Mysłowice położone są w południowo- wschodniej części Wyżyny Śląskiej, na prawym brzegu Przemszy, na granicy Śląska i Małopolski.

Promenada rozciąga się wzdłuż Czarnej Przemszy od ujścia Boliny po rejon dawnej dzielnicy portowej (ulice Sułkowskiego i Rzeczna). Obszar ten został założony na terasach Czarnej Przemszy, która w przeszłości tworzyła meandry podcinające wschodni skłon garbu Mysłowic.

Dojazd pociągiem, autobusem lub tramwajem do Dworca Kolejowego Mysłowice. Następnie kierujemy się na ulicę Powstańców i idziemy w stronę Przewiązki.

Zarząd nad Promenadą sprawuje Rada Miasta Mysłowice, właścicielem jest miasto Mysłowice.

Infrastruktura: U wejścia na Promenadę znajduje się Przewiązka – dawna siedziba Biura Emigracyjnego. Tuż za nią jest kilka miejsc parkingowych. Wzdłuż głównej alei znajdują się ławeczki. Na terenie Promenady działa również Klub Sportowy “Lechia” – jeden z najstarszych klubów w Polsce. Jest tu boisko piłkarskie i korty tenisowe.

W południowej części Promenady są domy mieszkalne i budynek, w którym siedzibę ma Dom Dziecka. Przez Promenadę przebiega ścieżka rowerowa prowadząca do miejsca zwanego “Trójkątem Trzech Cesarzy”.

Historia

Mysłowice są jednym z najstarszych miast Górnego Śląska. Jego początki sięgają XIII wieku. Obecny charakter nadała miastu druga połowa XIX wieku, a wydarzeniami mającymi szczególne znaczenie dla Mysłowic było włączenie miasta w 1846 roku do sieci kolejowej łączącej Górny Śląsk z Wrocławiem. O przemysłowym charakterze miasta zdecydowało ostatecznie odkrycie pokładów wysokogatunkowego węgla kamiennego.

Promenada założona została ok. 1870 roku. Dawna ścieżka łącząca dworzec kolejowy z rejonem dworu Sułkowskich w Słupnej została wówczas uregulowana i obsadzona drzewami liściastymi przez Towarzystwo Upiększania Miasta. Trzy lata później, po zawarciu konwencji pomiędzy carem Rosji, cesarzem Austrii i cesarzem Rzeszy Niemieckiej, aleja stała się główną trasą spacerową prowadzącą w rejon zbiegu Czarnej i Białej Przemszy – miejsca, gdzie schodziły się granice trzech cesarstw (“Trójkąt Trzech Cesarzy”).

Przyroda

Pierwotne zadrzewienia w rejonie Promenady zachowały się w znacznej części do dziś. Tworzą one cienistą aleję obsadzoną klonami pospolitymi, jaworami, lipami, grabami oraz kasztanowcami. Od strony stacji kolejowej zadrzewienia wchodzą na skarpę, tworząc szeroki pas wysokiej zieleni ocieniającej i tłumiącej hałas. W rejonie stadionu dawne zadrzewienia zostały odkształcone przez wprowadzenie topoli czarnej, odmian piramidalnych oraz wielkolistnych, międzygatunkowych krzyżówek topól, wierzby białej odmiany zwisającej oraz robinii akacjowej. W rejonie przejścia pod linią wysokiego napięcia na zboczu rośnie kilka wyjątkowo okazałych buków i grabów. Wyjątkowo okazały jest również dąb szypułkowy w bezpośrednim sąsiedztwie MOSiRu.

Towarzyszące Promenadzie, rozciągające się w kierunku Czarnej Przemszy, tereny zielone były w przeszłości urządzone w otwarty, bezdrzewny park. Obecnie w wyniku osiadania gruntu zamieniły się one w podmokłe łąki i oczka wodne z roślinnością szuwarową. Stanowią one ciekawe uzupełnienie całego założenia Promenady i potencjalnie mogą stać się ostoją ptaków wodno-błotnych. Gnieździ się tu już łyska, kaczka krzyżówka i kokoszka wodna.

Jednym z największych walorów Promenady jest wypływające spod prawego zbocza źródło.

Ścieżka

Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze i historyczne. Wyznaczono poszczególne jej etapy nawiązując do istniejących już alejek wewnętrznych. Początkiem ścieżki jest Przewiązka.
 

1. Trasę wycieczki rozpoczynamy przy Przewiązce. Jest ona pozostałością po stacji emigracyjnej, a powstała w 1908 roku i była przejściem łączącym budynki stacji rejestracyjno- kontrolnej dla emigrantów z dworcem kolejowym. To jeden ze śladów Mysłowic jako miasta nadgranicznego. Jedna ze wzmianek o istnieniu komory celnej w Mysłowicach pojawia się w roku 1643. Od XIX wieku gromadzili się tu robotnicy z różnych zaborów udający się na emigrację. Szczególnie w okresie międzywojennym, transporty wyjeżdżały kilka razy w miesiącu, tak że w ciągu prawie 80 lat istnienia tego punktu emigracyjnego przeszło przez niego kilka milionów ludzi.
 

2. Następnie zatrzymujemy się przy tablicy upamiętniającej ofiary Tymczasowego Więzienia Policyjnego, utworzonego i wykorzystywanego przez hitlerowców, a potem przez stalinowców. W latach 1941-1945 na tym terenie istniało hitlerowskie Policyjne Więzienie Zastępcze będące ośrodkiem eksterminacji Polaków. Na obszarze 19 800 metrów kwadratowych okolonym wysokim płotem znajdowały się 3 budynki murowane, 3 baraki, bunkier- karcer, 2 wieże wartownicze i stanowisko karabinu maszynowego.

W pomieszczeniach przystosowanych dla 400 osób umieszczono 1 200 więźniów. Poddawano ich nieludzkim torturom. Po zakończeniu czynności śledczych przekazywano do wielkich obozów koncentracyjnych, a zwłaszcza do KL Auschwitz- Birkenau lub na egzekucje publiczne 20 000 więźniów. W Więzieniu Policyjnym zmarły 204 osoby. Komendantami byli Hans Thomas i Karl Reichel. Po wkroczeniu Armii

Czerwonej władze polskie utworzyły 5 lutego 1945 roku Obóz Karny. Więziono w nim Ślązaków posądzonych o zdradę narodową z powodu wpisu do 1 lub 2 grupy Niemieckiej Listy Narodowościowej oraz obywateli niemieckich. Do likwidacji obozu w 1947 roku na skutek fatalnych warunków sanitarno-bytowych i okrutnego traktowania, spośród kilku tysięcy aresztowanych zmarło 2 331 osób.
 

3. W bezpośrednim sąsiedztwie tablicy znajdują się schody prowadzące do okazałego dębu szypułkowego uznanego za pomnik przyrody. Jego obwód wynosi 3 m. Ma szeroką rozłożystą koronę. Liście ułożone skrętolegle, są długości 10-12 cm, płytko klapowane, sercowato wcięte u nasady i mają krótki ogonek, długości nie przekraczającej 1 cm. Kwiaty ukazują się w maju. Kwiaty męskie są zebrane w zwisające kotki, a małe kwiaty żeńskie osadzone są na szypułkach w płytkiej miseczce. Owoce (żołędzie) długości 2-3 cm, są osadzone na szypułkach długości 4-8 cm.

W pobliżu dębu rośnie rdest ostrokończysty. Okazała roślina wieloletnia, wysokości do 2 m, tworząca duże kępy. Łodyga wzniesiona, czerwono lub niebieskawo nabiegła. Liście duże, trójkątnie jajowate, w nasadzie ucięte, długości do 13 cm. Kwiaty drobne, biało-zielonkawe, zebrane w zwisające, długie kwiatostany, wyrastające z kątów liści.
 

4. Wchodzimy na alejkę biegnącą w kierunku wschodnim. Na jej końcu znajdują się podmokłe łąki i oczka wodne z roślinnością szuwarową (pałka szerokolistna, trzcina pospolita). Powstały one w wyniku osiadania gruntu.

Gnieździ się tu łyska, kaczka krzyżówka i kokoszka wodna.
 

5. Wracamy do tablicy pamiątkowej, wchodzimy na główną aleję Promenady, obsadzoną głównie okazałymi klonami pospolitymi, wśród których można zobaczyć też pojedyncze okazy lipy drobnolistnej, robinii akacjowej i głogu jednoszyjkowego.

Klon pospolity to drzewo o prostym pniu i rozłożystej koronie. Liście klonu są zielone po obu stronach, długości 10-15 cm, z 5-7 ostro zakończonymi klapami. Z ogonka zerwanego liścia wypływa sok. Owocem są skrzydlaki. Robinia akacjowa ma nieparzystopierzaste liście długości 10-25 cm, złożone z 9-19 eliptycznych listków długości 2-4 cm. Białe kwiaty zebrane są w zwisające grona. Kwitnie w czerwcu. Owoce są jasnobrązowe. Są to płaskie strąki.
 

6. Kierując się na południe docieramy do stadionu. Przy głównym wejściu rośnie ciekawy okaz wierzby białej z rozszczepionym konarem. Uszkodzenie drzewa nastąpiło najprawdopodobniej w wyniku uderzenia pioruna. Wierzba biała ma szeroką luźną koronę. Jej pędy mają żółtobrązową barwę. Liście osadzone są skrętolegle, mają długość 6-10 cm i szerokość 1-2 cm. Są lancetowate, drobno piłkowane, pokryte jedwabistymi włoskami od spodu.

Nieopodal znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona poległym zmarłym członkom Klubu Sportowego 06 Mysłowice w latach 1906 - 1931.
 

7. Naprzeciwko stadionu znajduje się źródełko, niegdyś bardzo uczęszczane i mające swoją legendę. Lwia głowa, z której paszczy leje się źródlana woda, była wykonana w brązie. Historia tego miejsca sięga lat 70. XIX wieku. Pomnikowa obudowa miała upamiętniać powstanie związku trzech cesarzy na spotkaniu w pałacu Schoenbrunn 15 maja 1873 roku.

Na Słupnej schodziły się granice ich państw. Zdarzenie postanowiono upamiętnić, jednocześnie przyozdabiając promenadę. Lwia głowa ma być symbolem cesarzy, którzy sami siebie uważali za lwy Europy. Jest też inna wersja legendy. Po spotkaniu w Schoenbrunn na Słupnej mieli się spotkać nieznani bliżej przedstawiciele monarchów by uczcić przymierze uroczystym toastem. Dworzanie podobno zapomnieli wina, więc trzeba było wznieść – co prawda złotymi pucharami – ale czystą źródlaną wodą. Potem na miejscu ustawiono pomnik z lwią głowa. Ta wersja legendy jest najbardziej popularna, ale najmniej prawdopodobna.

Z pomnika zniknęła też oryginalna lwia głowa z brązu. Zastąpiono ją cementową repliką.
 

8. Wspinając się wyżej wzdłuż głównej alei porośniętej brzozą brodawkowatą i kasztanowcem białym, tuż obok pierwszych zabudowań części miasta zwanej Słupna możemy natknąć się na fragmenty starych murów będących pozostałością po majątku Sułkowskich. Niegdyś znajdował się tu dwór parterowy z jedenastoma pokojami, browar, gorzelnia, tartak, młyn oraz folwark. W okresie wojen napoleońskich Sułkowscy włączyli się w działania wojenne, a w połowie XIX w. dobra ich przejął hrabia Donnersmack ze Świerklańca. Poniżej, czego dowodem pozostaje jedynie nazwa ulicy (ul. Portowa) znajdował się port, pamiątka czasów, gdy Przemsza była spławna i do takich celów wykorzystywana.
 

9. Po przeciwnej stronie bramy, w rejonie przejścia pod linią wysokiego napięcia, na zboczu rosną trzy okazałe buki pospolite. Jeden z nich to pomnik przyrody. Ma obwód 3,80 m.

Charakterystyczna dla buka jest gładka, popielatoszara kora i prosty pień. Liście pojedyncze, jajowate, na szczycie zaostrzone, brzegiem lekko ząbkowane lub całobrzegie i z jedwabistymi włoskami, połyskujące, na ogonkach. Owoce, zwykle 2-3 kanciaste orzeszki ukryte wewnątrz okrywy z miękkimi wyrostkami, zwane bukwią, dojrzewają od września.
 

10. Skręcamy na zachód i wchodzimy na ulicę Żeromskiego. Idąc wzdłuż domów mieszkalnych dochodzimy do budynku, w którym mieści się Dom Dziecka. Za nim znajduje się leśna ścieżka prowadząca do miejsca zwanego Trójkątem Trzech Cesarzy. Przy ujściu Białej i Czarnej Przemszy zbiegały się granice trzech imperiów: Prus, Rosji, Austrii.

Uwagi

Informacje dodatkowe

Mocne strony: Promenada posiada doskonałe warunki dla wypoczynku i rekreacji mieszkańców miasta. Jest przepięknie położona. Zapewnia odwiedzającym spokój i ciszę. Jest to idealne miejsce dla amatorów aktywnego wypoczynku. Jest tam ścieżka rowerowa umożliwiająca bezpieczne przemieszczanie się oraz obiekty sportowe takie jak: boisko do gry w piłkę nożną oraz korty tenisowe. Promenada jest również miejscem ciekawym pod względem historycznym i przyrodniczym.

W Mysłowicach powołano Komitet Rewitalizacji “Trójkąta Trzech Cesarzy”. Pierwszym celem, jaki postawili przed sobą członkowie Komitetu jest urządzenie tarasu widokowego na stuletnim, stalowym moście kolejowym. Planuje się też remonty alejki spacerowej oraz zlokalizowanie na tym terenie kawiarni.

Słabe strony: Na terenie Promenady znajduje się kilka ławek wymagających naprawy. Są tylko dwa kosze na śmieci, brak jest jakichkolwiek obiektów gastronomicznych i miejsc, które można by wykorzystać na rodzinne pikniki. Alejki i schodki wymagają kapitalnego remontu.

Bibliografia

Czylok Andrzej, Gądek Bogdan, Tyc Andrzej, Przyroda Mysłowic, Mysłowice 2002
Rostański Krzysztof, Rostański Krzysztof Marek, Atlas i klucz - drzewa i krzewy, Krzeszowice 1999
Szwedler Inga, Sobkowiak Mirosław, Spotkania z przyrodą – rośliny, Warszawa 1998
Pokorny Jaromir, Drzewa znane i mniej znane, Warszawa, 1992
Śląski Instytut Naukowy, Szkice z dziejów Mysłowic, Katowice, 1961
Piwowarczyk Antoni, Obozy wyrosły jak po deszczu, [w:] Dziennik Zachodni,
13 kwietnia 2007
Witecka Helena, W miejsce brązu pozostał cement [w:] Dziennik Zachodni, 20 kwietnia 2007
Strona internetowa http://www.myslowice.pl

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa nr 9 im. Bernarda Świerczyny
ul. Armii Krajowej 30
41-400  Mysłowice
Opiekun grupy:
mgr Joanna Bokota mgr Teresa Sojka-Jasińska
Autorzy opisu:
uczniowie kl. IVa i Vb, członkowie koła przyrodniczego, działającego przy Szkole Podstawowej nr 9 w Mysłowicach: Justyna Siatka, Maciej Osuch, Łukasz Sala, Agnieszka Kwarciak, Kinga Wyżgolik, Anna Hutek, Adrianna Konieczna, Agata Kulik, Paulina Pyrek i Aleksandra Tomczyk
Współpracujacy nauczyciele:

Ładowanie danych ...