim można zaobserwować zarówno drzewa liściaste jak i iglaste. W starodrzewiu, który porasta park przeważają kasztanowce i klony o zaskakujących kształtach. Można tu również podziwiać topole białe, świerki, sosny, lipy i buki.

Wszystkie zaskakują niesamowitymi owocami i niezwykle rozbudowaną koroną. Piękne okazy drzew być może są jedną z przyczyn tak pozytywnej oceny parku przez mieszkańców. Na terenie całego parku w zależności od pory roku możemy spotkać skupiska zawilców, fiołków czy stokrotek. Każda roślina jest na tyle ciekawa, że warto napisać kilka zdań o każdej z nich.

Na terenie parku można też spotkać wróble, sikorki, kwiczoły, a także wiewiórki.

Ścieżka

Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze i historyczne. Wyznaczono poszczególne jej etapy. Początkiem ścieżki jest zabytkowy Kościół Mariacki, którego powstanie łączy się ściśle z byłym kościołem stojącym w rynku zwanym Marienkirche. Pierwsze wzmianki o tym kościele sięgają 1269 roku. „Na początku była to zapewne budowla drewniana dzieląca przez wieki losy miasta. Pożary trawiły gród w roku 1510, 1540, 1596, 1603, 1650 i 1735. Wraz z miastem cierpiał także kościół. Po pożarze w 1510 roku, świątynia została odbudowana i w 4 lata później kamieński biskup Martin poświęcił już murowany kościół, który w latach późniejszych przechodził jeszcze zmiany stylu” [Matura Jan, Historia Polic, Police 2002].

Pożar z 1735 roku przyczynił się do powolnego upadku świątyni. Pobieżne remonty nie pomagały i tak po 160 latach, czyli pod koniec XIX wieku władze miasta zadecydowały o rozbiórce i budowie nowego kościoła przy obecnej ulicy Mazurskiej. Ze starego kościoła postanowiono jednak zachować boczną kaplicę, którą do dnia dzisiejszego stoi na rynku.
 

1. Trasę wycieczki rozpoczynamy od wejścia na teren parku mijając neogotycki Kościół Mariacki, który został zbudowany w pierwszych latach XX wieku, przechodził wraz z miastem zmienne koleje losu. Zawierucha wojenna ogołociła jego wnętrza i zniszczyła pierwotny dach. Jednak większość imponującej budowli pozostała nienaruszona i dziś kościół należy do ważniejszych zabytków Polic. Stanowi jeden z nieoficjalnych symboli miasta. Wejście do parku znajduje się we wschodniej części, przy ulicy Mazurskiej. Park usytuowany jest w starszej części Polic, dlatego potocznie mówi się na nią „Stare Police”.
 

2. Wchodzimy na główną, asfaltową ścieżkę parku. Pierwszym naszym przystankiem jest stare drzewo – kasztanowiec o obwodzie 368 cm, którego kora łuszczy się tafelkowato. To ozdobne drzewo osiągające 25 metrów wysokości pochodzi z gór Półwyspu Bałkańskiego Kasztanowiec biały ma liście dłoniastozłożone, z 5 do 7 wydłużonych listków o długości do 25 cm. Duże pąki wydzielają lepką substancję. Białe kwiaty są zebrane w gęste, wiechowate kwiatostany. Owoc okrywa zielona, kolczasta torebka, zwykle z jednym nasieniem. Owocuje we wrześniu i październiku. Jest drzewem powszechnie sadzonym w parkach, rzadko można je spotkać dziko rosnące - nie są naszym drzewem rodzimym. Wyciąg z kasztanowców jest stosowany w homeopatii.
 

3. Kolejnym przystankiem jest, widoczne po lewej stronie, zabytkowe lapidarium. Na jego środku rośnie dąb o obwodzie 439 cm, ma grube i rozłożyste konary. Kora drzewa jest gruba, szara, głęboko, podłużnie spękana. Wygląd dwupiętrowy nadają drzewu wyrastające z pnia konary, rosnące zaledwie kilka metrów nad ziemią. Drzewo rosnące swobodnie owocuje po 40 do 50 latach, natomiast w zwartym lesie po 60 do 80. Dęby dostarczają bardzo twardego, wartościowego drewna. Robi się z niego m. in. klepkę parkietową, beczki do wina oraz meble. Kora jest wykorzystywana w homeopatii.

Lapidarium pełni funkcję podwójną: z jednej strony swoistego muzeum rzeźby nagrobnej, z drugiej – świadectwa pamięci i szacunku dla niegdysiejszych mieszkańców miasta i okolic. Prace przy tworzeniu Lapidarium rozpoczęły się na przełomie lat 1997/98. Odrestaurowano ponad 120 elementów cmentarnych z 24 przedwojennych poniemieckich cmentarzy. Uroczyste otwarcie Lapidarium nastąpiło 30 września 1998 r. Lapidarium jest to mały cmentarz poniemiecki sprzed drugiej wojny światowej. Urząd Gminy zaproponował w 1996 roku, opracowanie koncepcji utworzenia Lapidarium z jego miejscem lokalizacji i projektem urządzenia Janowi Maturze. Na przełomie 1997 i 1998 roku na terenie parku Staromiejskiego rozpoczęły się prace restauracyjne.
 

4. Dochodzimy do miejsca, w którym, po prawej stronie, widać plac zabaw. Jest on doskonałym miejscem wypoczynku dla maluchów i nie tylko. Natomiast po lewej stronie rośnie klon o obwodzie 286 cm. Roślina ta jest bardzo miododajna, kwitnie przed rozwojem liści, ma zielonkawo-żółtawą koronę. Charakterystycznym elementem do rozpoznania tego drzewa są owoce, które przykleja się do nosa, potocznie zwane „noskami”.
 

5. Idąc dalej mijamy ławki, śmietniki, lampy, a także budki dla ptaków. Zbliżamy się do rozwidlenia dróg jednak my trzymamy się ciągle głównej ścieżki. Idziemy dalej i mijamy krzewy dzikiej róży. Róża występuje w niezwykle licznych formach, jest to gatunek zbiorowy. Krzewy mają zwisające gałązki, gęsto pokryte haczykowatymi, mocnymi kolcami. Kwiaty są obupłciowe, od bladoróżowych do białych. Owoce mają barwę koralowoczerwoną, w ich wnętrzu znajduje się wiele małych, twardych, kanciastych niełupek.
 

6. Naszym następnym przystankiem jest niewielkie wzniesienie. Po lewej stronie rosną robinie akacjowe. W oddali widać topolę białą, która jest jednym z nielicznych drzew w naszym klimacie, których nasiona mogą kiełkować jeszcze w tym samym sezonie wegetacyjnym. Duże liście maję długi ogonek i są głęboko klapowane. Z góry ciemnozielone i błyszczące, od spodu wybitnie srebrzyste. W jesienną porę przybierają żółtą bądź brązową barwę. Kwiatostany męskie są grube i czerwone, żeńskie natomiast cienkie i żółtozielone.

Po prawej stronie rośnie klon o obwodzie 272 cm. Są na nim druciane wzmocnienia, co świadczy o tym, że drzewo jest bardzo stare i rozrośnięte. Kierując się na wschód mijamy ogrodzony siatką „stary cmentarz”.

Bibliografia

Gaweł Wiesław, Dawne cmentarze w powiecie polickim, Szczecin 2002
Gaweł Wiesław, Głaz z historią [w:] „Kurier Szczeciński”, 25.11.1999
Matura Jan, Historia Polic, Police 2002
Strona gminy Police, http://www.police.pl
Informator Policki
Strona Szkoły Podstawowej nr 3 w Policach, http://www.sp3.police.pl
Wikipedia – wolna encyklopedia, http://www.wikipedia.pl
Kłys Jan Antoni, Magazyn Policki nr 20, 17.12.2007

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marii Skłodowskiej - Curie
ul. Siedlecka 4
72 - 0 Police
Opiekun grupy:
Krystyna Wilińska. 
Autorzy opisu:
uczniowie kl. V i VI, członkowie koła przyrodniczego, działającego przy szkole:
Część przyrodnicza – Natalia Nowak i Stanisław Kaniecki.
Część historyczna – Marta Kuderska i Natalia Nowak.
Informacje podstawowe – Aleksandra Kwiatkowska.
Ścieżka dydaktyczna – Marta Kuderska.
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
? za korektę i doradztwo merytoryczne nauczycielce informatyki p. mgr Elżbiecie Dybiżbańskiej.
? za udostępnienie informacji o parku, pracownikowi Miejskiego Ośrodka Kultury, p. Janowi Matura oraz p. Wiesławowi Gaweł

Ładowanie danych ...