Województwo: wielkopolskie
Powiat: koniński
Gmina Kleczew położona jest we wschodniej części województwa wielkopolskiego. Jest jedną z czternastu gmin powiatu konińskiego ziemskiego. Powierzchnia gminy wynosi 110 km2. Gmina obejmuje miasto Kleczew i 21 sołectw. Jednym z sołectw jest wieś Sławoszewek, w której mieści się aktualnie park wiejski – dawniej park dworski. Właścicielem jest gmina Kleczew. Administratorem dworu, który znajduje się w części zachodniej jest Zakład Gospodarki Komunalnej w Kleczewie. Część wschodnia użytkowana jest przez Szkołę Podstawową im. Stanisława Staszica w Sławoszewku.
Powierzchnia całego parku wynosi 5,62 ha. Podzielona jest południkowo na dwie części. W części zachodniej mieści się zabytkowy dwór (w tej chwili bardzo zaniedbany) zbudowany w latach 1882-1884. Do niego od strony południowej dobudowane zostały liczne “przybudówki”. Układ komunikacyjny zachodniej części parku oprócz drogi dojazdowej do dworu, która jest równoległa do jego osi i drogi do zabudowań państwa Wojtczaków, które mieszczą się na terenie wydzielonym z obszaru parku na zachód od wyschniętego i zarośniętego już w tej chwili stawu parkowego, jest nieczytelny. W części wschodniej parku znajdują się budynki szkoły, która została tu wybudowana w latach1966-1968, a rozbudowana i zmodernizowana w latach 2001-2003. Teren przyszkolny został wówczas ogrodzony, a od strony północnej gdzie znajduje się brama wjazdowa do szkoły i furtka wyłożony kostką brukową. We wschodniej części parku znajduje się również wybudowany w 1969 r. budynek mieszkalny oraz zabudowania gospodarcze. Przy wschodniej granicy znajduje się aleja grabowa.
Za szkołą w kierunku południowym jest boisko asfaltowe do piłki ręcznej, a jeszcze dalej szkolne boisko trawiaste, niegdyś sad owocowy. Powierzchnia działki zabudowana budynkami szkoły stanowi obszar 1,66 ha. Opisując park skupimy się głównie na części wschodniej należącej do szkoły.
Historia
Wieś Sławoszewek położona jest na Pojezierzu Wielkopolsko-Kujawskim w odległości 3 km. na północny wschód od Kleczewa. Pierwsze wzmianki o Sławoszewku pochodzą z XVI w. Miejscowość nazywana była wtedy Szlawoshewko Małe. Znajdowały się tutaj wieś i folwark, które należały do dóbr kleczewskich. W 1882 r. folwark Sławoszewek został oddzielony od dóbr kleczewskich i staje się własnością Janusza Chrzanowskiego, który wchodzi także w posiadanie majątku Mieczownica w gm. Ostrowite. Dobra Sławoszewek liczące w tym czasie 2033 morgi składały się ze Sławoszewka, Sławoszewa, Cegielni, Roztoki i Izabelina. 27 IV1864r. w rejonie Sławoszewka miało miejsce jedno z ostatnich starć zbrojnych powstania styczniowego. Przy szosie Słupca – Sompolno, 2 km na południowy wschód od wsi znajduje się wspólna mogiła poległych powstańców. W latach 1882-1884 zostaje założony park i zbudowany dwór, który przetrwał do dnia dzisiejszego. Rodzina Chrzanowskich jest w posiadaniu dworu do czasu okupacji niemieckiej, z tym, że w 1926 r.majątek przejmuje 20-letni syn Janusza, Władysław Chrzanowski (Janusz, najprawdopodobniej w wyniku konfliktu z synem przenosi się do Mieczownicy).
W czasie drugiej wojny światowej majątek przechodzi w ręce administracji niemieckiej. Po wojnie do dworu wprowadzają się rodziny byłych robotników majątku. W dworze odbywają się również od 1945 r. do 1968 r. zajęcia szkolne. Na przełomie lat 70. i 80. część pomieszczeń wykorzystana zostaje na biura RSP. W 1979 r. na zlecenie Urzędu Wojewódzkiego w Koninie Wydział Rolnictwa, Leśnictwa i Skupu zostaje przeprowadzona przez mgr inż. Tomasza Karwackiego ekspertyza parku dworskiego w Sławoszewku.
Od 30.04.1984 r. zespół dworsko-parkowy figuruje w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – wpisany do rejestru zabytków pod nr 286/28. Park został założony na planie nieregularnego prostokąta. Teren parku jest płaski. W południowej części parku znajdował się staw, dziś całkowicie wysuszony, zaśmiecony i porośnięty chwastami. W przeszłości park ogrodzony był niskim kamiennym murkiem, który w całości został rozebrany we wczesnych latach powojennych. Drzewostan parkowy oparty został na gatunkach drzew rodzimych, występowały tu liczne kasztanowce, jesiony, klony, robinie akacjowe, świerki. W parku znajdowały się dwie równoległe do siebie aleje grabowe, które łączyła ścieżka spacerowa. W południowo-wschodniej części parku znajdował się sad owocowy. Dzisiejsza rola parku wiąże się przede wszystkim z działalnością szkoły podstawowej. Na terenie parku odbywają się zajęcia sportowe dla dzieci z miejscowej szkoły, a także imprezy okolicznościowe np. z okazji Dnia Dziecka. Popołudniami park jest ogólnodostępny, tak więc pełni funkcję rekreacyjną i wypoczynkową.
Przyroda
Budynek szkoły do dnia dzisiejszego otacza piękny starodrzew parkowy. We wschodniej części parku będącej również wschodnią granicą działki szkolnej znajduje się dość dobrze zachowana 70 m aleja grabowa (Carpinus betulus) licząca niegdyś około 100 drzew, dziś tylko 41. Aleja ta znajduje się w wykazie pomników przyrody (nr rejestru 123). Na zachodniej granicy działki szkolnej znajduje się zachowana fragmentarycznie druga aleja grabowa, która niegdyś była równoległa do alei wschodniej. Liczyła ona jeszcze w 1979 r. około75 drzew, dziś jest ich 13 z czego 4 częściowo usychają.
W części wschodniej parku można wyróżnić dwie grupy drzew. Grupa pierwsza obejmuje luźny starodrzew parkowy znajdujący się w północno-wschodniej części. W grupie tej na uwagę zasługują: jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior), kasztanowce zwyczajne (Aesculus hippocastanum), klony zwyczajne (Acer platanoides), lipa drobnolistna (Tilia cordata) o 4 strzałach, klony jawory (Acer pseudoplatanus) oraz kolumnowa forma dębu szypułkowego (Quercus robur) o obwodzie 225 cm. W drugiej grupie drzew obejmującej środkowo-wschodnią część parku na wyróżnienie zasługują: 2 klony srebrzyste (Acer saccharinum) o wysokości ponad 15 m będące pomnikami przyrody (nr rejestru 122), lipa drobnolistna, jesiony wyniosłe, kasztanowce, klony jawory oraz orzech czarny (Juglans nigra), który w trakcie ewidencji parku w 1979 r. został najprawdopodobniej błędnie rozpoznany i oznaczony, dlatego we wszystkich pozycjach zwartych figuruje jako skrzydłoorzech kaukaski (Pterocarya fraxinifolia). Drzewo to ma 289 cm obwodu, wysokość 22 m i wpisane jest do wykazu pomników przyrody gminy Kleczew (nr rejestru 121).
Żadne z drzew rosnących na terenie parku, a będących w wykazie pomników przyrody nie ma tabliczki. Na południowej granicy wschodniej części parku rośnie dorodna robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), 2 grusze pospolite (Pyrus pyraster) o obwodach 220 i 257 cm., które najprawdopodobniej rosły na skraju parkowego sadu owocowego. Znajdują się tu także 2 stare graby (Carpinus betulus) o ciekawej formie, jeden 3 strzałowy rozgałęziający się dodatkowo na wysokości 80 cm, drugi 4 strzałowy od podstawy, dodatkowo jedna ze strzał rozgałęzia się na wysokości 1 m. Przed szkołą od strony północnej rośnie piękny szpaler zdrowych kasztanowców zwyczajnych, jesion wyniosły oraz posadzone później, ale rosnące na terenie parku 3 jarzęby pospolite (Sorbus aucuparia) i daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii).
Obecnie wschodnia część parku użytkowana przez szkołę liczy ponad 120 “starych” drzew. W parku występuje wiele gatunków zielnych: glistnik jaskółcze ziele, czosnaczek pospolity, stokłosa dachowa, kupkówka pospolita, przytulia czepna, przetacznik ożankowy i fiołek wonny. Starodrzew parkowy stwarza doskonałe warunki do bytowania i rozwoju licznych gatunków ptaków i owadów. W czasie prowadzonych badań udało się zaobserwować: pliszki, sikory bogatki, sikory modre, dzierlatki, kukułki, szpaki, zięby, mazurki, wróble i pełzacze ogrodowe.
Ścieżka
Ścieżka została zaprojektowana w oparciu o walory przyrodnicze parku. Kolejnymi przystankami będą przede wszystkim drzewa należące w większości do starodrzewu parkowego, dlatego ścieżkę można nazwać dendrologiczną. Początkiem ścieżki jest plac przyszkolny.
1. Trasę wycieczki rozpoczynamy kierując się na wschód. Zatrzymujemy się przy iglastym drzewie o zimozielonych igłach i stożkowatej koronie. Jest to daglezja zielona, posadzona w parku w latach 80-tych. Do Europy została sprowadzona z Ameryki Płn. w 1827 r. przez J. Douglasa. W Europie wysokość tych drzew dochodzi od 40 do 50 metrów. Kora młodych drzew jest gładka, szarozielona, z wiekiem staje się gruba i podłużnie spękana. Igły, długości 15-25 mm, są spłaszczone, ciemnozielone z wierzchu, z dwoma białawymi paskami aparatów szparkowych od spodu. Szyszki są jajowate, wydłużone, długości 5-10 cm. Mają charakterystyczne trójwidlaste łuski, skierowane do wierzchołka szyszki. Daglezja jest źródłem wytrzymałego drewna twardzielowego o wysokiej jakości.
2. Wychodzimy furtką na asfaltową drogę prowadzącą do Sławoszewa. Przemieszczając się na wschód północnym krańcem parku mijamy jarzęby pospolite o luźno ugałęzionych koronach. Drzewa te zwyczajowo nazywane jarzębiną należą do cennych roślin ozdobnych. Zawdzięczają to wielu cechom dekoracyjnym. Ceni się przede wszystkim wczesne rozwijanie liści na wiosnę oraz wspaniałe przebarwianie się jesienią na pomarańczowo, żółto i czerwono. Efektowne są również czerwono zabarwione owoce dojrzewające od sierpnia do października. Owoce są pożywieniem dla wielu ptaków, cenione są również w kuchni i przetwórstwie ponieważ zawierają witaminę C, karoteny i sorbit. Napar z kwiatów i owoców uśmierza bóle wątrobowe. Drewno ma kolor czerwonobiały, jest twarde, ciężkie i trudno łupliwe. Po drugiej stronie drogi widzimy rosnącą na robinii akacjowej jemiołę pospolitą – zimozielony półpasożytniczy krzew o widlastym rozgałęzieniu. Owocami są białe, przejrzyste nibyjagody. Jemioła jest rośliną trującą, rozsiewaną przez ptaki, które przenoszą jej lepkie jagody.
3. Kierując się dalej w kierunku północnym zatrzymujemy się przy szpalerze kasztanowców zwyczajnych, których jest w parku najwięcej. Jest to duże drzewo osiągające 25 m wysokości. Korę ma brunatnoszarą, w starości łuszczącą się tafelkami. Korona – kopulasta, potężna często ze zwisającymi do ziemi gałęziami. Liście złożone dłoniasto mają zwykle 7 listków odwrotnie jajowatych, rozszerzających się w górnej części i u wierzchołka wyciągniętych w ostry czubek. Kiedy rozwijają się wiosną, są srebrzystozielone, kosmate, miękko owłosione, później stają się soczystozielone, a w jesieni złotożółte, z zieloną siatką nerwów. Kwiaty kasztanowca rozwijają się w maju. Wyglądają jak wielkie dekoracyjne świece o długości od 20 do 30 cm. Poszczególne kwiatki składające się na wiechę są kielichowate, białe, z czerwonymi plamkami. Owoce kolczaste zielone kule dojrzewają we wrześniu i w październiku. Spadając rozłupują się uwalniając jedno lub dwa, niekiedy trzy czerwonobrązowe nasiona. Kasztanowce są roślinami trującymi, leczniczymi i nektarodajnymi, odwiedzanymi licznie przez pszczoły. Przez setki lat służyły jako kompas do określania pór roku. Wszystkie kasztanowce na terenie parku zostały poddane w roku 2005 zabiegowi mikroiniekcji przeciwko szkodnikowi o nazwie szrotówek kasztanowcowiaczek.
4. Dochodzimy do 70-cio metrowej alei grabowej, która biegnie z północy na południe. Stanowiła ona wschodnią granicę parku dworskiego. Za czasów jej świetności rosło w niej około 100 drzew. W tej chwili aleja składa się z 41 drzew. Dawniej połączona była ścieżką spacerową z drugą równoległą aleją grabową, która jest dziś zachodnią granicą terenu użytkowanego przez szkołę. Ojczyzną grabów jest zachodnia, środkowa i południowa Europa. Graby żyją do 200 lat. Mają gładką szarozieloną korę. Liście są podłużne, jajowate, o długości 5-11cm i szerokości 3-5 cm, zaokrąglone u nasady, mające 9-14 par nerwów. Kwiaty zebrane w kotki. Owoce mają postać zwisających owocostanów długości 6-2cm. Owocem jest żeberkowany, jajowaty orzeszek o średnicy 6-8 mm z trójklapkowym, zielonym skrzydełkiem. Ciężkie, twarde drewno grabu używane jest do wyrobu części różnych narzędzi.
5. W połowie alei skręcamy na zachód. Po prawej stronie widzimy klon zwyczajny. Kora jest początkowo gładka, jasnoszara, później ciemnoszara; głęboko podłużnie spękana. Zakwita w końcu kwietnia gwiazdkowatymi kwiatkami zebranymi w małe baldachogrona, które przyczepione do gołych gałęzi wyglądają jak “kwiatek przy kożuchu”. Ale zaraz okrywa się dużymi, pięcioklapkowymi liśćmi, o klapach krótkich, prawie równej wielkości, brzegiem piłkowanych. Owocami są spłaszczone orzeszki z wydłużonymi skrzydełkami; skrzydełka owocu rozchylone są pod kątem prawie 180 stopni. Klony żyją do 200 lat. Ich drewno ma oryginalną barwę; jest żółtawobiałe z odcieniem różowym. Ponieważ daje się łatwo polerować, a jest twarde, elastyczne i rezonansowe, stosuje się je w meblarstwie i do wyrobu instrumentów muzycznych.
6. Kolejnym przystankiem jest klon jawor o głęboko nasadzonej kopulastej koronie i obwodzie 265 cm. W bardzo zamierzchłych czasach i w starożytności – aż po średniowiecze – klony jaworowe uchodziły za drzewa obdarzone właściwościami boskimi, dobre, hojne w rozdawaniu szczęścia. Na regularnym, pokrytym brunatnoszarą, gładką korą nasz jawor ma “szeroko otwarte oczy”, które pewnie opowiedziałyby nam niejedną historię dotyczącą parku (należy tylko puścić wodze fantazji). We wczesnej młodości jawor rośnie powoli. Liście 5-klapowe, u nasady sercowate, grube. Jesienią przebarwiają się na żółto i żółtopomarańczowy. Kwiaty zielonkawe w zwisających gronach. Owoce – skrzydlaki rozchodzą się pod ostrym kątem, zielone, końce skrzydełek rozszerzone, a orzeszki wypukłe. Kończy wzrastanie między 80 a 100 rokiem życia. Żyje nawet 500 lat.
7. Przechodząc kilka metrów dalej w kierunku południowym możemy podziwiać piękny dąb szypułkowy o obwodzie 225 cm. Jego kora ze względu na wiek jest ciemnoszara i głęboko pobrużdżona. Forma nasadzona w parku jest kolumnowa. Liście osadzone na krótkich ogonkach, odwrotnie jajowate, nierówno zatokowrębne, ale za to żołędzie, zielone, podłużnie prążkowane, wiszą na długich szypułkach. Stąd nazwa dębu – szypułkowy. W latach 80-tych drzewo zostało trafione przez piorun, stąd uszkodzenie kory od wierzchołka po podstawę. Między 20-tym, a 200-tnym rokiem życia osiąga górną granicę wzrostu i odtąd tylko grubieje. Posiada właściwości lecznicze. Kierując wzrok na wschód widzimy korony jesionów, które w tym roku w skutek wiosennych przymrozków poprzemarzały i nie wiadomo czy uda się je uratować.
8. Idąc dalej w kierunku południowym po trawiastym boisku dochodzimy do południowo-wschodniego krańca parku gdzie rośnie okazała robinia akacjowa. Głęboko spękana kora, pień wcześnie rozwidlający się w duże wzniesione konary i rozłożysta korona wprowadzają nas w nastrój minionych lat. Białe pachnące kwiaty, zebrane w zwisające grona do 20 cm długości przypominają o zbliżających się wakacjach.
9. Przechodzimy wzdłuż południowej granicy parku w kierunku zachodnim. Po drodze mijamy 2 dorodne drzewa gruszy pospolitej o obwodach 220 cm i 257 cm. Najprawdopodobniej nie zostały wycięte gdy karczowano sad owocowy, by mogło powstać boisko szkolne gdyż rosły w pobliżu cieku wodnego biegnącego za południową granicą sadu. Dużą radość sprawiają dzieciom dojrzewające we wrześniu - październiku brązowożółte owoce, tzw. ulęgałki, zgniłki, pierdziałki, odleżałki. Niektórzy mieszkańcy pamiętają rosnące tu także leszczyny.
10. Skręcamy w kierunku północnym i idziemy kilka metrów wzdłuż fragmentarycznie zachowanej zachodniej alei grabowej kierując wzrok na zachód widzimy wyschnięty, zaśmiecony i zarośnięty staw parkowy. Rośnie w nim m.in. kolcowój pospolity tworzący nieprzebyte, splątane i kłujące zarośla. Opuszczając okolice alei i stawu przechodzimy do kolejnego przystanku.
11. Zatrzymujemy się przy jesionie wyniosłym. Gatunek ten jest drugi co do liczebności w parku. Pochodzi ze środkowej i południowej Europy. Może żyć 200-300 lat. Zadzierając do góry głowy widać wysoko osadzoną koronę i nieparzystopierzaste liście, dochodzące do20-30 cm, złożone z 9-13 lancetowatych, zaostrzonych, piłkowanych listków długości 6-12 cm. Owocem są płaskie orzeszki, z brązowym skrzydełkiem, długości 3-4 cm i szerokości 8 mm zebrane w owocostany opadające w ciągu zimy. Twarde drewno jesionu wykorzystywane jest do produkcji sprzętu sportowego i mebli.
12. Przechodzimy kilka metrów dalej i zatrzymujemy się przy orzechu czarnym, który do rozpoczęcia projektu nazywany był przez nas skrzydłoorzechem kaukaskim. Po dokładnych obserwacjach, zapoznaniu się z literaturą jesteśmy pewni, że drzewo przy którym stoimy, o wysokości ponad 22 m, jest orzechem czarnym. Pień pokryty jest czarną głęboko bruzdowaną korowiną. Liście długie 30- 60 cm złożone z 15-23 listków. Owoce kuliste, średnicy 3-5 cm, o szorstkiej i silnie aromatycznej zewnętrznej, zielonej okrywie, w której spadają we wrześniu-październiku. Skorupa orzecha, gruba, czarnobrązowa, bruzdowana. Jądro niesmaczne. Drewno cenione w meblarstwie artystycznym.
13. Kierujemy się w północną stronę, przechodzimy przez boisko asfaltowe i furtką wchodzimy na ogrodzony teren przyszkolny od strony południowej. Dochodzimy do klonu srebrzystego o wielu pniach, będącego pomnikiem przyrody. Charakteryzuje go malownicza, szeroka korona ze zwisającymi gałęziami. Liście głęboko klapowane z wierzchu jasnozielone, od spodu srebrzystobiałe. Klapy liści ostro zakończone. Kwiaty czerwonawe, rozwijają się w marcu. Skrzydlaki duże, z sierpowato wygiętymi skrzydełkami, dojrzewają w końcu maja i opadają pojedynczo.
14. Przemieszczamy się obok sali gimnastycznej i zatrzymujemy przy olbrzymiej czterostrzałowej lipie drobnolistnej. Drzewo to żyje 300-400 lat i dłużej. Blaszka liściowa jest sercowata, zaostrzona, drobno i ostro piłkowana. Kwiaty żółtobiałe, pachnące, zebrane w wierzchotkowate kwiatostany, zaopatrzone w zielonkawą języczkowatą podsadkę. Napar z kwiatów działa napotnie, uspokajająco i pobudza apetyt. Owoce drobne, średnicy do 6mm, o cienkiej łupinie, nagie lub słabo owłosione. Należy do cennych drzew miododajnych. Drewno stosowane w rzeźbiarstwie i stolarstwie.
15. Idziemy w kierunku północnym, skręcamy w lewo, po prawej stronie mijamy obserwowane na początku ścieżki kasztanowce, jarzęby pospolite, daglezję i dochodzimy na plac przyszkolny. Spoglądając przed siebie widzimy wysoki jesion i rosnący obok niego kasztanowiec. Drzewa te wykorzystujemy na przerwach podczas zabaw bieżnych jako tzw. “zamawianki”'. Przemieszczając się wzdłuż budynku szkolnego dochodzimy do ogrodzenia z metalowej siatki za, którą widzimy zniszczony i zaniedbany budynek eklektycznego dworu z 1882-1884 r. Właścicielem dworu była rodzina Chrzanowskich. Po drugiej wojnie światowej w dworze mieściła się do1968 r. szkoła, później biura Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (przełom lat 70 i 80- tych).W tej chwili dwór zamieszkiwany jest przez 9 rodzin.
Bibliografia
- Bugała Władysław, Drzewa i krzewy, Warszawa 2000
- Seneta Włodzimierz, Dendrologia, Warszawa 1983
- Sokołowski Jan, Atlas Ptaki Polski, Warszawa,1979
- Frieling Heinrich, Ptaki, Warszawa 1991
- Łęcki Włodzimierz, Wielkopolska słownik krajoznawczy, Poznań 2002
- Atlas roślin, http:// www.atlas-roslin.com
- Botanika w sieci, http:// www.botanika.rzeszow.pl
- Drzewa Polski, http://www.drzewapolski.pl
- Gatunki obce w Polsce, http://iop.krakow.pl
- Leksykon roślin Polski, http://free.of.pl
Uwagi
Infrastruktura: W parku brak jest ławek i koszy na śmieci. Ogrodzenie na wschodniej i południowej granicy parku jest zdewastowane (częściowo zachowały się betonowe słupki i fragmenty siatki). Ogrodzony siatką jest tylko teren przyszkolny. Przy parku od strony północnej znajduje się od 2003 r. mały parking. W parku znajdują się 2 dobrze utrzymane boiska. Jedno asfaltowe do piłki ręcznej i koszykówki, drugie trawiaste do piłki nożnej i zabaw bieżnych.
Mocne strony parku: bogata flora, korzystne położenie, dobre warunki do popołudniowego wypoczynku i zabaw.
Słabe strony parku: brak koszy i ławek oraz typowych miejsc uprzyjemniających pobyt np. placu zabaw dla młodszych dzieci, brak wytyczonych ścieżek spacerowych.
Autorzy
Autorem pierwotnej wersji opisu parku powstałej w ramach projektu "Parki i ogrody oczami młodzieży" jest:
Szkoła Podstawowa im. St. Staszica w Sławoszewku
Sławoszewek 52
62-540 Kleczew
Opiekun grupy:
Maria Siwińska
Autorzy opisu:
Uczniowie klas IV-VI, stanowiący aktyw Samorządu Uczniowskiego działającego w szkole oraz chętni uczniowie. W realizację włączyli się również nauczyciele: matematyki i przyrody- p. mgr Mirosława Licheniak, plastyki- p. mgr Mirosław Słupicki, wychowania fizycznego- p. mgr Anna Bartczak, języka polskiego- p. mgr Wanda Wiącek oraz dyrektor szkoły- p. mgr inż. Karol Licheniak.
Podziękowania:
Serdecznie dziękujemy:
- panu Dyrektorowi mgr inż. Karolowi Licheniakowi, za wsparcie w trakcie realizacji zadań projektu oraz udostępnienie niezbędnych materiałów,
- za udostępnienie danych i pomoc w ich uzyskaniu: Urzędowi Gminy i Miasta w Kleczewie.
- za sporządzenie uproszczonej inwentaryzacji dendrologicznej pani dr Marzenie Fedorowicz,
- za umożliwienie wglądu do karty ewidencji zabytków i opracowania dotyczącego parku Konserwatorowi Zabytków w Posadzie.
- za udostępnienie wykazu pomników przyrody gminy Kleczew pani mgr Chodkiewicz ze Starostwa Powiatowego w Koninie
- wszystkim kolegom i koleżankom oraz uczniom i ich rodzicom, którzy aktywnie włączyli się w realizację działań projektu.
Ładowanie danych ...