Park Wilsona jest jednym z najbardziej zadbanych, a także najpiękniejszych i najciekawszych parków Poznania. Jest najstarszym ogrodem botanicznym. Powstał w 1834 roku na terenie dawnej szkółki drzew i krzewów według dyrektora Ogrodów Miejskich – Hermana Kube. Usytuowany jest między ulicami Głogowską, Berwińskiego a Matejki, blisko dworca PKP. Zajmuje powierzchnię około 7 ha. Park podzielony jest na dwie części: geometryczną oraz krajobrazową. W części geometrycznej znajduje się palmiarnia, największa atrakcja parku, a także muszla koncertowa. Część krajobrazowa składa się z dwóch sztucznych stawów zasilanych przez strumień spływający z wybudowanego tam alpinarium. Stawy te zamieszkane są przez ptactwo wodne.

Przy głównym wejściu od ulicy Głogowskiej znajduje się popiersie Thomasa Woodrowa Wilsona dłuta Gutzona Borgluma. Park został nazwany jego imieniem w 1990 roku. Jego wcześniejszym patronem był Marcin Kasprzak. Prócz popiersia Wilsona w parku znajduje się odlew rzeźby Perseusza i Andromedy. Wśród rosnących w nim drzew znajdują się chronione jako pomniki przyrody: platan i wierzba. Na terenie Parku Wilsona zwiedzać można wraz z przewodnikiem historyczny schron przeciwlotniczy z roku 1944. Dziś parkiem opiekuje się Palmiarnia Poznańska.

Historia

Park Thomasa Woodrowa Wilsona jest najstarszym parkiem publicznym w Poznaniu. W 1834 roku Niemcy założyli w Poznaniu Towarzystwo dla Upiększania Miasta Poznania. Towarzystwo to postawiło sobie cel upiększenia miasta poprzez zakładanie kwietników, zadrzewianie ulic i placów. Na terenie obecnego parku powstała wówczas szkółka drzew i krzewów ozdobnych, która istniała do końca XIX wieku. W 1902 roku Towarzystwo przekazało swój majątek miastu, po warunkiem zobowiązania do utrzymywania na tym terenie parku. Szkółka została przeniesiona na Jeżyce, a na omawiany teren został w części przekazany na budowę szkoły, a na pozostałym obszarze założono “Ogród Botaniczny pomyślany jako ogród ozdobny, służący do wypoczynku i rozrywki. Nazwa Ogród Botaniczny pochodziła stąd, że na działkach hodowano rośliny służące szkołom, do celów dydaktycznych” [Szafran Helena, Miasto Poznań i okolice].

Park o powierzchni ok. 7 ha został udostępniony poznaniakom jeszcze w tym samym roku, choć prace przy jego urządzaniu trwały do 1904 roku. Projektantem był dyrektor Ogrodów Miejskich Hermann Kube. Park miał dwie wyraźnie odmienne części: krajobrazową oraz geometryczną (w stylu francuskim). W części nieregularnej zaprojektowanej w stylu angielskim znajdował się staw, alpinarium i półwysep wypoczynkowy, zaś w część regularna miała wyraźnie zarysowane kwatery kwiatowe. W 1910 roku na terenie przylegającym do części francuskiej parku wybudowano Palmiarnię w ramach Wystawy Wschodnioniemieckiej Przemysłu, Rzemiosła i Rolnictwa, teren wystawy włączono w granice parku w 1911 roku.

“W 1926 r. dla uczczenia 150. rocznicy powstania Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej – park nazwano imieniem amerykańskiego prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona (1856-1924) laureata pokojowej Nagrody Nobla, który w 1918 r. opowiedział się za utworzeniem niepodległego państwa polskiego. Wśród zieleni ustawiono wówczas głaz upamiętniający rocznicę niepodległości USA (...) W 1928 r. park włączono do terenów – Powszechnej Wystawy Krajowej – pojawiło się w nim kilka pawilonów wystawowych oraz nowa palmiarnia. W 1931 r. odsłonięto w parku pomnik T. W. Wilsona, ufundowany przez Ignacego Paderewskiego. Autorem pomnika był rzeźbiarz amerykański Gutzon Borglum, znany z monumentalnych rzeźb głów czterech prezydentów, wykutych w skale Góry Rushmore w Dakocie Południowej. Pomnik i głaz zniszczone zostały przez hitlerowców” [http://www.poznan.pl/].

W 1951 r. park otrzymał nowego patrona, do 1990 roku park nosił imię rewolucjonisty Marcina Kasprzaka. W 1963 roku, w miejscu gdzie wcześniej stał pomnik Wilsona – przy wejściu do parku – ustawiono pomnik Kasprzaka. W latach 90-tych XX wieku, kiedy park wrócił do swej wcześniejszej nazwy pomnik zastąpiono popiersiem prezydenta Wilsona dłuta Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej, zaś pomnik Kasprzaka trafił do jego rodzinnej miejscowości.

Obecnie w parku znajdują się również rzeźba Perseusza ratujacego Andromedę z 1891 r. (pierwotnie stała na placu Ratajskiego, w parku od 1956 r.) oraz muszla koncertowa z 1936 roku. “W 1992 r. przystąpiono do gruntownej restauracji parku, której projekt opracował Bernard Lisiak. Zrekonstruowano m.in. wejście główne, gdzie na postumenty wróciły dwie rzeźby Edwarda Haupta, przedstawiające dzieci na rybie (ustawione tam przed PWK), odtworzono taras wokół fontanny, a cały park został ogrodzony. W ostatnim czasie ustawiono w parku kilka okazałych głazów, narzutowych. Wśród rosnących w nim drzew znajdują się m.in.: platan o obwodzie 410 cm i wierzba (430 cm), chronione jako pomniki przyrody” [http://www.poznan.pl/].

Przyroda

W Parku Wilsona zaobserwować możemy bardzo bogaty drzewostan oraz niezliczone okazy gatunków krzewiastych oraz roślin niskich. Już w 1926 roku w parku występowało 260 gatunków i odmian drzew i krzewów. Na powierzchni blisko 7 ha rośnie “kilkaset drzew i około 0,7 ha skupin krzewów. Na 1300 m2 ocenia się powierzchnię kwietników, a 2,0 ha zajmują trawniki. W trzech położonych na terenie parku stawach oglądać można roślinny wodne. Łączna powierzchnia wszystkich stawów wynosi około 0,3 ha (staw duży o powierzchni 2436 m2 i średniej głębokości 1,10 m, staw pośredni 374 m2, staw górny 174 m2)” [http://www.palmiarnia.poznan.pl/przewodnik/park.html].

Najcenniejszymi drzewami w parku są: platan o obwodzie 410 cm i wierzba (430 cm), chronione jako pomniki przyrody. Od strony północnej parku znajdują się dwie aleje lipowe. Najliczniej występującymi drzewami w parku są: klon pospolity (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), dąb szypułkowy (Quercus robur), lipa drobnolistna (Tilia cordata). Spotkamy także: robinię akacjową (Robinia pseudacacia), świerki pospolite (Picea abies), brzozy brodawkowate (Betula pendula), kasztanowce zwyczajne (Aesculus hippocastanum), buki (Fagus sylvatica), graby pospolite (Carpinus betulus), cisy pospolite (Taxus baccata), klony polne (Acer campestre), klony srebrzyste (Acer saccharinum), potężne platany klonolistne (Platanus x hispanica), jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior), daglezje (Pseudotsuga), orzecha szarego (Juglans cinerea) i sosnę czarną (Pinus nigra) . Krzewy reprezentowane są głównie przez śnieguliczke białą (Symphoricarpos albus) i jaśminowce wonne (Philadelphus coronarius), występuje też lilak pospolity (Syringa vulgaris), forsycja (Forsythia) i magnolia (Magnolia). Przy wejściu od ulicy Głogowskiej znajdziemy miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba), w pobliżu stawów cypryśnika błotnego (Taxodium distichum) a na przeciw cypryśnika rośnie tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera).

Ścieżka

1. Palmiarnia
Pierwszy punkt programu to Palmiarnia Poznańska, jest to dydaktyczno-wystawowa placówka botaniczna, wzniesiona w 1910 r. Na powierzchni 4600 m2 (46 000 m3) w 12 pawilonach (dwa są niedostępne dla publiczności – rozmnaża się w nich rośliny) prezentowane są strefy podzwrotnikowej i równikowej, a w akwarium zobaczyć można 170 gatunków ryb oraz około 50 gatunków roślin wodnych. Palmiarnia stanowi największe w kraju i jedno z największych w Europie sztucznych zbiorowisk roślinności tropikalnej. W Palmiarni jest także kawiarnia, w której można odpocząć po zwiedzaniu i sklepik z pamiątkami.
 

2. Pomnik Perseusza i Andromedy
Fontanna Perseusza i Andromedy, projektu Jana Pfuhla z 1879 roku, znajduje się w części północnej parku. Nieczynna oczywiście fontanna znajduje się obecnie w Parku Wilsona, wcześniej znajdowała się na pl. Cyryla Ratajskiego. “Była ona podarkiem dla miasta od cesarzowej Wiktorii z okazji jej wizyty w Poznaniu w 1888 r. Rzeźba była wówczas elementem odsłoniętej uroczyście 9 kwietnia 1891 r. fontanny na pl. Królewskim” [http://pl.wikipedia.org/wiki/Park_Wilsona_w_Poznaniu] (obecnie Ratajskiego). Zrekonstruowana w 1954 roku przez E.Haupta. Ładna grupowa rzeźba na cokole przedstawia scenę uwolnienia przez Perseusza Andromedy z rąk potwora morskiego przy pomocy głowy jednej z gorgon – Meduzy.
 

3. Fontanna
Następnym naszym przystankiem jest fontanna. Znajduje się ona tuż obok muszli koncertowej w centrum parku. W upalne, niedzielne popołudnia warto usiąść na znajdującej się w okolicy fontanny ławeczce lub pomoczyć nogi w wodzie. Z tego miejsca widać też większość ciekawych miejsc w parku, np. palmiarnię czy muszlę koncertową.
 

4. Muszla koncertowa
Dotarliśmy do muszli koncertowej, która została wzniesiona w 1936 r. Zaprojektował ją architekt Jerzy Tuszowski. Konstrukcja wewnętrzna muszli została wykonana z drewna. Zewnętrzną obudowę muszli wykonano z cegieł. Dawniej muszlę oświetlało przeszło sto żarówek. Odbywały się częściej niż teraz koncerty i spektakle. Rocznie odbywa się w niej około 30 koncertów muzycznych. W latach 30-tych XX wieku w parku występowała Orkiestra Symfoniczna, odbywały się przedstawienia baletowe organizowane przez dyrekcję Teatru Wielkiego w Poznaniu. Na spektakl “Miliony Arlekina” przybyły 3 tys. widzów.
 

5. Skalniak – alpinarium
Zatrzymujemy się przy skupisku głazów, potocznie nazywanych “skałkami”. Od strony wschodniej w słoneczne dni wypływa z niego małe, sztuczne źródełko. Po kamiennych schodkach można dotrzeć do punktu widokowego. Jest to okazja do zrobienia pamiątkowych zdjęć.
 

6. Wierzba
Znajdujemy się od strony południowej alpinarium. Wierzba tam rosnąca jest pomnikiem przyrody. Ma ciekawy kształt. obwód w pierśnicy drzewa wynosi 4,4 m.
 

7. Duży staw
Tym razem zatrzymujemy się przy przepięknym stawie. Jest to jedno z najbardziej znanych miejsc parku zaraz po palmiarni. To miejsce najbardziej lubią dzieci. Karmią tam gołębie i kaczki. Wokół stawku rośnie kilka dorodnych drzew, które dają cień, w sam raz na gorące dni. Na środku stawu znajduje się tzw. “kacza wyspa”.
 

8. Pomnik Wilsona
Zatrzymujemy się przy pomniku przedstawiającym popiersie Thomasa Woodorowa Wilsona. Był on 28 prezydentem USA (1913-1921). W 1919 r. założył Ligę Narodów, za co otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Urodził się 26 grudnia 1856 r., a zmarł 3 lutego 1924 r.
 

9. Platan
Tuż przy bramie głównej wchodzącej na ul. Głogowską rośnie drzewo – platan. Obecnie ma w obwodzie 4,75 m, więc jest uznane za pomnik przyrody. Jest bardzo okazałe. Ma rozłożystą koronę i gruby pień. Jest piękne.
 

10. Ginkgo biloba
Wielki platan rośnie blisko stawu. Nad stawem znajdziemy też miłorząb dwuklapowy. Blaszka liściowa tego drzewa jest wachlarzowata, skórzasta i twarda. Osnówka otaczająca owoc jest przez Chińczyków wykorzystywana do wyrobu mydła. Ginkgo biloba ma wielkie zastosowanie w medycynie. Miłorząb zmniejsza szkody jakie przynosi starzenie się, szczególnie w układzie krwionośnym i nerwowym.

Bibliografia

Karolczak Waldemar, Perła ogrodów poznańskich. Z dziejów parku Wilsona w dwudziestoleciu międzywojennym [w:] Kronika Miasta Poznania. Święty Łazarz, 1998/3, Poznań 1998
Łęcki Włodzimierz, Maluśkiewicz Piotr (red), Poznań od A do Z, Poznań 1998
Sutton David, Drzewa Polski i Europy, Wrocław 2003
Węglarski Karol, Palmiarnia Poznańska. Przewodnik, Poznań
Kronika Miasta Poznania, http://www.wm.poznan.pl/kronika/lazarz/park.html, czerwiec 2007
Poznań – Turystyka, http://www.poznan.pl, czerwiec 2007
Palmiarnia Poznańska http://www.palmiarnia.poznan.pl, czerwiec 2007
Wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/Park_Wilsona_w_Poznaniu, czerwiec 2007
WIOŚ Poznań http://www.poznan.pios.gov.pl/publikacje/klimat/r97.html, , czerwiec 2007

Uwagi

Informacje dodatkowe:
Park Wilsona otwarty jest przez cały rok w godzinach od 5.00 do 22.00. Palmiarnia o powierzchni 4600 m2 (10 pawilonów wystawienniczych) posiada około 17.000 roślin z 700 gatunków roślin, a dodatkowo kolekcję ryb egzotycznych. Palmiarnia jest czynna od wtorku do niedzieli w godz. 9.00 - 17.00. Bilety: normalny 5,5 zł, ulgowy 4 zł.

Mocne strony: wiele ciekawych miejsc w parku (duża różnorodność), bogata flora parku, doskonałe miejsce do odpoczynku, w północnej części parku od strony Palmiarni znajduje się plac zabaw dla dzieci, od ulicy Berwińskiego znajdują się szalety, w parku jest 86 ławek i duża ilość śmietników (71).

Słabe strony: przy parku brakuje miejsc parkingowych, brak kawiarni (poza kawiarnią w Palmiarni), plac zabaw mógłby być lepiej wyposażony.

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 90 im. hr Wł. Zamoyskiego
ul. Chociszewskiego 56
60-281 Poznań
Opiekun grupy:
Joanna Antonowicz 
Autorzy opisu:
uczniowie kl.Va: Kajetan Rewers, Rafał Ołdyński, Olav Nowiak, Grzegorz Jadczak, Bartosz Golak, Jan Pankiewicz, Józefina Sobczak, Zofia Cierpińska, Agnieszka Lipska, Alicja Sienkiewicz, Aleksandra Bartkowiak, Marta Niewolny, Agata Relińska , Diana Tomkowiak, Monika Wiciak, Emilia Rupocińska, Paulina Sikorzyńska
Współpracujacy nauczyciele:
Monika Brocka – nauczycielka języka polskiego

Ładowanie danych ...