Miasto Rawicz położone jest w południowo-zachodniej Wielkopolsce na terenie tak zwanej wysoczyzny leszczyńskiej. Rawickie Planty im. Jana Pawła II są drugimi co do wielkości plantami w Polsce po krakowskich. Jest to zespół wysokiej zieleni założony na zniwelowanych w znacznym stopniu ziemnych fortyfikacjach, jakimi był otoczony Rawicz, po których pozostał niewysoki nasyp i splantowane przedpole. Na nasypie poprowadzono główną promenadę i obsadzono ją dwustronnie drzewami.

Czworoboczny obrys starego miasta jest oryginalny i mało spotykany. Teren plant obecnie tworzą wały: Jarosława Dąbrowskiego, Powstańców Wielkopolskich, Księcia Józefa Poniatowskiego, Tadeusza Kościuszki. Obwarowanie pełni obecnie funkcję parku i okala stare miasto, co stanowi urokliwe miejsce spacerów. Na pas zieleni składa się wiele gatunków drzew (szczególną uwagę przykuwają kwitnące w maju kasztanowce sięgające wiekiem nawet do 150 lat) oraz liczne krzewy ozdobne, które czynią to miejsce wyjątkowo przyjemnym dla oka.

Granica zieleni jest wyznaczona przez ciągi piesze chętnie odwiedzane przez mieszkańców Rawicza i okolic. W obrębie plant znajduje się także wiele interesujących obiektów. Niektóre z nich to najstarszy dom w Rawiczu, Zakład Karny, pamiątkowa armatka, pomnik ku czci papieża Jana Pawła II oraz Pomnik Żołnierza.

Historia

Historia plant sięga aż do początku 1655 r., kiedy to ówczesny właściciel Rawicza – Jan Opaliński zlecił rozpoczęcie budowy wałów obronnych, biegnących dookoła miasta. Pierwszym zamysłem Opalińskiego była obrona miasta przed grabieżą. Fortyfikacje te zajmowały obszar sąsiadujący ze starym rynkiem i bardzo możliwe, że były otoczone suchą fosą. Do Rawicza prowadziły aż cztery bramy. Około 1840 roku zasypano fosy, zburzono bramy i założono planty. Kształt swój zawdzięczają Janowi Sapiesze, który w 1707 r. w swym edykcie zagwarantował drewno ze swoich lasów i cegłę z nowo powstałej cegielni na remont i budowę umocnień.

Przyroda

Planty są zróżnicowane gatunkowo. Drzewostan na plantach przybywał sukcesywnie, był i jest wielokrotnie uzupełniany. Aleje wzdłuż głównej promenady są wielogatunkowe i w różnym wieku. Przestrzeń pomiędzy ciągami drzew uzupełniają krzewy. Poszczególne odcinki zieleni są zaakcentowane charakterystycznym drzewostanem. Dominują tu nie tylko ilościowo, ale również wiekowo: kasztanowiec biały, klony zwyczajny, polny i jawor, lipy drobnolistne, szerokolistne i krymskie, robinia akacjowa, jesion wąskolistny i wyniosły, platan klonolistny, świerk kłujący odmiana sina, wiązowiec zachodni, wiąz szypułkowy oraz dwa gatunki, które są charakterystyczne dla lat dwudziestych XX wieku, czyli głóg dwuszyjkowy i wiąz górski odmiana Camperdowna.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z zasadami przyrodniczymi i kompozycyjnymi uzupełnieniem zieleni wysokiej są krzewy ozdobne, tworzące w parkach niższe piętro. Większość występujących na rawickich plantach krzewów pochodzi z obsadzeń około 20-30 letnich oraz z ostatnich 10 lat. Wśród gatunków występują: dereń biały, śnieguliczka biała, lilak pospolity, jaśminowiec wonny, tawuła van Houtte’a, ligustr pospolity, forsycja, irga pozioma, różanecznik (nowe obsadzenia) oraz krzewy iglaste: cis pospolity, jałowiec sabiński, jałowiec pośredni, jałowiec wirginijski i żywotnik zachodni.

Ścieżka

Ścieżka dydaktyczna została zaprojektowana w oparciu o walory historyczne i charakterystyczny drzewostan.
 

1. Ścieżkę rozpoczynamy przy ul. Wały Tadeusza Kościuszki przy zrekonstruowanym pomniku Żołnierza Polskiego odsłoniętym w 1980 roku (pierwotny z 1926 roku został zniszczony na początku II wojny światowej). Kierujemy się na południe i mijamy fontannę z niedźwiedziem – herbem Rawicza, którą wykonano według projektu Zbigniewa Łukowiaka. W latach ubiegłych rawicki sztab Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy za porozumieniem władz miasta wystawił fontannę na aukcję. Symbolicznym właścicielem została firma INSBUD i odnowiła obrzeża fontanny. Z lewej strony widać zabytkowy, barokowy Ratusz wzniesiony w latach 1753-1756. W 1783 roku założono na ratuszu pierwszy w Polsce piorunochron. Ciekawym rozwiązaniem kompozycyjnym jest poszerzenie promenady kilka metrów dalej vis a vis ul. Lipowej i utworzenie punktu widokowego na wieżę późnoklasycystycznego kościoła pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli (dawny kościół ewangelicki). Jest to jedyny zabytek klasy pierwszej w powiecie rawickim. W obecnej formie zbudowany został na początku XIX wieku według projektu K. G. Langhansa, twórcy Bramy Brandenburskiej. W tej części plant szczególną uwagę zwracają następujące gatunki ponad 100-letnich drzew: jesion wąskolistny, kasztanowiec biały, klon jawor, klon zwyczajny, lipa szerokolistna, lipa krymska i dąb szypułkowy oraz głóg dwuszyjkowy i wiąz górski.
 

2. Podążamy dalej kierunkiem południowym i tak jak wiedzie ścieżka skręcamy na wschód. Mijamy budynek Domu Kultury i znajdujący się przy nim park, który jest przykładem parku związanego z działalnością bractw kurkowych (strzeleckich). Został założony jako zieleń towarzysząca wcześniejszej strzelnicy rozbudowanej do dzisiejszej postaci w 1903 r. Można zauważyć charakterystyczny układ alejowy i wnętrza parkowe służące do ćwiczeń i rozrywki.

W parku znajduje się plac zabaw i muszla koncertowa, dwa stoły do gry w tenisa stołowego oraz duża szachownica – przeznaczona do szachów parkowych. Jest także miejsce do gry w bule. Skład gatunkowy odpowiada modzie z końca XIX wieku. Wyróżniają się tu: sosna czarna, klon srebrzysty, kasztanowiec czerwony a także szczepiona forma lipy węgierskiej.
 

3. Idąc dalej na wschód docieramy do Fiszgórki – górki widokowej usypanej na przełomie XIX i XX wieku. Jej nazwa pochodzi od nazwiska radnego miejskiego Fiszera, który był inicjatorem usypywania jej z ziemi wybranej z wykopów kanalizacyjnych i wodociągowych. W późniejszych latach na pagórku umieszczono ławki i dla ozdoby stary osiemnastowieczny moździerz, z którego oddawano jedynie strzały wiwatowe. We wrześniu 1993 roku odsłonięto tablice pamiątkową zasłużonemu dla ziemi rawickiej nauczycielowi, działaczowi społecznemu i kulturalnemu Leonowi Nowakowi. Teraz skręcamy na północ i mijamy piętrowy dom barokowy, dawny szpital dla starców (przytulisko) z XVIII wieku. W drzewostanie tego odcinka plant występują wcześniej spotkane już gatunki: kasztanowiec biały, klon zwyczajny, klon jawor, lipa drobnolistna, lipa szerokolistna i robinia akacjowa.
 

4. Kierując się dalej na północ przechodzimy obok rawickiego więzienia. "Zakład Karny w Rawiczu jako jednostka więzienna funkcjonuje od 1819 roku. Został utworzony decyzją władz ówczesnego zaboru pruskiego w miejsce poddanego likwidacji klasztoru Franciszkanów Braci Mniejszych. Podczas zaborów funkcjonował w systemie więziennym zaboru pruskiego. Po odzyskaniu niepodległości rawicka jednostka nadal pełniła swoją funkcję, lecz już jako więzienie polskie. W okresie międzywojennym Rawicz cieszył się ponurą sławą ciężkiego i represyjnego więzienia. Podczas okupacji hitlerowskiej więzienie służyło władzom okupacyjnym. Przetrzymywano w nim głównie więźniów przewidzianych do umieszczenia w obozach koncentracyjnych. Po zakończeniu II wojny światowej więzienie rawickie przejęła powstająca władza. W ZK Rawicz więziono wielu wybitnych polskich patriotów (w tym żołnierzy Armii Krajowej), przeciwników władzy komunistycznej. Ta sytuacja trwała do roku 1956. Wówczas w wyniku ogłoszonej amnestii z rawickiej jednostki znikli więźniowie polityczni" [http://www.sw.gov.pl/index.php/jednostki/10/355].
 

5. Podążamy w kierunku północnym, a następnie zachodnim. Na tym odcinku po zewnętrznej stronie plant znajduje się budynek I Liceum Ogólnokształcącego, a obok spocznik pod platanami, czyli punkt widokowy na reprezentacyjny budynek neogotyckiego kościoła z 1902 r. W tym miejscu 23 października 2005 r. ks. Arcybiskup Stanisław Gądecki poświęcił pomnik Sługi Bożego Jana Pawła II. Zostały w ten sposób uwieńczone sukcesem starania Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Papieża Jana Pawła II w Rawiczu. Autorem projektu monumentu jest prof. Janusz Kucharski. Ukazał on postać Ojca Świętego spacerującego z brewiarzem. Dalej na zachód naprzeciw budynku dawnego kasyna oficerskiego znajduje się placyk z kaskadową fontanną. Następnym znaczącym obiektem na tym odcinku plant, po stronie zewnętrznej jest gmach Szkoły Podstawowej nr 3. Występujące okazy na tym odcinku to: kasztanowiec biały, klon zwyczajny, lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, robinia akacjowa oraz gatunki charakterystyczne: platan klonolistny, świerk kłujący odmiana sina, jesion wyniosły odmiana zwisająca, lipa krymska, klon polny, wiązowiec zachodni i wiąz szypułkowy.

Kierując się dalej na zachód, a następnie skręcając na południe znajdujemy się w miejscu gdzie zaczęliśmy naszą wędrówkę.

Bibliografia

Leon Nowak, Rawicki Informator Kulturalny, sierpień 1971
Chudzyński Lesław, Stacherzak Danuta, Chudzyńska Małgorzata, Koncepcja rewaloryzacji plant im. Jana Pawła II w Rawiczu, Wrocław 2004
Polanica-Traczyńska Grażyna, Traczyński Andrzej, Inwentaryzacja i analiza dendrologiczna zieleni na plantach im. Jana Pawła II w Rawiczu, Rawicz – Bolesławiec
Stanisław Sierpowski (red), Rawicz zarys dziejów, Poznań – Rawicz 2004

Autorzy

Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
I Liceum Ogólnokształcące w Rawiczu
ul. Wały Dąbrowskiego 29
63-900 Rawicz
e-mail: lo1@powiatrawicki.home.pl
Opiekun grupy:
Justyna Malepsza - Węcłaś 
Autorzy opisu:
uczniowie klasy II B o profilu biologiczno – chemicznym
Opis: Dominika Gajowczyk, Agata Gorzkowska, Joanna Strugała, Maria Markowska, Dagmara Rado, Karolina Dębkowska, Katarzyna Wolna
Zdjęcia: Maria Markowska, Natalia Chwierot, Sara Kośmider, Magdalena Walkowiak
Współpracujacy nauczyciele:
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy za udostępnienie danych i pomoc w ich uzyskaniu dla p. mgr Krzysztofa Żyto – kierownika Działu Zieleni Miejskiej i Składowisk Odpadów w Rawiczu

Ładowanie danych ...